ترکیه تنش با روسیه را به عراق می‌کشاند؟/ ماجراجویی اردوغان چند روز پیش از عملیات بزرگ

گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو، در شرایطی که تنش بی‌سابقه‌ی آنکارا و مسکو هر روز ابعاد گسترده‌تری به خود می‌گیرد و درحالی‌که اردوغان و اعضای خانواده‌اش براساس اسناد افشا شده، به تجارت نفت با داعش متهم شده‌اند؛ عصر جمعه اعلام شد نیروهای ترکیه وارد خاک عراق شدند و در پایگاهی نظامی در نزدیکی موصل، دومین شهر بزرگ عراق که تحت کنترل داعش است، مستقر شدند.

آن طور که شبکه خبری سی‌.ان.‌ان ترک از قول منابع امنیتی گفته، 150 نیروی ارتش ترکیه برای به اصطلاح «آموزش نیروهای پیشمرگه کرد» به منطقه «بعشیقه» در موصل عراق وارد شده‌اند. منابع ترکیه ابتدا تعداد نیروهای اعزامی را 1200 نفر اعلام کرده بودند ولی دقایقی بعد، عدد 130 را به عنوان اصلاحیه روی تلکس‌های خبری بردند. این اولین تجربه سربازان ارتش ترکیه در شمال عراق نیست، پیش از این هم بارها ارتش ترکیه برای مبارزه با شاخه نظامی حزب کارگران کردستان، وارد این منطقه شده بود.

اطلاع آمریکا از تجاوز ترکیه

بنابه برخی اخبار ائتلاف مقابله با داعش از اقدام ترکیه در استقرار نظامیان خود در عراق اطلاع داشته است. خبرگزاری رویترز به نقل از دو مقام آمریکایی اعلام کرد، آمریکا از اعزام نیروهای ترکیه به شمال عراق مطلع بوده اما این مقامات تصریح کردند که این اقدام ترکیه جزء فعالیت‌های ائتلاف تحت امر آمریکا نیست. به نظر می‌رسد آمریکاییها که ید طولایی در نقض قوانین بین‌المللی دارند؛ قصد ندارند خود را در تبعات بعدی این ماجراجویی دولت اردوغان دخالت دهند.

اعتراض شدید عراق

از سوی دیگر واکنش مقامات عراق به این اقدام ترکیه شدید و خشمگینانه بود. دولت این کشور اقدام ترکیه را نقض حسن همجواری دو کشور دانسته و از ترکیه خواسته است که خاک این کشور را ترک کنند.

سابقه‌ی خراب دولت اردوغان در حمایت از تروریست‌ها سبب شده تا سایر بازیگران منطقه نیز نسبت به ورود نیروهای این کشور به عراق واکنش نشان دهند. حسین امیرعبداللهیان معاون عربی و آفریقای وزیر امور خارجه کشورمان ورود نیروهای نظامی ترکیه به خاک عراق را اقدامی نادرست دانسته و گفت: "کمک کشورها و مبارزه با تروریسم نیازمند هماهنگی کامل با دولت عراق و کسب مجوز از حکومت قانونی این کشور است."

وی افزود: "این قبیل اقدامات را چنانچه بدون هماهنگی با دولت عراق انجام شود، مغایر امنیت منطقه می‌دانیم.معتقدیم چنین رفتاری نه فقط کمکی به سرکوب تروریسم نخواهد کرد، بلکه هرج و مرج و تشدید ناامنی در منطقه را در پی خواهد داشت."

مجلس اعلای اسلامی عراق به ریاست عمار حکیم، به عنوان یکی از احزاب وابسته به مقاومت این کشور که نقش تعیین کننده‌ای در تشکیل دولت دارد؛ اما موضعی بسیار تندتر اتخاذ کرده و ورود نیروهای ترکیه به عراق را «تجاوز آشکار و نقض حاکمیت ملی» این کشور نام نهاده است و تهدید کرده که «وجود هیچ نیروی بیگانه ای را به هر تعداد که باشد در خاک خود برنمی تابد.»

یک ادعای عجیب!

در این شرایط و علیرغم اعتراض رسمی دولت عراق به تجاوز نظامی ترکیه، داود اوغلو، نخست وزیر ترکیه در ادعایی عجیب ضمن تأکید دوباره بر حمایت دولتش از دولت حیدر العبادی، گفته است که کشورش درباره حضور سربازان ترک در موصل با دولت مرکزی عراق هماهنگی های لازم را انجام داده. این درحالی است که دفتر حیدر العبادی، نخست وزیر عراق اعلام کرده ورود هنگ زرهی از نیروهای ترکیه با تعدادی تانک و توپ به استان نینوا بدون درخواست دولت مرکزی عراق و بدون کسب اجازه بوده است.

در همین رابطه سیامک کاکایی، کارشناس مسائل ترکیه و عراق به معتقد است: "تحرکات نظامی ترکیه در مناطق پیرامون، بی‌ارتباط با متشنج شدن شرایط در روابط روسیه و ترکیه و اتهام‌ها مبنی بر فروش نفت داعش به ترکیه و حمل و نقل کاروان‌های نفتی به سوی ترکیه نیست. به نظر می‌رسد کشمکش و چالش‌هایی که درخصوص نوع رابطه ترکیه با داعش و شرایطی که اکنون در سوریه پدیدار شده، سیاست خارجی دولت عدالت و توسعه را با کشمکش بیشتری مواجه کرده است."

دشمن کردها در لباس حامی آنان

تحرکات نظامی ترکیه در خطوط مرزی عراق و سوریه و ورود نیروهای این کشور به خاک عراق به هر بهانه‌ای که باشد، نقض حاکمیت عراق محسوب می‌شود و انتقادها نسبت به حضور نظامی محدود ترکیه در شمال عراق در این چارچوب قابل ارزیابی است. اردوغان که ده روزی را با سرنگون کردن بمب افکن روسیه حاشیه‌های زیادی درست کرده بود گویا قصد دارد حاشیه‌سازی‌هایش را این بار با ورود بدون اجازه به خاک عراق ادامه دهد.

دولت ترکیه درحالی ادعای کمک به کردهای عراق را دارد که چندین دهه است کردهای داخل این کشور را به شدت سرکوب می‌کند. همچنین در جریان حمله‌ی وحشیانه‌ی داعش به شهر کردنشین «عین‌العرب» (کوبانی) سوریه، از هرنوع کمک به این شهر خودداری کرد در شرایطی که فاصله‌ی این شهر از مرزهای ترکیه چند کیلومتر بیشتر نبود. این مسئله تعجب رسانه انگلیسی بی بی سی را هم برانگیخته. تحلیلگر این شبکه می‌گوید: "ترکیه با وجود مقابله جدی با کردهای داخل خاک خودش و کردهای سوریه، از روابط خوبی با اقلیم خودگران کردستان عراق برخوردار است."

تجاوز در آستانه‌ی عملیات ارتش عراق علیه داعش

از طرفی اما نیروهای ترکیه در حالی وارد خاک عراق شدند که پیش‌تر مقام ها و فرماندهان نظامی عراق رسما اعلام کرده‌اند آغاز عملیات آزادسازی موصل بسیار نزدیک است و به زودی این عملیات با هدایت ارتش این کشور آغاز می شود. به گفته مسئولان عراقی همه آماده فرا رسیدن زمان صفر برای آغاز عملیات آزادسازی موصل هستند. حالا سوال این است چرا در حالی که عراق خود را آماده عملیات بزرگ آزادسازی موصل می کند ترکیه نیروی نظامی به نزدیکی این شهر می‌فرستد؟

ناظران و مسئولان عراقی بر این اعتقادند که دولت ترکیه در حقیقت می خواهد با این اقدام خود خط و نشان بکشد و به بغداد بر سر موصل هشدار بدهد.

سید محسن حکیم، از مقامات عالی رتبه مجلس اعلای اسلامی عراق در این باره می گوید «ترک ها نیروهای داوطلب مردمی را شیعه می دانند برای همین می گویند نباید وارد مناطق سنی نشین شوند، به همین دلیل هم دائما بغداد را تهدید می کنند. برای همین دولت عراق نیز تصمیم دارد ارتش عراق را در خط مقدم آزادسازی موصل قرار دهد و نیروهای داوطلب مردمی نقش پشتیبانی را داشته باشند.»

گذشته از مشکوک بودن زمان انتخاب شده برای حمله به عراق توسط ترکیه که عده‌ای آن را در راستای سیاست کمک‌رسانی این کشور به تروریست‌های داعش می‌دانند، به اعتقاد برخی کارشناسان؛ ترکیه تلاش دارد با تغییر عرصه بازی از سوریه به عراق نگاه ها را از منازعاتش با روسیه منحرف کند. کارشناسان بر این باورند که تنش در روابط آنکارا با مسکو به این زودی‌ها پایان نیابد و چه بسا با اقدامات شدیدتر روسیه علیه ترکیه تشدید هم بشود. برای همین است که ترکیه به فکر ارتقای روابط با اسرائیل نیز افتاده است تا به نوعی فشارها را از خود بکاهد و از انزوای منطقه ای خود جلوگیری کند. ترکیه که اکنون می بیند بر سر بحران سوریه و افشاگری های روسیه می رود در انزوا قرار بگیرد قصد دارد قضیه کشتی کمک رسان مرمره به غزه را به فراموشی بسپارد و نوع تازه ای از روابط منطقه‌ای را برای خود تعریف کند.