سفرنامه‌ها در اروپا باعث تغییراتی در سبک و روش زندگی اروپائیان شد/ ترکان عثمانی در تشکیلات اداری خود از زبان فارسی استفاده می‌کردند

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجو از مشهد، عبدالله همتی امروز در برنامه «اسلام در سفر نامه اروپائیان از روشنگری تا رنسانس» در دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد در جمع دانشجویان و اساتید این دانشگاه در خصوص اهمیت مطالعه تاریخ در دانشگاه‌ها، گفت: به نظر من دانشجویان علوم سیاسی برای اینکه سیاسی شوند، باید 40 واحد درس تاریخ بگذرانند.

وی در ادامه در خصوص اسلام در سفرنامه اروپائیان با یادآوری این مطلب که اروپائیان به این دلیل که ترکان عثمانی را مرکز قدرت شرق می‌دانستند تصمیم به شناخت آنان گرفتند، افزود: اروپائیان علاقه به شناخت ترکان عثمانی از نزدیک داشتند و می‌خواستند در خصوص آنان اطلاعات بیشتری کسب کنند، که در واقع این عمل اروپائیان همان دشمن‌شناسی بود.

این استاد دانشگاه در انتقاد از دیپلماسی ترکان عثمانی، بیان داشت: دیپلماسی برای ترکان عثمانی در درجه دوم اهمیت قرار داشت؛ در صورتی که اروپائیان به این امر توجه داشتند.

همتی تصریح کرد: فرانسه در این دور به دلیل این‌که زیر سایه کاتولیک‌ها نبود، با ترکان عثمانی رابطه سیاسی داشت و بیشتر جنگ‌هایی که در زمان سلطان شاه عثمانی رخ داد در واقع به تحریک فرانسوی‌ها بود.

وی با اشاره به این موضوع که روشنفکران اروپایی در سفرنامه‌های خود از مزیت‌ها و حُسن‌های ترکان عثمانی می‌نوشتند، افزود: هدف آنان از بیان حُسن‌ها و مزیت ترکان عثمانی در واقع انتقاد از حکومت‌های اروپایی بود که در آن زمان وضعیت آشفته‌ای داشتند.

این استاد دانشگاه از جمله مزیت‌های ترکان عثمانی در سفرنامه اروپائیان به استعداد یابی اشاره و خاطرنشان کرد: ترکان عثمانی کودکان پنج تا هفت سال مسیحیان را می‌گرفتند و به روش اسلامی تربیت می‌کردند بعد با توجه به استعداد کودکان به آنان منسب می‌دادند در صورتی در اروپا افراد را براساس جایگاه انتخاب می‌کردند.

عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد اضافه کرد: در قرون جدید هم روشنگران اروپایی برای انتقاد از مسیحیت از مزیت‌های اسلام می‌گویند.

وی با بیان این نکته که یکی از روشنفکران غرب سفرنامه خود را با عنوان جمهوری ترکان نوشت که در قرن 17 به «تاریخ شرق» تغییر عنوان داد، خاطرنشان کرد: این روشنفکر غربی کلمه جمهوریت را برای انتقاد از ترکان عثمانی بکار برد، همچنین در این دوران روشنفکران اروپایی کلمه ترکان را برابر اسلام می‌دانستند.

همتی تاکید کرد: اروپائیان روشنفکران خود را متقاعد کرده بودند تا برای کسب اطلاعات بیشتر از ترکان عثمانی متالوژی، محیط زیست و منابع ترکان را شناسایی کنند.

وی با تاکید بر این موضوع که مهترین منبع تاریخ ترکان عثمانی سفرنامه‌های فرانسوی است، بیان داشت: سفرنامه‌ها در اروپا تاثیر بسیاری داشت به طوری که باعث تغییراتی در سبک و روش زندگی و رفتار آنان شد.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: قاره اروپا قبل از آشنایی با آمریکا با مباحث کشاورزی ترکان عثمانی آشنایی پیدا کرده بود، قهوه برای اولین بار از سرزمین ترکان عثمانی به اروپا راه پیدا کرد و بعد اروپائیان دریافتند که زمین‌های آنان هم توانایی کشت این گیاه را دارد.

عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان کرد: ریچارد نوریس که روشنفکر انگلیس است، تاریخ نویسی عثمانی را براساس سفرنامه‌هایی که در خصوص ترکان عثمانی نوشته شده بود، انجام داد و این عمل در حقیقت برای تاریخ اسلام یک الگو است.

همتی با بیان این مطلب که از قرن 17 به بعد که اوضاع آشفته اروپا بهتر شد، روشنفکران سفرنامه‌های خود را در انتقاد از ترکان عثمانی نوشتند، گفت: ترکان عثمانی نتوانستند خود را با پیشرفت اروپائیان منطبق کنند و گمان می‌کردند که قدرت آنان پایانی ندارد، به همین دلیل رو به شکست رفتند.

این استاد دانشگاه همچنین یکی از نقاط ضعف ترکان عثمانی را دیپلماسی یک جانبه دانست و خاطرنشان کرد: ترکان عثمانی اصرار داشتند که از راه‌های تجاری مانند مدیترانه فقط خودشان استفاده تجاری کنند، به همین دلیل اروپائیان از راه‌های دیگری تجارت خود را انجام می‌دادند که این امر و دیپلماسی یک طرف باعث شکست ترکان عثمانی شد.

عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد همچنین در خصوص سفرنامه‌های دوره صفویه، بیان داشت:  سفرنامه‌های تاریخ نویسی دوره صفویان الهام گرفته از دوره تیموریان است.

وی با اشاره به این مطلب که منابع تاریخی روشنفکران غربی در خصوص ترکان عثمانی خوب است، تصریح کرد: منابع تاریخی ترکان عثمانی تا قبل قرن 16 خوب است؛ اما متاسفانه از این دور به بعد در خصوص ترکان عثمانی غلو شده است.

این استاد دانشگاه در ادامه به سفرنامه انگلیس‌ها در مورد ترکان عثمانی اشاره داشت و خاطرنشان کرد: زمانی می‌توان به این سفرنامه‌ها اعتماد کرد، که انگلیس‌ها زبان ترکها را بداند در صورتی که خیلی از آنان این زبان را بلد نبودند و زمانی که مطلبی از گذشته ترک ها می‌خواستند در سفرنامه خود بیاورند به منابع یونانیان مراجعه می‌کردند.

عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به جایگاه زبان فارسی در تاریخ عثمانی، تاکید کرد: ترکان عثمانی برای تشکیلات اداری خود از زبان فارسی استفاده می‌کردند.