گفت‌وگو/
جهان شاهد حملات گسترده عربستان سعودی با حمایت ایالات متحده آمریکا و بعضی دولتهای عربی به کشور یمن بوده است. در پی این تجاوز تاکنون بیش از هزاران نفر از مردم یمن که غالب آنان از غیر نظامیان، من جمله زنان و کودکان بودند کشته و زخمی شدند و بسیاری از اماکن عمومی و مسکونی، اماکن تاریخی و مذهبی، مدارس، بیمارستانها و زیرساختهای اقتصادی و حتی محموله های غذایی یمن هدف بمباران جنگندههای سعودی واقع شده است. در ادامه این تجاوزات، بان‌کی‌مون دبیر کل سازمان ملل، عربستان سعودی و گروه ائتلاف عربی را به دلیل هدف قرار دادن کودکان در جنگ یمن در لیست سیاه خود قرار داد و بعد از چند روز به دلیل فشارهای عربستان به صورت موقت این کشور را از اسامی لیست سیاه خارج نمود. بر اساس آمار سازمان ملل متحد، ائتلاف نظامی تحت رهبری عربستان مسوول 60 درصد از کودکان کشته و زخمی شده در یمن طی سال گذشته میلادی بوده و در جریان حملات این ائتلاف 510 کودک کشته و 667 کودک دیگر زخمی شده‌اند. در گزارش همچنین آمده است: ائتلاف تحت رهبری عربستان مسئول نیمی از حملات نظامی به مدارس و بیمارستانها در یمن بوده است.
در این راستا خبرگزاری دانشجو مصاحبه اختصاصی با 3 استاد و نخبه برجسته جهان پروفسور ریچارد فالک (استاد حقوق بینالملل دانشگاه پرینستون و گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل در مورد وضعیت حقوق بشر در فلسطین در سال های 2008 تا 2014 ) پروفسور چاندرا مظفر، (رئیس جنبش بینالمللی عدالت جهانی و از نخبگان مرتبط با مجمع جهانی صلح اسلامی) و سرکار خانم دکتر می الخنساء (دکتری حقوق بین الملل و فعال حقوق بشر در جهان اسلام و از نخبگان مرتبط با مجمع جهانی صلح اسلامی)را ترتیب داده است.
.png)
چرا سازمان ملل علی رغم اذعان به جنایات عربستان سعودی اقداماتی جدی برای پایان دادن به آنها را در پیش نمی گیرد؟
ریچارد فالک: سازمان ملل میتواند بر علیه کشور قدرتمندی مثل عربستان سعودی قضاوت کند، اما فاقد قدرت ژئوپولیتکی برای اعمال اراده اش بر رفتار چنین کشوری است که یک متحد مهم غربی تحت حمایت امریکا بوده و یک کشور با نفوذ بعنوان یک منبع مالی برای سازمان ملل و همچنین یک تولید کننده و عرضه کننده عمده انرژی در جهان است. به جز دبیر کل سازمان ملل، مجموعه سازمان ملل، دخالت عربستان سعودی در یمن یا جنایات این کشور بر علیه بشریت را که طی عملیات نظامی مرتکب شده محکوم نکرده است. سازمان ملل اساساً برای تأیید یا رد نمادین موضوعات اهمیت دارد، اما نه برای تغییر رفتار یک دولت سرسخت. الگوی رفتار با اسراییل نیز همین گونه است یعنی محکومیت سیاستها و رفتارها، اما فاقد ظرفیت و یا اراده سیاسی برای به چالش کشیدن این رفتارها بر اساس اجماع در سازمان ملل. در اینجا مردم یمن در حال رنج کشیدن هستند در حالیکه سازمان ملل در قبال اذیت و آزارهایی که آنها تحمل می کنند ساکت است.
چاندرا مظفر: سازمان ملل در باره مسائلی که حتی توسط ارگانها و زیر مجموعه های خودش مطرح می شود به ندرت اقدام می کند، چرا که نمی تواند منافع دولت- ملتهایی که تشکیل دهنده این سازمان هستند را نادیده بگیرد. هرچه که یک کشور قوی تر باشد، توانایی اش در خنثی کردن گزارشی که بر علیه منافع اوست بیشتر است؛ به همین دلیل سازمان ملل اغلب ناتوان به نظر میرسد.
می الخنسا: بایستی به خاطر داشته باشیم که مقر سازمان ملل در ایالات متحده است و این سازمان گروگان و یا در حصر خانگی امریکا می باشد و بنابراین تابع سیاستهای این کشور می باشد. در رابطه با تصمیم سازمان ملل به حذف نام عربستان از لیست سیاه کشورهایی که مرتکب جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت شده اند بایستی در نظر داشته باشیم که این اولین باری نیست که سازمان ملل تحت پرچم آبی رنگ خود مرتکب جنایت می شود. این سازمان با سکوت خود درقبال کشتار جمعی انسانها از قبیل کشتار فلسطینی ها و کشتار مردم افریقا، سوریه و عراق... و حتی چشم پوشی از مشارکت کشورهای بزرگ در بسیاری از جنایات و حتی تصمیم کشورهای بزرگ درانجام جنایت بارها به اینگونه اعمال مبادرت ورزیده است.
آیا زمان آن فرا نرسیده که شورای امنیت پرونده عربستان سعودی را به دادگاه بین الملل کیفری ارجاع دهد؟
ریچارد فالک: اکنون زمان آن فرا رسیده است که به این مساله از منظر یک نظم حقوقی کارآمد که به اشاعه عدالت متعهد است نگاه شود. شورای امنیت سازمان ملل، که تحت تأثیر وتوی پنج قدرت قرار دارد، یک کنشگر ژئوپولیتکی است که می تواند به این تصمیم برسد؛ منوط بر اینکه این پنج دولت از ارسال پرونده عربستان سعودی به دادگاه بین المللی کیفری حمایت کنند. تاکنون غرب، خصوصا ایالات متحده، "رابطه ای ویژه" با عربستان سعودی داشته که باعث می شود از این کشور در قبال تصمیمات سازمان ملل، خصوصا شورای امنیت، بر علیه این کشور حمایت کنند. بعنوان یک راهکار عملی، یکی از اعضای دادگاه بین المللی کیفری بایستی شواهد مورد نیاز را به دفتر دادستان این دادگاه مبنی بر تحقیق و تفحص درباره جنایات ادعایی عربستان سعودی و دادرسی از این مساله تسلیم نماید. نادیده گرفتن جنایات عربستان سعودی در یمن، خصوصاً در قبال کودکان، غیر نظامیان و بیمارستانها، باعث تضعیف حقوق بین المللی کیفری می شود.
چاندرا مظفر: من موافقم که بایستی بر علیه کشورها و نهادهایی که به مردم خود، خصوصاً به کودکان، ظلم می کنند بایستی قویاً اقدام شود. ما نمی توانیم از شورای امنیت سازمان ملل انتظار داشته باشیم بر علیه عربستان سعودی اقدام کند، زیرا کشورهای دارای قدرت "وتو" در این شورا از قبیل ایالات متحده امریکا و بریتانیا که "حامیان" عربستان هستند هر اقدامی را خنثی می کنند. این بدان معناست که شانسی وجود ندارد که عربستان سعودی توسط دادگاه بین المللی کیفری محاکمه شود.
می الخنسا: افتضاح سازمان ملل این بار بسیار آشکار بود و این مساله توسط دبیر کل سازمان ملل آقای بان کی مون اعلام شد که تاکید کرد این سازمان بین المللی تسلیم فشار و تهدید های مالی توسط عربستان شده و نهایتا باعث حذف نام عربستان از لیست کشورهای مرتکب جنایت علیه بشریت، خصوصا کشتار کودکان در یمن، گردید.بدین ترتیب، از آنجا که عربستان سعودی پول در اختیار دارد، توانست تقاضای تمامی کشورهایی را که خواهان پاسخگویی ریاض بودند را با پول "وتو" کند.اکنون ما در یک مرحله بسیار حساس و بحرانی قرار داریم، اما آیا زین پس می توانیم به سازمان ملل متوسل شویم تا از انسانهای بی گناه، خصوصا کودکان، حمایت کند؟ ما می دانیم که این پول است که تصمیم میگیرد و نه قانون یا موافقتهای بین المللی. بنابراین سازمان ملل پرونده عربستان را تحت فشار پول به دادگاه بین الملل کیفری نخواهد فرستاد.
به نظر شما چرا کشورهای غربی به خصوص آمریکا در مقابل اقدامات جنایات آمیز عربستان ساکت هستند و حتی با ارسال تسلیحات از آن حمایت می کنند؟
ریچارد فالک: همانگونه که اشاره شد، غرب خصوصاً امریکا، یک رابطه چند جانبه ویژه با عربستان سعودی دارد که باعث مصونیت این کشور پادشاهی در قبال سیاست ها و رفتارهای مجرمانه اش می شود. بخشی از این رابطه مربوط به فروش سلاح می شود که هم باعث منفعت و هم وابستگی می شود و از این منظر، عربستان سعودی یک مشتری ارزشمند به حساب می آید. به همین دلیل و بنا به دلائل دیگر، غرب چشمان خود را بر روی نقض حقوق بشر در عربستان سعودی بسته است. اما شگفت انگیزتر از آن، چشم بستن غرب بر حمایت های مالی و دیپلماتیک عربستان از قرائتهای افراطی از اسلام است که باعث خشونت سیاسی در کشورهای غربی می شود. بایستی در نظر داشته باشیم که در درگیریهای فرقه‌ای درخاورمیانه، غرب جانب عربستان را گرفته که شامل حمایت از عربستان در مورد یمن نیز می شود. این جانبداری در خاورمیانه به لحاظ ژئوپلیتکی تحت عنوان جلوگیری از گسترش نفوذ ایران توجیه می شود. بنابراین، غرب از اهداف سیاسی دخالت عربستان در یمن حمایت می کند و عرضه تسلیحات و فروش اسلحه را سازگار با منافع سیاسی و اقتصادی خود می داند.
چاندرا مظفر: رهبران عربستان سعودی متحدین و متعهد به واشنگتن هستند. به همین دلیل رهبران غربی در قبال جنایات عربستان سعودی ساکت هستند. به حکام امریکا، انگلیس و سایر چنین کشورهایی تضمین داده شده که در قبال حمایت از نخبگان سعودی نفت عربستان را دریافت خواهند کرد. آنها همچنین مسیرهای آبی استراتژیک در مجاورت عربستان و بعضی کشورهای دیگر منطقه را در کنترل خود دارند. بعلاوه، عربستان سعودی و بعضی نخبگان آسیای غربی و شمال افریقا، مقادیر زیادی سلاح های پیشرفته از امریکا، انگلیس و سایر کشورهای غربی خریداری می کنند. چگونه می توانیم از رهبران غربی انتظار داشته باشیم بر علیه جنایات سعودی موضع بگیرند در حالیکه چنین رابطه نزدیکی بین نخبگان عربستان و رهبران غربی وجود دارد؟
می الخنسا :عربستان سعودی پول پرداخت می کند و در مقابل سلاح های امریکایی به دست ائتلاف تحت رهبری عربستان بر علیه یمن می رسد و همچنین با پول عربستان ائتلاف کشورهای غربی و کشورهای پادشاهی سنتی از قبیل عربستان، قطر و امارات، و همچنین ترکیه با سلاحهای امریکایی و انگلیسی جنگ بی رحمانه ای را بر علیه فقیرترین کشور خاورمیانه تحمیل کرده اند.
سازمان کنفرانس اسلامی و سایر سازمان های اسلامی چگونه می توانند به حل بحران کمک کنند؟
ریچارد فالک: سازمان همکاریهای اسلامی می تواند بر خطاها و تخلفات عربستان، هم از منظر حقوقی و هم به لحاظ اخلاقی و همچنین از نقطه نظر معرفی واقعیت اسلام بعنوان بنیان صلح، پرتو افشانی کند. سازمان همکاریهای اسلامی هم اقتدار و هم موقعیت این را دارد که برای جهانیان تفاوت بین ارزشهای اسلام و رفتارهای عربستان را تببین نماید و بدین ترتیب این تقاضا را مطرح کند که محکومیت عربستان توسط سازمان ملل بایستی با اقدام موثر تکمیل شود. اما نمی توان اطمینان حاصل کرد که تاثیرگذاری بر افکار عمومی مردم جهان برای تغییر رویکرد غرب کافی باشد. به هرحال این تلاش ارزش آنرا دارد که امتحان شود. سازمان همکاری های اسلامی می تواند یک گزارش تاثیرگذار در مورد دخالت عربستان در یمن تهیه و اطلاعات مشخصی را در مورد به کارگیری جنگ افزارهایی که ناقض حقوق کیفری بین المللی است ارائه دهد.
چاندرا مظفر: سازمان همکاریهای اسلامی در قالب یک سازمان هیچ اقدامی بر علیه عربستان نخواهد کرد؛ چرا که این سازمان در حقیقت تحت سلطه نخبگان سعودی است. سایر سازمانهای اسلامی نه قدرت و نه منابع آنرا دارند که بتوانند به حل بحران کمک کنند.
می الخنسا :سازمان همکاریهای اسلامی اگر متحد شود می تواند کارهای زیادی انجام دهد، اما از آنجا که بعضی از کشورهای اسلامی به این سازمان کمک مالی می کنند این سازمان نمی تواند بطور موثر اقدام کند.
به نظر شما چرا سازمان ملل متحد، ظرف چند روز عربستان سعودی را از لیست سیاه خارج کرد؟
ریچارد فالک: سازمان ملل برای بقای خود بایستی با آن دسته از اعضای خود که از اهرم های ژئوپلیتیکی مرتبط برخوردارند کنار بیاید. عربستان سعودی یکی از آن کشورهاست، اگرچه بخشی از نفوذ خود را بخاطر کاهش قیمت نفت از دست داده اما هنوز برای غرب بعنوان یک متحد، یک خریدار تسلیحات و در رابطه با توازن قوا در منطقه مهم است.
واقعاً پذیرش این امر که دبیرکل سازمان ملل نام عربستان را از لیست سیاه خارج نموده شوکآور است. دبیرکل سازمان ملل این کار را بواسطه تهدید عربستان به قطع کمکهایی مالی به صندوق اضطراری سازمان ملل که صرف فلسطینی ها محاصره در غزه می شود انجام داد. این اقدام نشان می‌دهد وی شایسته جایگاه دبیرکلی نیست. به واقع برای مردمان جهان ناراحت کننده است که میبینند سازمان ملل برای بقای خود باید با دولتهایی همکاری کند که ابزارهای ژئوپلیتیکی فراوانی دارند و به واسطه آنها رفتارهایی انجام میدهند که حداقل استاندارهای بینالمللی را ندارد. عربستان دقیقا یکی از همین کشورهاست. هر چند این کشور به واسطه کاهش قیمت نفت بخشی از تاثیرش را از دست داده، اما به عنوان یک متحد، خریدار تسلیحات و موضوع توازن قوای منطقهای در غرب آسیا، مورد حمایت غرب و بسیاری از کشورهای اسلامی می باشد و به همین دلیل جنایاتش مورد چشم پوشی قرار می گیرد.
چاندرا مظفر: دیپلمات ها در نیویورک ادعا می کنند که کشورهای مسلمان متحد عربستان سعودی، دبیر کل سازمان ملل ( بان کی مون) را بخاطر قرار دادن ائتلاف تحت رهبری عربستان در لیست کشورهای ناقض حقوق کودکان در رابطه با قتل کودکان در یمن تحت فشار شدید قرار دادند و ریاض تهدید کرده بود که کمک های خود به فلسطین و سایر ارگانهای سازمان ملل را قطع خواهد کرد. به همین دلیل دبیر کل، ائتلاف را از لیست سیاه خارج کرد و گزارش نهایی را منوط به "بررسی مشترک توسط سازمان ملل و ائتلاف بر حسب موارد قتل و زخمی شدن کودکان در طول جنگ یمن" کرد. علاوه بر عربستان سعودی، کشورهایی نظیر کویت، امارات، قطر، اردن، مصر و بنگلادش نیز طبق منابع مختلف از «بان کی مون» گلایه کردند. آنها دبیر کل را تهدید کردند که اگر ائتلاف تحت رهبری عربستان را از لیست خارج نکند، کمکهای عربستان و متحدین اش به پناهندگان فلسطینی که از کانال کمیته بین المللی صلیب سرخ و آژانس کار و امداد سازمان ملل متحد (UNRWA) ارائه می شود؛ متوقف خواهد شد. عربستان سعودی کمک کننده عمده به این کمیته است و در سال 2015 تقریباً صد میلیون دلار به این کمیته کمک کرد.کویت و امارات نیز مشترکاً 50 میلیون دلار کمک کردند. با تهدید سازمان ملل به این شیوه، عربستان سعودی و متحدین اش در واقع از سازمان ملل باجگیری کردند. واقعاً مایه شرمساری و این عملی غیر اخلاقی است که سازمان ملل را وادار کنند که گزارش مبتنی بر تحقیقات گسترده خود را در مورد قتل کودکان در یمن با بهرهبرداری غیر اصولی از موقعیت آسیب پذیر پناهندگان فلسطینی تغییر دهد. این به سخره گرفتن عدالت است.
شایان ذکر است که سازمان ملل در سال 2015 تصمیم گرفت که بخاطر فشارهای اسرائیل و ایالات متحده، صهیونیست را بخاطر قتل کودکان در غزه در لیست سیاه قرار ندهد. اکنون تعدادی از کشورهای عرب و مسلمان در "دنیای شرمساری" به آنان پیوسته اند. کمترین اقدامی که دنیا میتواند انجام دهد، محکوم کردن عربستان و متحدین اش بخاطر تلاش شان برای امحاء حقیقت در رابطه با یک عمل غیر اخلاقی از طریق باجگیری است. در عین حال، شهروندان جهان بایستی تأسف و نومیدی عمیق خود از تسلیم شدن بان کی مون به این باجگیری را اعلام کنند.
می الخنسا :سازمان بین الملل تسلیم فشار و تهدید های مالی توسط عربستان شده و نهایتا باعث حذف نام عربستان از لیست کشورهای مرتکب جنایت علیه بشریت، خصوصا کشتار کودکان در یمن، گردید.
نخبگان و علمای اسلامی چه نقشی باید در قبال این بحران بازی کنند؟
ریچارد فالک: فرض می کنم که نخبگان و علمای مسلمان علاقه شدیدی به تبیین ماهیت و حدود رفتار قابل پذیرش از نقطه نظر اسلام و پرسشگری از عربستان از منظر این تبیین را دارند.
چاندرا مظفر: نخبگان و علمای مسلمان بایستی آگاهی مسلمانان و غیر مسلمین را درباره اتفاقات یمن و سایر کشورها افزایش دهند. گزارش سازمان ملل در مورد کودکان میتواند آغازی برای اقدام سازمان یافته و نظام مند برای افزایش آگاهی، شبکه سازی و راه اندازی کمپین باشد. افزایش آگاهی و راه اندازی کمپین زمانی موثر خواهد بود که کسانی که این فرایند را رهبری می کنند بعنوان زنان و مردان سلیم شناخته شده باشند. آنها نبایستی از کسی جانبداری کنند. متأسفانه امروزه چنین افرادی در دنیای اسلام اندک هستند.
می الخنسا: تنها امید برای حل مشکلات موجود، نخبگان مسلمان هستند که از طریق اتحاد سنی و شیعه بایستی با جدیت کار کنند و با تعصب و تروریسم بجنگند تا فساد و اتئلاف منابع مالی کشورهای مسلمان را متوقف کنند و به حکومت مسلمانانی که از پول برای تحریکات فرقه ای و تغذیه تروریسم استفاده می کنند پایان دهند.
ارسال نظرات