تا وقتی بدعهدی آمریکا لاپوشانی شود «برجام» بی‌حاصل است/ برای رای آوردن روحانی امتیازاتی خواهند داد

مهدی محمدی کارشناس مسائل سیاسی در گفت و گو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری دانشجو درباره سرنوشت برجام با توجه به بدعهدی‌های آمریکا گفت: اولین پیش فرض آمریکا این است که برجام به خطر نخواهد افتاد. چون می‌بیند که در ایران دولتی حاکم است که به هیچ قیمتی حاضر به کنار گذاشتن برجام نیست و برجام را دستاورد سیاسی خود می‌داند. بنابراین نه تنها هیچ نقض عهدی از جانب آمریکا را دلیلی برای کنار گذاشتن برجام نمی‌داند بلکه تلاش می‌کند نقض عهدها، اهمال کاری‌ها و خلف وعده‌های آمریکا را لاپوشانی و توجیه کند و حتی مدل برجام را به سایر حوزه های درگیری بین ایران و آمریکا تسری دهد.

وی در توضیح دلیل دیگر آمریکا در بدعهدی به تعهدات خود گفت: مورد بعدی آن است که آمریکایی ها تلاش می کنند به جامعه ایرانی این پیام را بدهند که برجام نیمی از راه بوده و نیم دیگر راه پس از انتخابات ریاست جمهوری در ایران طی می شود. آن نیم دیگر هم به محدود کردن نهادهای انقلابی ایران به ویژه سپاه خصوصا در حوزه های تسلیحات متعارف، برنامه موشکی و درگیری‌های منطقه ای مربوط می شود. در شش ماه اخیر هم می بینیم که پیام هایی که آمریکایی ها به ایران مخابره کرده اند به طور عمده در این چارچوب بوده که ایران اگر می خواهد تعلیق تحریم های وعده داده شده تحقق پیدا کند، باید رفتارهای خود را در حوزه های فراهسته ای تعدیل و کنترل کند. این دو دلیل، دلایل اصلی بدعهدی آمریکایی ها در انجام تعهداتشان است.

وی درباره چگونگی تعدیل «بدعهدی آمریکا» و درعین حال «دادن امتیازاتی برای کمک به دولت ایران در انتخابات پیش رو» گفت: تئوری دولت آمریکا این است که حتما امتیازاتی بدهد. اما این امتیازات اولا راهبردی نخواهد بود. ثانیا آمریکا زمانی واقعا این امتیازات را خواهد داد که مطمئن شود ایران در چارچوبی نظیر FATF این درآمدها را در اختیار نهادهای انقلابی نظیر سپاه قرار نخواهد داد. یعنی این کمک‌ها مشروط شده به تجدید ساختار نظام مالی و بانکی و پولی در ایران از طریق سازوکارهایی نظیر FATF و کنوانسیون پالرمو. بنابراین امتیازات مختصری وجود خواهد داشت اما معتقد نیستم که این امتیازات راهبردی خواهد بود.

وی در توضیح چگونگی کمک آمریکا به ادامه ی حیات این جریان در انتخابات بعدی گفت: اما به نظر می رسد بزرگترین کمکی که آمریکا می خواهد به دولت ایران کند آن است که دولت یازدهم را «نه حل کننده مشکلات معرفی کند» بلکه «مقصر مشکلات نباشد»؛ همین کفایت می کند. آمریکا از نهادهای انقلابی مقصر سازی می‌کند تا اینطور وانمود کند که اگر دولت یازدهم کمکی دریافت نکرده و یا اگر هم امتیازی گرفته در حل مشکلات معیشتی موثر نبوده، مقصر این نهادها هستند و یا این سیاست، جایگاه سیاسی دولت به خطر نیفتد. به نظر می رسد این سیاست از طرف آمریکا پیگیری می‌شود.

وی در پاسخ به سوالی پیرامون عدم توجه دولت به تذکر منتقدان قبل از توافق مبنی بر «بدعهدی آمریکا پس از انجام یکجای تعهدات از سوی ایران و لزوم گرفتن تضمین‌های بیشتر از آمریکا» گفت: توجیه تیم مذاکره کننده در این مورد «اعتبار بین المللی آمریکا» بود. یعنی می گفتند «آمریکا نمی‌تواند بدعهدی کند چون در این صورت اعتبار بین المللی آنها خدشه‌دار می شود». همان زمان این تذکر داده شد که آمریکا به این تعبیر که شما می گویید برای خود اعتبار بین المللی قائل نیست. بلکه اعتبار بین المللی خود را در زورگویی و تحمیل خواسته های خود به دیگران  و پیشبرد یکجانبه ی منافع خود می بیند. در واقع نوعی خوش بینی وجود داشت؛ هم به خود آمریکا و هم به نظام بین المللی. این خوش بینی، کار را به اینجا رسانده است.

وی در پیش بینی خود نسبت به آینده توافق گفت: به نظر می رسد همه چیز به انتخابات در ایران بستگی دارد. اگر در ایران دولتی انتخاب شود که انگیزه‌ای برای پایبند کردن آمریکا به تعهداتش داشته باشد، در این صورت آمریکا انجام تعهدات خود در برجام را تسریع می‌کنند. اما اگر دولتی باشد که آمریکایی‌ها مطمئن باشند واکنشی به بدعهدی آمریکایی‌ها نشان نمی دهد، وضعیت به همین شکل ادامه پیدا خواهد کرد و حتی ممکن است بعد از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا این وضعیت وخیم‌تر هم بشود. چون دولت بعدی آمریکا در آغاز کار می‌خواهد نشان دهد که در مقابل ایران کوتاه نیامده و برجام منجر به شکست آمریکا در برابر ایران نشده. از این جهت احتمالا وضعیت وخیم تری خواهیم داشت.

وی درباره راهکار فعلی ایران برای مقابله با بدعهدی آمریکا ادامه داد: تنها کاری که ایران می تواند انجام دهد، «اعلام یک جدول زمان بندی بازگشت به شرایط پیش از توافق در صورت عدم پایبندی آمریکا به تعهداتش» است. از آنجایی که شکست برجام برای آمریکایی‌ها فاجعه ای بزرگ خواهد بود، بنابراین آمریکا در رفتار خود تغییر ایجاد خواهد کرد. ولی تا زمانی که این ضرب الاجل تعیین نشود، وضعیت به همین گونه خواهد بود.

وی در پاسخ به این سوال که «اعلام ضرب الاجل با توجه به سازوکار پیش بینی شده حل اختلاف در کمیسیون مشترک، متناقض نیست؟ و ایران را در مظان اتهام خروج از این سازوکار قرار نمی دهد؟» اظهار داشت: این کار «اعلام» جدول زمان بندی است نه «اقدام» به نقض توافق. دولت یک جدول زمان بندی اعلام می کند که طبق این زمان بندی هشدار می دهد که مثلا اگر ظرف یک سال آینده این تعهدات انجام نشود، ایران در برنامه هسته ای خود تجدیدنظر می کند. همزمان با اعلام این جدول، این امکان وجود دارد که به روندهای پیش بینی شده در برجام مراجعه کنیم. اما صرف مراجعه به روند حل اختلاف در برجام بدون تعیین ضرب الاجل، به مذاکرات بیشتر منتهی می شود.