روحانی و بحران ناتمام در شهرک غرب/ چرا قطار دولت دوازدهم بدون وزیر علوم راه افتاد؟

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو؛ «من برای حفظ وضع موجود نیامده‌ام، آمده ام تحول ایجاد کنم» این سخنان منصور غلامی در ۷ آبان ۹۶ در جلسه رای اعتماد است؛ درست زمانی که بیش از یک ماه از آغاز سال تحصیلی دانشگاه‌ها گذشته بود. اما دانشگاه‌ها و دانشجویان هنوز در بلاتکلیفی آمدن وزیر بودند! همه وزرای پیشنهادی به مجلس رفتند و بالاخره تعیین تکلیف شدند، همه به غیر از پست فخیمه وزیر علوم.

شروع دو دولت بدون وزیر علوم
لیست اسامی کابینه که منتشر شد جالی خالی وزیر علوم پیشنهادی به چشم می‌خورد و این سوال در ذهن اهالی دانشگاه پیش آمد که آیا باز هم همان سریال چهار سال پیش پیاده سازی خواهد شد؟ با فلش بکی به عقب به یادمی آوریم که دولت یازدهم بدون وزیر علوم شروع به کار کرد؛ آن زمان گزینه پیشنهادی روحانی برای تصدی این وزارتخانه نتوانست از مجلس نهم رأی اعتماد بگیرد، اما در دولت دوازدهم اصلا گزینه‌ای معرفی نشد! تا بعد از کلی کش و قوس معاون فرهنگی اسبق وزارت علوم به عنوان سرپرست معرفی شد.

عزل، نصب و معرفی وزیر علوم در میان دیگر وزرا و وزارتخانه‌ها در دو دولت یازدهم و دوازدهم پرحاشیه‌ترین پست بوده. به نظر می‌رسد سایه نگاه سیاسی همچنان بر سر این وزارتخانه قرار دارد و مانع معرفی وزیر علوم همانند سایر وزرا می‌شود. در دولت یازدهم هفت نفر برای تصدی پست وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مطرح شدند که تنها دو نفر از آنان توانستند بر کرسی وزارت تکیه بزنند. روحانی در ابتدای دولت یازدهم جعفر میلی‌منفرد را برای وزارت علوم به مجلس معرفی کرد، اما او موفق به اخذ رأی اعتماد از مجلس نهم نشد.

 

بعد از آن جعفر توفیقی به‌عنوان سرپرست منصوب شد و  انتظار می‌رفت توفیقی به‌عنوان وزیر به مجلس معرفی شود، اما بنا به گفته برخی منابع روحانی به‌دلیل برخی فشار‌ها رضا فرجی‌دانا را به مجلس معرفی کرد و او توانست از نمایندگان رأی اعتماد بگیرد. در همین دوران بود که ماجرای سه هزار بورسیه غیر قانونی رسانه‌ای شد و روی ریل حواشی افتاد، دانشجویانی که حالا پس از گذشت ۴ سال از آن ماجرا به تعبیر رهبر انقلاب در حقشان ظلم شد! عمر دوران وزارت فرجی‌دانا برای پایان دادن به این پرونده کفاف نداد و زمانی که بررسی این پرونده به نجفی سرپرست وزارت علوم واگذار شد؛ کار از کار گذشته بود و اسامی برخی دانشجویان بورسیه که تخلف آن‌ها مشخص نشده بود به شکل غیر معقولانه‌ای رسانه‌ای شد!

 

و دوباره بدون وزیر...
فرجی‌دانا در مرداد ۱۳۹۳ استیضاح شد و وزارت علوم دولت یازدهم دوباره بدون وزیر ماند. بعد از این، روحانی محمدعلی نجفی را به‌عنوان سرپرست منصوب کرد. در مدت سرپرستی نجفی سه نفر برای تصدی این وزارتخانه به مجلس معرفی شدند که در نهایت محمد فرهادی توانست رأی اعتماد بگیرد. روحانی ابتدا محمود نیلی احمدآبادی را به مجلس معرفی کرد اما او توفیق جلب اعتماد نمایندگان را نداشت.

 

در این زمان مهلت سرپرستی سه ماهه محمدعلی نجفی نیز پایان یافته بود. بر این اساس رهبر انقلاب در پاسخ به نامه رئیس‌جمهوری، با حکم حکومتی، مدت سرپرستی نجفی در وزارت علوم را تا زمان اخذ رأی اعتماد وزیر علوم و صدور حکم وزارت تمدید کردند. بعد از این روحانی فخرالدین دانش‌آشتیانی را به مجلس معرفی کرد که او هم نتوانست رأی اعتماد بگیرد.

محمدعلی نجفی تا آذر ۱۳۹۳ که محمد فرهادی توانست از مجلس رأی اعتماد بگیرد، سرپرست وزارت علوم بود. گرفتن رأی‌اعتماد فرهادی هم بی‌حاشیه نبود، چرا که نمایندگان مخالف گزینه‌های قبلی این‌بار با فرهادی اعلام موافقت کرده و در مقابل، مدافعان مخالف شده بودند. الیاس نادران که پیش از این تنها به‌عنوان مخالف وزرای پیشنهادی دولت یازدهم ثبت‌نام می‌کرد، پشت تریبون قرار گرفت و ضمن دفاع از فرهادی گفت: «آقای فرهادی در جلسات فراکسیون‌ها گفت که من از فتنه برائت می‌کنم و سرباز ولایت هستم.»

روحانی برای معرفی وزیر پیشنهادی علوم تحت فشار بود
فرهاد فلاحتی، عضو کمیسیون آموزش در خصوص اینکه چرا وزیر علوم نسبت به دیگر وزرای دولت دوازدهم دیرتر معرفی شد به خبرنگار خبرگزاری دانشجو می‌گوید: «فکر می‌کنم دلیل خاص دیرتر معرفی شدن وزیر علوم نسبت به دیگر وزرا این بود که شخص آقای رئیس جمهور نسبت به وزارت علوم حساسیت خاصی داشت و این حساسیت از دو منظر قابل بررسی است. یک، مباحث علمی و فضای دانشگاه دو، مباحث سیاسی در دانشگاه‌ها که به نظر می‌رسد مورد دوم بیشتر مد نظر است.

وی با اشاره به اینکه فضای سیاسی دانشگاه‌ها موجب حساسیت بیش از حد بر روی گزینش وزیر علوم شده بود خاطرنشان کرد: همین امر موجب حاشیه سازی پست وزیر علوم در میان دیگر وزرا شد. تاکید همیشه براین است که وزیر علوم بیش از آنچه مباحث سیاسی در حول و حوشش مطرح باشد، مباحث علمی و دانشگاهی مورد توجهش قرار گیرد. چرا که رکن اصلی دانشگاه علم و فناوری است.

فلاحتی ادامه داد: فشار‌هایی که بر روی رئیس جمهور بود موجب شد تا نظر شخص ایشان در این زمینه اعمال نشود. اما در مجموع در رویکرد معرفی آقای غلامی فکر می‌کنم آقای روحانی تمام تلاش خود را کرد که علی رغم این تصمیم سخت، وزارت علوم را کمتر درگیر حاشیه کند. چرا که با وزارت علومی فعلی و افرادی که در آن با دیدگاه‌های تند سیاسی و افراطی به دنبال مقاصد خود در دانشگاه‌ها هستند به نظرم برای رئیس جمهور یک موفقیت بود.

عضو کمیسیون آموزش مجلس در پایان گفت: در خصوص انتخاب وزیر علوم باید گفت این کشمکش‌ها فقط مربوط به دولت دوازدهم نمی‌شود و در دولت‌های قبلی نیز شاهد این حواشی برای انتخاب وزیر این وزارتخانه بوده ایم.»

 

وقتی ضیاء هاشمی سرپرست می‌شود...
قبل از آمدن غلامی، بالاخره قرعه فال را به نام معاون فرهنگی وزارت علوم در زمان ریاست فرهادی زدند. ضیاء هاشمی که از همان روزهای نخست سرپرستیش در وزارت علوم سفرهای استانی را شروع کرده بود و سودای تکیه زدن بر منصب وزیر علومی را داشت؛ با معرفی منصور غلامی به عنوان گزینه اصلی، همه امانال و آرزوهایش نقش بر آب شد. البته او این روزها مدیر عامل خبرگزاری ایرنا است و تمایلی هم به مصاحبه در خصوص زمان سرپرستیش و دوران وزیری فرهادی ندارد چرا که  تلاش خبرنگار ما برای گرفتن این مصاحبه با وی ناکام ماند.

ضیاء هاشمی راه غلامی را برای وزیر علومی صاف کرد
مجتبی بختیاری، دبیر سیاسی تحکیم وحدت دومی نفری است که در خصوص اینکه چرا معرفی وزیر علوم جزو پرحاشیه‌ترین عزل و انتصاب هاست، می‌گوید: «وزارت علوم یکی از وزارتخانه‌هایی است که در جریان سیاسی کشور بسیار جریان ساز است و قدرت این را دارد که اتفاقات حوزه دانشگاه‌ها را تا چهار سال آینده پیش بینی و جهت دهی کند. به طور مثال چنین چیزی را در دوره انتخابات اصلاحات مشاهده کردیم که دفتر تحکیم وحدت توانست بر اوضاع غالب باشد و به پیروزی دولت اصلاحات کمک کند.

وی با اشاره به اینکه وزارت علوم جزو وزارتخانه‌هایی است که برای انتخاب سرپرست باید حساسیت‌هایی من جمله قدرت مدیریت و شناخت جریان‌های سیاسی و خاص در دانشگاه‌ها را جزو آیتم‌های فرد منتخب لحاظ کند، گفت: حال آنکه چرا آقای ضیاء هاشمی به عنوان سرپرست به وزارت علوم معرفی شد دارای ابعاد مختلفی است. یکی از آن‌ها صاف کردن راه برای حضور وزیر علوم بود که مسئولیت‌های تخریبی بر دوش او نیفتد.

وی ادامه داد: متاسفانه در دولت دوازدهم مسئولان با دانشگاه و دانشجویان بیگانه اند. با توجه به صحبت‌های آقای روحانی در قبل از انتخابات که بهای بسیار جدی به دانشگاه می‌داد و دانشجو را آزاد تلقی می‌کرد. اما متاسفانه بعد از انتخابات شاهد بودیم که حتی برای مراسم ۱۶ آذر نیز آقای روحانی و شخص وزیر علوم حضور پیدا نکردند و اجازه صحبت به نمایندگان دانشجویی نیز ندادند.

دبیر سیاسی تحکیم وحدت تصریح کرد: البته آقای روحانی به سیستان و بلوچستان رفتند، اما با یک چیدمان مهندسی شده سعی کردند این مسئله را به نفع خودشان رقم بزنند که به نظر من این رفتار از سوی رئیس جمهور موجب بی اعتمادی دانشجو نسبت به مسئولان فعلی می‌شود.»

 

محمدرضا گلرو مفرد دبیر انجمن اسلامی دانشجویان مستقل نیز در خصوص علل انتصاب ضیاء هاشمی به سرپرستی وزارت علوم می‌گوید: «ما در دوره معاونت دکتر هاشمی شاهد آن بودیم که وزارت علوم تلاش گسترده‌ای برای تاسیس تشکل‌های یکبار مصرف در دانشگاه می‌کرد. البته خود وزارت علوم و دکتر هاشمی این مسئله را رد می‌کردند و آنرا تهمت می‌دانستند. ولی موارد بسیاری به اطلاع ما می‌رسید که از وزارت به معاون فرهنگی دانشگاه دستور تسریع تاسیس تشکل انجام می‌شد. نتایج این دستورات را هم دیدیم، یکی از تشکل‌هایی که محصول همین روال نامشروع بود اقدام به امحای پرچم اسرائیل از زمین دانشگاه کرد.

وی ادامه داد: این‌ها کار‌ها درحالی صورت می‌گرفت که در این دوره اگر تشکل انقلابی می‌خواست مجوز بگیرد با هزار سنگ اندازی مواجه می‌شد و بعضا صراحتا می‌گفتند لزومی برای صدور مجوز نمیبینیم که وقتی شکایت را به وزارت علوم آوردیم آقای هاشمی هم همین خط را پی گرفتند.

گلرو مفرد با اشاره به اینکه هر وزیری در این دولت بیاید تفاوتی نمی‌کند خاطرنشان کرد: نگاه اصلاح طلبان به دانشگاه نگاهی سیاسی است. آن‌ها تجربه موفقی در استفاده ابزاری از دانشگاه داشتند. در دوره اصلاحات، بخصوص سر سناریویی که اصلاح طلبان در قضیه اصلاح قانون مطبوعات و همچنین قتل‌های زنجیره‌ای درست کردند توانستند پیاده نظام خود در دانشگاه را همراه کرده و با درست کردن حوادث ۱۸ تیر ۱۳۷۸ در راستای اهداف خود بهره برداری سیاسی کنند. اکنون نیز اصلاح طلبان دنبال پیاده نظام در دانشگاه هستند، تشکلی‌هایی که بتوانند در لحاظات حساس همچون انتخابات برای آنان در دانشگاه نقش ایفا کنند. با چنین نگاهی آموزش عالی لطمات جبران ناپذیری خورده و خواهد خورد.»

وزارت علوم و حواشی که تمامی ندارند
ساختمان شیشه‌ای شهرک غرب این روزها میزبان منصور غلامی به عنوان وزیر علوم است. حال که از حکم انتصاب وی چند ماهی می‌گذرد دانشجویان قطعا انتظار دارند مدیریت بهتری را نسبت به دوره‌های قبل شاهد باشند؛ چیزی که تا کنون بیشتر از هر چیز دیگری کم رنگ دیده شده. قطع به یقین ثبات در دانشگاه‌ها به شریان اصلی پیشرفت کشور وصل است و این بی ثباتی در تصمیم گیری‌های جدی مثل به وقت و به جا معرفی کردن وزیر یکی از این عوامل مهم خواهد بود.