زرقی در میزگرد پژوهشی مطرح کرد؛
به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، میزگرد مروری بر اخلاق در پژوهش‌های زیست پزشکی به مناسبت هفته پژوهش در دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی دیروز یکشنبه ۲۵ آذرماه با حضور جمعی از روسا و معاونان پژوهشی دانشکده‌های این دانشگاه برگزار شد.
زرقی معاون پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی در این میزگرد بیان کرد: با پیشرفت و رشد پژوهش و تولید مقاله در کشور هم‌اکنون به جایگاه هفدهم دنیا رسیده‌ایم و این امر ناشی از شیب تند پژوهش در کشور است.
وی ادامه داد: به همان نسبتی که سرعت رشد بالا می‌رود نگرانی‌ها در زمینه رعایت اخلاق نیز افزایش پیدا می‌کند، درواقع هرچقدر تولیدات علمی کمتر باشد دغدغه‌ها کمتر است.
زرقی با بیان اینکه امسال در مقایسه با سال گذشته بالاترین تولیدات علمی را داشته‌اند، اظهار داشت: اعتقاد بر این است که اکثر خطا‌های پژوهشی ناشی از ناآگاهی است، این ناآگاهی گاهی در زمینه اصول پژوهشی و گاهی ممکن است در هر مرحله از جرقه یک ایده تا اجرای آن باعث خطا شود.
برخورد با تخلفات پژوهشی سلیقه‌ای نیست
وی با تاکید بر اینکه دانشگاه‌ها ضرورت دارد در تمام سطوح به بحث آموزش درباره خطا‌های پژوهشی بپردازند، گفت: هر دانشجویی در هر مقطعی که کار پژوهشی انجام می‌دهد باید دوره‌های آموزشی اخلاق را طی کند، همچنان که در سال جاری برای ۱۴۰۷ عضو هیات علمی کارگاه‌های اخلاق را برگزار کردیم.
معاون پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی ادامه داد: پس از آگاهی، باید با افرادی که در این حوزه تخلف می‌کنند، برخورد شود البته این برخورد‌ها سلیقه‌ای نیست و وزارت بهداشت حداقل‌هایی را برای آن تعیین کرده است.
وی اظهار داشت: ما مکلف به رعایت آثار مباحث اخلاقی در موضوعات پژوهشی مطابق با اسناد بالادستی هستیم از این رو کتابی را مبتنی بر استاندارد‌های بین‌المللی برای آگاهی بخشیدن در جهت سرقت ادبی و نگارش نامناسب آماده و به ۱۴۰۰ عضو هیات علمی دانشگاه ارائه کردیم.
به گفته زرقی، دلواپسی‌های اخلاقی صرفا مربوط به تولیدات علمی نیست و در موضوعات خطرناکتری همچون فناوری هم وجود دارد، از این رو دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی درحال آماده‌سازی و تهیه منشور اخلاق فناوری است.
نباید برای تبدیل شدن پژوهش‌ها به طرح اجبار باشد
وی با بیان اینکه ضمن روشن بودن مسیر پژوهش، پژوهش را باید پژوهشگر انجام دهد، عنوان کرد: نباید برای تبدیل شدن پژوهش‌ها به طرح اجباری باشد و تنها برای مقاطع تحصیلات تکمیلی بر امر پژوهش تاکید می‌کنیم، چون فردی که می‌خواهد وارد تحصیلات تکمیلی شود مکلف است پژوهش کند آن هم از نوع پژوهش‌های سالم.
زرقی تاکید کرد که با بازنگری عوامل تشویقی مثل ارتقا نباید استادان آموزشگر را به انجام پژوهش وادار ساخت.
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی بیان کرد: همواره برای تصمیم‌گیری موضوعات مختلف، نظرات مخالف و موافق بی‌شماری وجود دارد مانند موضوع تشویق مقالات که عده‌ای معتقدند این امر انگیزه مادی را به جای پرداختن به پژوهش در افراد تقویت می‌کند درحالیکه عده‌ای دیگر اعتقاد دارند تا زمانی که پژوهشگران ما سالم پژوهش می‌کنند باید تشویق و ازحمایت‌هایی همچون اعطای گرنت بهره‌مند شوند.
وی ادامه داد: درباره تشویق یا عدم تشویق مقالات و پژوهش‌ها معتقدم که تشویق پژوهشگر باعث کاهش تخلفات پژوهشی می‌شود. بطور کلی بخاطر وجود اختلاف سلیقه‌های بسیار در امر تشویق پژوهشگران سعی می‌کنیم همواره سابقه آن‌ها را رصد کنیم تا مشخص شود آیا پژوهشگر صرفا بخاطر انگیزه‌های مالی تحقیقی را انجام داده یا اینکه پژوهش او برای رفع یک چالش طی ماه‌ها یا حتی سال‌ها تکمیل شده است.
زرقی با اشاره به آیین نامه ارتقای اساتید توضیح داد: بسیاری از اساتید این آیین نامه را مطالعه نکردند درحالیکه این آیین نامه تغییرات زیادی کرده است و مطابق آن حتی فردی بدون پژوهش می‌تواند استاد شود همچنین داشتن یک پتنت معادل با دو مقاله است و می‌توان گفت: آیین نامه فعلی هم کمی‌نگر و هم کیفی‌نگر است، اما متاسفانه ما آیین نامه ارتقا را خیلی رعایت نمی‌کنیم.
اول آموزش و سپس نهادینه کردن استاندارد‌های اخلاقی
در ضمن این میزگرد احسان کوشکی دبیر کمیته اخلاق در پژوهش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بیان کرد: رتبه ۱۷ ایران در تولیدات علمی جهان نشان می‌دهد که شتاب ما در دنیا اول بوده است حال این سوال پیش می‌آید که این رتبه و جایگاه از چه وضعیت اخلاقی برخوردار است.
کوشکی با اشاره به ارکانی که باید برای یک پژوهش سالم و اخلاقی رعایت شود، اظهار داشت: رکن اولی که باید رعایت کنیم این است که کار درست را به پژوهشگران آموزش و راهنما‌های اصلی را به آن‌ها نشان دهیم که بدانند در پژوهش‌های خود چه استاندارد‌های اخلاقی را باید رعایت کنند.
وی ادامه داد: رکن دوم این است که باید نهادی برای نهادینه کردن استاندارد‌ها داشته باشیم تا درصورت رخداد انحراف برخورد‌های لازم انجام شود.
زرقی معاون پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی در این میزگرد بیان کرد: با پیشرفت و رشد پژوهش و تولید مقاله در کشور هم‌اکنون به جایگاه هفدهم دنیا رسیده‌ایم و این امر ناشی از شیب تند پژوهش در کشور است.
وی ادامه داد: به همان نسبتی که سرعت رشد بالا می‌رود نگرانی‌ها در زمینه رعایت اخلاق نیز افزایش پیدا می‌کند، درواقع هرچقدر تولیدات علمی کمتر باشد دغدغه‌ها کمتر است.
زرقی با بیان اینکه امسال در مقایسه با سال گذشته بالاترین تولیدات علمی را داشته‌اند، اظهار داشت: اعتقاد بر این است که اکثر خطا‌های پژوهشی ناشی از ناآگاهی است، این ناآگاهی گاهی در زمینه اصول پژوهشی و گاهی ممکن است در هر مرحله از جرقه یک ایده تا اجرای آن باعث خطا شود.
برخورد با تخلفات پژوهشی سلیقه‌ای نیست
وی با تاکید بر اینکه دانشگاه‌ها ضرورت دارد در تمام سطوح به بحث آموزش درباره خطا‌های پژوهشی بپردازند، گفت: هر دانشجویی در هر مقطعی که کار پژوهشی انجام می‌دهد باید دوره‌های آموزشی اخلاق را طی کند، همچنان که در سال جاری برای ۱۴۰۷ عضو هیات علمی کارگاه‌های اخلاق را برگزار کردیم.
معاون پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی ادامه داد: پس از آگاهی، باید با افرادی که در این حوزه تخلف می‌کنند، برخورد شود البته این برخورد‌ها سلیقه‌ای نیست و وزارت بهداشت حداقل‌هایی را برای آن تعیین کرده است.
وی اظهار داشت: ما مکلف به رعایت آثار مباحث اخلاقی در موضوعات پژوهشی مطابق با اسناد بالادستی هستیم از این رو کتابی را مبتنی بر استاندارد‌های بین‌المللی برای آگاهی بخشیدن در جهت سرقت ادبی و نگارش نامناسب آماده و به ۱۴۰۰ عضو هیات علمی دانشگاه ارائه کردیم.
به گفته زرقی، دلواپسی‌های اخلاقی صرفا مربوط به تولیدات علمی نیست و در موضوعات خطرناکتری همچون فناوری هم وجود دارد، از این رو دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی درحال آماده‌سازی و تهیه منشور اخلاق فناوری است.
نباید برای تبدیل شدن پژوهش‌ها به طرح اجبار باشد
وی با بیان اینکه ضمن روشن بودن مسیر پژوهش، پژوهش را باید پژوهشگر انجام دهد، عنوان کرد: نباید برای تبدیل شدن پژوهش‌ها به طرح اجباری باشد و تنها برای مقاطع تحصیلات تکمیلی بر امر پژوهش تاکید می‌کنیم، چون فردی که می‌خواهد وارد تحصیلات تکمیلی شود مکلف است پژوهش کند آن هم از نوع پژوهش‌های سالم.
زرقی تاکید کرد که با بازنگری عوامل تشویقی مثل ارتقا نباید استادان آموزشگر را به انجام پژوهش وادار ساخت.
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی بیان کرد: همواره برای تصمیم‌گیری موضوعات مختلف، نظرات مخالف و موافق بی‌شماری وجود دارد مانند موضوع تشویق مقالات که عده‌ای معتقدند این امر انگیزه مادی را به جای پرداختن به پژوهش در افراد تقویت می‌کند درحالیکه عده‌ای دیگر اعتقاد دارند تا زمانی که پژوهشگران ما سالم پژوهش می‌کنند باید تشویق و ازحمایت‌هایی همچون اعطای گرنت بهره‌مند شوند.
وی ادامه داد: درباره تشویق یا عدم تشویق مقالات و پژوهش‌ها معتقدم که تشویق پژوهشگر باعث کاهش تخلفات پژوهشی می‌شود. بطور کلی بخاطر وجود اختلاف سلیقه‌های بسیار در امر تشویق پژوهشگران سعی می‌کنیم همواره سابقه آن‌ها را رصد کنیم تا مشخص شود آیا پژوهشگر صرفا بخاطر انگیزه‌های مالی تحقیقی را انجام داده یا اینکه پژوهش او برای رفع یک چالش طی ماه‌ها یا حتی سال‌ها تکمیل شده است.
زرقی با اشاره به آیین نامه ارتقای اساتید توضیح داد: بسیاری از اساتید این آیین نامه را مطالعه نکردند درحالیکه این آیین نامه تغییرات زیادی کرده است و مطابق آن حتی فردی بدون پژوهش می‌تواند استاد شود همچنین داشتن یک پتنت معادل با دو مقاله است و می‌توان گفت: آیین نامه فعلی هم کمی‌نگر و هم کیفی‌نگر است، اما متاسفانه ما آیین نامه ارتقا را خیلی رعایت نمی‌کنیم.
اول آموزش و سپس نهادینه کردن استاندارد‌های اخلاقی
در ضمن این میزگرد احسان کوشکی دبیر کمیته اخلاق در پژوهش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بیان کرد: رتبه ۱۷ ایران در تولیدات علمی جهان نشان می‌دهد که شتاب ما در دنیا اول بوده است حال این سوال پیش می‌آید که این رتبه و جایگاه از چه وضعیت اخلاقی برخوردار است.
کوشکی با اشاره به ارکانی که باید برای یک پژوهش سالم و اخلاقی رعایت شود، اظهار داشت: رکن اولی که باید رعایت کنیم این است که کار درست را به پژوهشگران آموزش و راهنما‌های اصلی را به آن‌ها نشان دهیم که بدانند در پژوهش‌های خود چه استاندارد‌های اخلاقی را باید رعایت کنند.
وی ادامه داد: رکن دوم این است که باید نهادی برای نهادینه کردن استاندارد‌ها داشته باشیم تا درصورت رخداد انحراف برخورد‌های لازم انجام شود.
ارسال نظرات