نگاهی به فراز و نشیب‌های نیم قرن تلاش برای رسیدن به شمال/ آیا سال ۹۸ پایان بخش طلسم این اتوبان تاریخی خواهد بود؟

گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو - اولین بار در دوره پهلوی یعنی سال ۱۳۵۳ احداث بزرگراهی بین تهران - شمال مطرح شد و پس از بررسی‌های صورت گرفته در آن زمان این طرح در سال ۵۶ به تصویب رسید و قرار شد اجرای آن، زیر نظر فرانسوی‌ها و طی مدت زمان مشخص ۱۰ ساله و با حداقل هزینه‌ای بالغ بر ۷۵۰ میلیارد ریال به بهره برداری برسد، که این امر محقق نشد.
پس از پیروزی انقلاب و با به جریان انداختن دوباره روند اجرای پروژه، در نهایت کلنگ این طرح در سال ۷۵، با مشارکت، وزارت راه و بنیاد مستضعفان به زمین زده شد.

 

هزینه ساخت چنین آزادراهی، چیزی حدود ۲۵۰۰ میلیارد ریال برآورد شده بود، طرفین قرارداد مکلف شدند که تقسیم کار داشته باشند. بنیاد مستضعفان متعهد شد آزادراه تهران- شمال را در مدت زمانی ۷ ساله در ازای دریافت ۱۰ میلیون مترمربع از اراضی حاشیه آزادراه تهران - شمال به‌صورت امانی و با دریافت عوارضی ۱۰ ساله، بسازد، اما با توجه به دلایل متعدد از جمله تغییر مدیریتی، اختلافات نمایندگان وقت استان مازندران با وزیر وقت راه و بنیاد مستضعفان برسر زمین‌هایی که در اختیار بنیاد در این منطقه قرار گرفته بود، اجرای این پروژه را به تعطیلی کشاند. البته مشارکت تعطیل نشد و کماکان پابرجاست.

طلسمی که انگار قصد شکسته شدن ندارد
در سال ۸۲ و پس از بحث‌های فراوان مسئولان وقت تصمیم گرفتند، قطعه ۱ این آزادراه را به دست چینی‌ها بسپارند تا شاید راه حلی بر این معمای ۴۰ ساله باشد.
این گره به دست چینی‌ها نیز باز نشد. بطوری که پس از عقد قراردادی به مبلغ ۲۴۵ میلیون دلار با شرکت چینی به دلیل بروز مشکل در باز کردن (LC) اعتبار اسنادی، نارضایتی از مدیریت شرکت چینی، تملک اراضی و بسیاری از مسایل دیگر این طرح مجددا راه به جایی نبرد و برای سه سال دیگر متوقف شد.

 

در اواخر سال ۸۵ بود که مشکل اعتبار اسنادی تا حدودی رفع شد، اما به علت گذر زمان، پیمانکاران چینی خواستار تغییر و افزایش مبلغ قرارداد تا ۷۹۰ میلیون دلار شدند.
اما مسئولین زیر بار این تعهد جدید نرفتند و اجرای طرح را با قراردادی به مبلغ ۴۰۰ میلیون دلار با شرکت چینی دیگری منعقد کردند. این شرکت موظف شد، طی مدت سه سال، منطقه ۱ آزادراه که ۳۲ کیلومتر (از کن تا دو آب شهرستانک) طول داشت، انجام و تحویل دهد.

 

شمارش معکوس برای بازگشایی
اخیرا معاون وزیر راه و شهرسازی وعده بهره‌برداری از این قطعه را در پاییز ۱۳۹۸ داده است. به گفته وی قطعه ۱ آزادراه تهران – شمال تاکنون ۹۴ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است و فقط بخش کمی از عملیات اجرایی آن باقی مانده است.
چون این قسمت از آزادراه از نقاط کلیدی و مهم بوده است. یعنی از ۱۲۱ کیلوتر آزادراه ۶۲ کیلومتر آن مربوط به منطقه ۱ می‌باشد، که با راه اندازی این قطعه از آزادراه تهران- شمال، علاوه بر کم کردن مسیر، بار ترافیکی موجود نیز کم می‌شود.

 

منطقه ۲: این منطقه حدفاصل دو آب شهرستانک - پل زنگوله به طول تقریبی ۲۲ کیلومتر است. عملیات عمرانی این قسمت، از خرداد ماه سال ۱۳۹۶ آغاز شده و توسط چهار شرکت (بلند طبقه، مشارکت انصار، آباد راهان پارس و جنرال مکانیک) در حال اجرا می‌باشد؛ که هم‌اکنون از ۲۶ درصد پیشرفت فیزیکی برخوردار بوده و ۵۵۰ میلیارد تومان در این منطقه هزینه شده است.
منطقه ۳: این مسیر حدفاصل پل زنگوله - سه‌راهی دشت نظیر و مرزن آباد، با طول تقریبی حدودا ۴۶ کیلومتر است. بطوری که برای ساخت این قطعه با قیمت روز و به سرمایه‌ای بالغ بر ۴۷۰۰ میلیارد تومان مورد نیاز است. اما با توجه به مدت زمان ۵ ساله برای اجرای آن، سرمایه‌ای نزدیک به ۷ هزار میلیارد تومان برآورد شده است. به گفته سعیدی کیا رییس بنیاد مستضعفان چند شرکت ایرانی و چینی آمادگی خود را برای سرمایه‌گذاری در منطقه ۳ اعلام کرده‌اند، که مناقصه مربوطه نیز با همکاری وزارت راه وشهرسازی تا قبل از پایان سال جاری تنظیم و برگزار می‌شود.
وی افزود: تاکنون در مناطق ۱ و ۲ بالغ بر ۳ هزارو ۴۰۰ میلیارد تومان هزینه شده است و برای تکمیل مناطق ۲ و ۳ نیز به ۸ تا ۱۰ هزار میلیارد تومان دیگر نیاز است؛ که منتظر سرمایه گذاری داخلی و خارجی هستیم.
منطقه ۴: حدفاصل سه‌راهی دشت نظیر مرزن‌آباد - چالوس به طول حدود ۲۰ کیلومتر است. اجرای این قطعه از سال ۱۳۷۵ آغاز شد و در سال ۱۳۹۱ به بهره‌برداری رسید.