خوب و بد آیین‌نامه ارتقای اساتید/ قطب‌های علمی هنوز جایگاه خود را پیدا نکرده‌اند

یک استاد دانشگاه در مقام استادی یک سری وظایفی دارد مانند پژوهش، تربیت دانشجو‌ها، فارغ التحصیلان، تحصیل کرده‌های دوره کارشناسی ارشد و دکتری. قسمت عمده کار آن‌ها پژوهش است که دارای اثر گذاری اجتماعی می‌شود، ما طیفی از اساتید را داریم که در آیین نامه ارتقاء اساتید باید فعالیت‌های متنوعی همچون آموزش، پژوهش و حتی کار اجرایی در دانشگاه انجام دهند که همه جزئی از خواسته‌های دانشگاه هستند.

 

البته همه یکسان نیستند، بعضی‌ اساتید در آموزش و بعضی‌ها در پژوهش خیلی قوی ترند یا برخی کار اجرایی می‌کنند؛ خواسته اصلی آیین نامه ارتقاء این است که تعادلی بین این‌ها ایجاد شود. در دوره‌ای تاکید بر پژوهش  در کشور بود. در آن مقطع زمانی حرکتی در حوزه پژوهشی دانشگاه ایجاد شد و در دهه ۸۰ در حالت علمی قرار گرفت، با نگاهی به آمار مقالات علمی، شاهد آن هستیم که دانشگاه ما تعداد بسیار کمی مقالات بین المللی داشته است؛ شریف از جمله دانشگاه‌های نسل اول بود و تا قبل از دهه ۸۰  تاکید جدی  بر آموزش بود.

 

اما با حرکتی که در آن دهه نسبت به تولید مقالات علمی صورت گرفت، دانشگاه‌های خوب ما از نسل اول به نسل دوم ارتقاء یافت. دانشگاه‌هایی که در آن‌ها مسئله پژوهش اهمیت داشت و در زمان خودش حرکت بسیار درستی بود و باعث رشد علمی و شکوفایی در دانشگاه شد؛ این پژوهش‌ها در دانشگاه اعتبار بین المللی ایجاد کرده و این اعتبارات ادامه دارد.

 

البته توسعه این پژوهش‌ها عوارضی هم دارد؛ به طور مثال سرقت‌های علمی و تقلب‌هایی که صورت می‌گیرد  شاید به این دلیل باشد که ما این دوره را بیش از حد ادامه داده‌ یا بیش از حد تاکید و براساس عدم آمایش آموزش عالی فراگیرش کرده‌ایم. ما به تمام استاد‌ها گفته‌ایم با همین مدل ارتقا پیدا کنند و نتیجه مدل افراطی این شد که همه مقاله نوشتند.

 

البته ما نباید مقاله‌های اصیل ارزشمند را زیر سوال ببریم. در دانشگاه‌های خوب به خصوص دانشگاه شریف پژوهشگرانی حضور دارند که کار فناورانه انجام می‌دهند و در ارتباط با صنعت فعالیت دارند، از سوی دیگر شما وقتی با صنعت در مدل یک دانشگاه نه کار‌هایی که از شرکت‌های مهندسی هم انجام می‌شوند، کار کنید مقالات خوبی هم ارائه خواهید کرد. بنابراین این‌ها باهم تناقضی ندارند.

 

بسیاری از اساتید دانشگاه پژوهش‌هایی با موضوع توسعه فناورانه دارند، اما به دلیل نداشتن کشش بازار برای بستن قرارداد ارتباط با صنعت استاد دانشگاه نمی‌تواند به زور خودش را به صنعت تحمیل یا اثبات کند و همین امر موجب می‌شود اساتید اجبارا پروژه ها و تحقیقات را مطابق علاقه خود پیش ببرند.

 

همچنین، آیین نامه ارتقاء هنوز از اساتید مقاله می‌خواهد ضمن اینکه به توسعه فناوری، توسعه شرکت‌های دانش بنیان، انجام قرارداد با صنعت و تالیف کتاب توجه کرده است. این‌ موارد در دراز مدت مشوق‌هایی می‌شوند تا افراد به این سمت حرکت کنند البته توجه به این موضوع مهم است که اگر زیر ساخت‌ها و بستر‌های مناسب در دو سوی صنعت و دانشگاه به وجود نیاید، نتیجه‌های دلخواه ما ثمر نخواهد داد.

 

اگر ما استادان دانشگاه را به زور آیین نامه ارتقاء، به سمت ارتباط با صنعت هل دهیم همان نتیجه را می‌دهد که ما را به زور به سمت مقاله نویسی سوق داده بود؛ علاوه بر اینکه نتایج مثبت اثرات جانبی مثل اتفاقاتی که در مورد مقالات علمی افتاد ممکن است به وجود بیاید که نمونه آن را در کارآموزی دانشجویان شاهد هستیم.

 

 

تاکید خاصی که معاونت پژوهشی دانشگاه در سال گذشته داشت در ادامه فعالیت سال قبل خصوصا در حوزه توسعه فعالیت پارک علم و فناوری بود. پارک علم و فناوری دانشگاه سال ۹۵ گام‌های اولیه خود را برداشت، در سال ۹۶ پارک به لحاظ ساختارش تدوین آیین نامه‌های لازم سامان دهی شد.

 

اواخر سال ۹۶ و اوایل سال ۹۷ تعداد قابل توجهی از ۲۶ شرکت دانش بنیان را در پارک علم و فناوری دانشگاه پذیرش کردیم. همچنین یک ساختمان چند مستاجره در پایان سال ۹۶ با همت و حمایت معاونت علمی فناوری دانشگاه خریداری شد. در سال ۹۷ نیز علاوه بر استقرار ۱۰ شرکت، مرکز رشد دانشگاه نیز به طور سالانه حدود ۴۵ تا۵۰ شرکت قرار می‌دهد و در سال ۹۷ هم به همین ترتیب ادامه پیدا کرد.

 

در بخش‌هایی چون بحث سرمایه گذاری در زمینه شتاب دهنده‌های دانشجویی اقداماتی انجام دادیم در واقع ما سعی کردیم تیم‌های شتاب دهنده بیشتری را متمرکز کنیم. البته دو سه برنامه اساسی هم داشتیم که با توجه به محدودیت فیزیکی آن طور که باید برگزار نشد و در واقع ما از لحاظ فیزیکی در محدودیت هستیم و برنامه‌هایی برای توسعه فیزیکی پارک داریم و معتقدیم از طریق همکاری با بخش خصوصی فضا‌های مشارکتی باید تهیه شود بدون اینکه سرمایه گذاری از سوی دانشگاه باشد و شاید بزرگترین هدف ما این است که شرکت‌های فناور و دانش بنیان را به سرمایه خصوصی وصل کنیم تا برای آنها اکوسیستم فناوری ایجاد شود.

با توجه به اینکه رویداد‌های استارت‌آپی و شرکت‌های دانش بنیان در دانشگاه شریف بیشتر مشاهده می‌شود، نظرتان در مورد این نوع برنامه‌ها چیست؟
بله، تقریبا هفته‌ای یک بار از این دست برنامه‌ها در دانشگاه اجرا می‌شود. ما در دانشگاه معتقدیم در کنار پژوهش باید به حوزه‌های فناوری هم توجه ویژه شود. البته در بخش پژوهش همچنان حمایت از پژوهش‌ها ادامه دارد و ما به لحاظ کمیت و کیفیت در تولید مقالات علمی رو به رشد هستیم. طی چند سال گذشته مهمترین تاکید ما بر افزایش تعداد مقالات بوده ولی تاکید جدی بر کیفیت نیز است. بنا براین فقط از پژوهش‌هایی حمایت می‌کنیم که به لحاظ کیفیت وضعیت بهتری دارند. همچنین در حوزه ثبت پتنت با حمایت‌های انجام شده تعداد قابل توجهی از آنها نسبت به سال‌های گذشته به ثبت رسیده است.

 

چند دانشکده این دانشگاه قطب فناوری کشور هستند؟
قطب چیز جدیدی نیست و بیش از ۱۰ سال پیش این قطب‌ها ایجاد شد منتهی تکلیف آنها از سمت وزرارت علوم روشن نیست البته سال گذشته تعاریفی در این حوزه شده بود و مورد بازنگری هم قرار گرفت، با این وجود هنوز وزرات علوم تکلیفی مشخص نکرده است.

 

با وجود تدوین آیین نامه‌‌های جدید اما قطب‌ها هنوز جایگاه خود را پیدا نکرده‌اند و بیشتر در حد حرف باقی مانده است و در واقعیت  ذاتی قطب‌ها هنوز مرجعیت علمی در یک حوزه اتفاق نیفتاده و حمایت‌ها هم مناسب نبوده است. البته امیدواریم با تعاریف جدید یک جایگاه مناسبی برای قطب‌ها پیدا کنند به شرط اینکه ما بستر را برای قطب‌ها فراهم کنیم و آن مرجعیت علمی مورد نظر در جامعه رخ دهد.