موزه علوم و فناوری با خون دل اداره می‌شود / دانشگاه‌های عمومی، غرق در محدودیت

ایران نیز از سال ۱۳۸۹ اولین موزه علوم و فناوری کشور را تاسیس کرد. برای آشنایی بیشتر با ساز و کار‌های این موزه به سراغ سیف الله جلیلی رئیس موزه ملی علم و فناوری ایران رفتیم و گفتگوی تفصیلی داشته‌ایم که بخش دوم آن را در ادامه خواهید خواند.

با توجه به اینکه موزه‌های علم و فناوری خیلی شناخته شده نیست، برای معرفی آن چه کار‌هایی انجام شده است؟

در واقع ما تمام تلاشمان بر این است که همه افرادی که علاقه‌مند به علم و فناوری هستند را در یک فضا جمع کنیم، برای رسیدن به این هدف هم تلاش بسیاری کرده‌ایم، از جمله اینکه برنامه‌های بسیار زیادی در رادیو و تلویزیون و سطح شهر انجام داده‌ایم؛ تا چند سال پیش شاید اگر این سوال مطرح می‌شد هیچ جوابی نداشتم، متاسفانه حتی مسئولین ما از وجود چنین مرکزی اطلاع نداشتند و ما با دردسر‌ها و تلاش‌های زیاد در گام اول توانسته‌ایم این موزه و کارایی آن را به مسدولین معرفی کنیم.

 

 

در اولین گامی که در حوزه تبلیغ داشتیم توانستیم توجه مسئولین را جلب کنیم که به چنین مرکزی نیاز داریم و البته در این حوزه پیشرفت هم کرده‌ایم؛ البته با توجه به این که ما زیرنظر وزارت علوم هستیم به خوبی مورد حمایت این وزارتخانه قرار گرفته‌ایم اما نکته اساسی این است که موزه علوم فناوری مرکزی نیست که فقط یک وزارتخانه از عهده اداره آن بر بیاید؛ تا زمانی که موزه‌های علوم فناوری به عنوان یک امر حاکمیتی شناخته نشوند؛ یعنی در واقع حاکمیت به این نتیجه نرسد که ما به چنین مراکزی نیاز داریم مطمئن باشید درجا می‌زنیم.

 

با توجه به گستردگی کار موزه یک سازمان یا وزارتخانه به تنهایی نمی‌تواند تمام امکاناتش را تهیه کند از سوی دیگر موزه‌های علوم فناوری به بودجه زیادی برای ادامه کار نیاز دارد و ما در حال حاضر بزرگترین معضلمان فضای فیزیکی است، یعنی فضای فیزیکی که موزه در آن قرار دارد متعلق به کتابخانه ملی است و طی توافق نامه‌ای به ما داده شده و متاسفانه روزانه ما با این دوستان مشکل داریم.

 

درست است که تفاهم نامه‌ای امضا شده اما متاسفانه رعایت نمی‌شود و ما برای انجام هر کاری از برگزاری گردهمایی تا پارک خودرو باید اجازه بگیریم؛ بدون هیچ تعارفی با خون دل خوردن اینجا را اداره می‌کنیم. وقتی فضای فیزیکی نداریم چه طور می‌خواهیم کار را توسعه دهیم، کل فضای فیزیکی که در اختیار ماست یک طبقه از ساختمان دوطبقه قدیمی کتابخانه ملی است و حدود ۷۰۰ متر مساحت دارد. آن وقت اگر شما لیست فعالیت‌های ما در این ۷۰۰ متر  مشاهده کنید به این نتیجه می‌رسید که فضای بیشتری برای کار نیاز است و به همین خاطر نتیجه می‌گیریم اگر حاکمیت و ساختار دولتی بخواهد موزه علوم فناوری داشته باشد باید این قضیه را جدی بگیرد.

 

در بیشتر کشورهای دنیا بدون استثنا موزه‌های علوم فناوری حاکمیتی هستند و خود رئیس جمهور یا نخست وزیر معمولا ورود می‌کنند ، شما ببینید کشورهایی مثل چین و آنهایی که تازه چند سال است در این حوزه کار را به صورت جدی شروع کرده‌اند، حجم سرمایه گذاری‌شان در حوزه علوم چه قدر است؟ برخی کشور‌ها در راستای تحقق موزه علوم فناوری به اندازه بودجه کشور ما سرمایه گذاری  می‌کنند زیرا موزه علوم به عنوان یک معیاری از توسعه یافتگی است.

 

 

اگر موزه علوم خوبی داشته باشیم می‌توانیم به مردم آموزش دهیم، امروز شدیدا در جامعه نیاز به فرهنگ‌سازی و آموزش داریم که این آموزش و فرهنگسازی فقط و فقط در مراکز علم انجام می‌شود؛ این که ما برگردیم و هر روز گردهمایی برگزار کنیم اصلا امکان پذیر نیست، باید جایی باشد که مردم با عشق و علاقه بتوانند با مسائل مختلف آموزش مواجه شوند، بسیاری از فناوری‌های روز را باید به مردم آموزش داد، جالب است بدانید امروزه موزه‌های علوم و فناوری را به عنوان دانشگاه‌های عمومی می‌شناسند یعنی مردم عادی باید آموزش ببینند، امروزه آلمان یا فرانسه حجم گسترده‌ای روی موزه‌های علوم فناوری سرمایه گذاری کرده‌اند و جالب است بدانید موزه علوم آلمان بیش از صد سال است در همین ساختمان فعلی قرار دارد و از روز اول محلی به همین عنوان ساخته شده است و این نشان می‌دهد که آن‌ها چه قدر سرمایه گذاری و کار کردند و ما الان چه قدر کار می‌کنیم.

 

 

وضعیت بودجه موزه علوم و فناوری چه طور است؟
وضعیت بودجه ما واقعا تعریفی ندارد، سرتا پای بودجه ما به ۶ میلیارد تومان نمی‌رسد و اگر امروزه نگاه کنید همین بودجه برابر پول ماشین زیر پای بعضی از بچه‌های تهران است، ولی ما با همین مبلغ یک مجموعه‌ای که ۶۰ نفر پرسنل هیئت علمی  و حجم وسیعی از کار را اداره می‌کنیم.

 

به طورکلی وزارت علوم به عنوان یک وزارتخانه‌ای که همه مسائل علمی کشور را در بر می‌گیرد و اساتید در آن فعالیت می‌کنند می‌تواند پشتوانه علمی خوبی برای کشور باشد و اتفاقا پارک در بهترین جا تاسیس شده، زیرا موزه به یک مرکز علمی شدیدا نیاز دارد؛ به پشتوانه علمی نیاز دارد و در این شکی نیست که این پشتوانه علمی اساتید و دانشگاه هستند، ولی نیاز به فضای فیزیکی و بودجه هم عنصر اساسی است.

 

 

چه میزان بازدید برای تنها موزه ما در حوزه علم و فناوری است و چه تعداد بازدید روزانه داریم؟
بازدید کننده هایمان از یک بچه ۴، ۵ ساله تا آخرین سن ممکن است، هیچ محدودیت سنی نداریم و اتفاقا ما امسال در یکی از شاخص‌هایی که به عنوان موزه برتر شناخته شدیم موزه کودک و نوجوان بود، در این بخش فعالیت‌های خوبی داشتیم بنابراین از همه اقشار جامعه بازدید کننده داریم و خوشبختانه اگر به آن کتابچه‌هایی که نظرات مردم در آن ثبت می‌شود شاهدیم که این مجموعه را دوست دارند و استفاده می‌کنند.

 

به طور میانگین۴۰۰ نفر روزانه بازدید کننده داریم البته این تعداد کم به خاطر این است که بیشتر از این نمی‌توانیم سرویس بدهیم؛ حالا فرض کنید گروه‌هایی که از مدارس و دانشگاه‌ها برای بازدید می‌آیند را باید محدود کنیم و در گروه‌های سی تا۴۰ نفره باشند، باید بگویم با وجود محدودیت‌های فیزیکی که مطرح شد روند بازدید کننده‌های ما هر سال روبه رشد بوده و این خیلی عالی است.

 

 

نوروز  سال ۹۸ زمان طلایی برای موزه‌ها بود و به معنای واقعی جای سوزن انداختن نبود و این نشان دهنده این است که مردم نسبت به اهمیت موزه‌ها و موزه‌های علم و فناوری واقعا پی برده و به آن توجه می‌کنند.