ماجرا‌ی رد کمک‌های ایران از سوی مرسی و اعتماد به آمریکا / مصدق مصر که بود؟

گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو - محمدعلی حسن‌نیا؛ محمد مُرسی عیسی العیاط هفت سال بعد از نشستن بر تخت ریاست‌جمهوری مصر در دادگاه عالی این کشور درگذشت.

بعد از انقلاب بهمن سال ۹۰ مردم مصر علیه چندین دهه دیکتاتوری ناسیونالیسم‌های عرب در این کشور جریان اخوان‌المسلمین که جایگاهی ویژه در ۸۰ سال گذشته مصر دارد، توانست به پیروزی مردمی برسد و یک رئیس‌جمهور مذهبی وارد کاخ العروبه شود.

این تحولات در شمال آفریقا و غرب آسیا نشان می‌داد که مردم منطقه به‌شدت در مقابل رژیم صهیونیستی خواهند ایستاد. گفتنی هم است که مردم مصر یک‌روز بعد از پیروزی انقلابشان سفارت رژیم اشغالگر قدس در قاهره را آتش زدند و مانند انقلابیون ایران در سال ۵۷ آن را تعطیل کردند.

گرچه سیاست‌های جریان اخوان در مصر به سمت دیگری حرکت کرد؛ مرسی که در سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۵ نماینده مجلس دوران حسنی مبارک بود راه مناسبی برای تعامل با کشور‌های منطقه را پیدا نکرد.

ایران در همان زمان اجلاس سران عدم تعهد را برگزار و به‌صورت رسمی از رئیس‌جمهور مصر دعوت کرد اما وی در همان آغاز سخنرانی سران عدم تعهد در تهران کلام خود را با اختلاف مذهبی شیعه و سنی شروع می‌کند!

مصر در زمان مرسی برخلاف نظر مردم مصر به آمریکا اعتماد کرد، مرسی چندین بار با وزرای خارجه آمریکا دیدار کرد و از آن‌ها برای حل مشکلات مصر کمک خواست، ولی هیچ وقت کمک مالی از سوی واشنگتن به قاهره پرداخت نشد.

بر اساس این گزارش مردم مصر و منطقه موج اصلی و غایت خود را مقابله با رژیم صهیونیستی و آزادی فلسطین قرار دادند، ولی محمد مرسی در اقدامی کاملا خلاف در نامه به سفیر این رژیم در قاهره آن‌ها را دوست و برادران خود نامید که جنجال بسیاری به پا کرد.

حتی زمانی که نخستین رئیس‌جمهور قانونی مصر به ایران می‌آید با رهبر انقلاب دیدار نکرد؛ گرچه مرسی بعد‌ها نامه‌ای در عذرخواهی ارسال می‌کند و ترس از انتقاد‌های جریان تندرو سلفی و وهابی مرتبط با عربستان را عامل اصلی ترک سریع ایران اعلام کرد که نشان می‌دهد، وی بیشتر که رئیس‌جمهور وحدت اسلام باشد در قامت یک پرزیدنت اختلاف‌گرا حرکت کرد.

او در نامه خود به رهبری نوشت که حساسیت ویژه آمریکا و برخی از کشور‌های حوزه خلیج فارس را عامل دیگری بر سر راه احیای روابط ایران و مصر می‌داند که به گفته وی نیاز به توجه دو طرف در برقراری آرام و بدون عجله روابط دارد.

ایران، ولی طبق حس برادری خود برای کمک به جنبش‌های ضد صهیونیستی منطقه همواره دست کمکش را به سمت مصر باز گذاشته بود. سفر سرلشکر سلیمانی به مصر برای کمک به نیرو‌های نظامی و امنیتی، سفر رئیس جمهور ایران به قاهره و سفر وزیر امورخارجه و نفت کشورمان از جمله این برنامه‌ها بود. اما جواب مشخص مصری‌ها یک کلام است! فعلا نیازی نداریم.

دولت مرسی چندین دلیل برای کار خود داشت؛ ابتدا اینکه آن‌ها به کشور‌های چون ترکیه و قطر برای کمک اطمینان داشتند و اسلام مدنظر آن‌ها را برای رسیدن به کل منطقه دنبال می‌کردند.

دومین مورد در اختلافات مصر یا ایران به حضور جریان‌های تندور سلفی و وهابی و فشار‌های آنان از سوی عربستان سعودی و امارات می‌توان اشاره کرد که نمونه آن حمله با کفش به رئیس‌جمهور سابق ایران در قاهره، شهادت شیخ حسن شحاته و حمله به شیعیان بود.

 

سومین دلیل فشار بر مرسی از سوی آمریکا بود. مرسی هم مانند محمد مصدق به واشنگتن اعتماد کرد و فریب کمک‌های دروغین آن‌ها را خورد، ولی هیچ وقت کمکی نرسید و حتی از کودتای وزیر دفاع خودش یعنی السیسی هم حمایت شد.

مطلب چهارم تفکرات مرسی و نزدیکان وی بود. شخصیت مرسی در آمریکا شکل گرفته بود و او هم مانند برخی از افراد لیبرال داخل ایران چهره‌ای تکنوکرات و آمریکاطلب داشت و مذاکره و ارتباط با غرب را مهم‌ترین عامل پیشرفت مصر می‌دانست و اعتقادی به حذف نیرو‌های خون‌ریز درون رژیم مبارک نداشت و سرانجام مانند کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ ایران همان نقشه برای مصر طراحی و اجرا شد و مرسی از اریکه قدرت به زیر آمد.

جالب‌تر اینکه ایران همواره خواستار کمک به مرسی بود و گواه آن سفر چند روزه رئیس‌جمهور سابق به قاهره در سال ۹۱ است. رئیس جمهور وقت ایران با مرسی دیدار و از اهمیت و ضرورت احیا روابط دو کشور صحبت کرد، اما مرسی در جلسه خصوصی با رئیس‌جمهور سابق کشورمان بر عدم توهین برخی افراد تندور به خلفا و همسر پیامبر (ص) سخن به میان آورد و این مورد در صورتی است که آیت الله خامنه‌ای به‌صراحت توهین به اهل‌سنت را حرام اعلام کرده و میلیون‌ها از برادران سنی در ایران با امنیت زندگی می‌کنند.

همچنین فضای مصر به‌گونه‌ای توسط عربستان سعودی مسموم شده بود که نشست خبری احمدی نژاد با شیخ الازهر برگزار نشد و مشاور احمد طیب به نشست آمد و آن هم سخنان تفرقه انگیز گفت که رئیس جمهور ما جلسه را ترک کرد.

مرسی بعد از یکسال در کودتای آمریکایی و سعودی توسط عبدالفتاح السیسی وزیر دفاع خودش برکنار شد و پرونده اسلام سیاسی اخوان المسلمین با کشتار و دستگیری هزاران نفر در مصر برای سال‌ها بسته شد و ۷۰ سال عبادت سیاسی اخوان در یکسال بر باد بی سیاستی مرسی و نزدیکان وی رفت.