دانشگاه‌ها اندر خم کوچه پیشرفت / نسل سومی‌ها چه کردند که به دنبال نسل چهارمی‌ها هستیم؟

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، سارا سلیمی- گذر زمان همه چیز را تحت الشعاع قرار می‌دهد و در این بین هیچ کس قادر نیست تاثیرات ناشی از گذر زمان را بر جوامع بشری انکار کند. تغییرات جوامع و نیاز‌های بشری ایجاب کرده است که سردمداران هر جامعه نسخه‌ای به روز برای هر بخش تحت تاثیر بپیچند و چه اتفاقاتی که در اثر تجویز اشتباه قانونی در جامعه رخ می‌دهد.

تربیت نیروی انسانی آینده ساز جامعه، از عوامل مهم و تاثیر گذار برای پیشرفت بوده و دانشگاه‌ها به عنوان مرکز ثقل تعلیمات و آماده‌سازی متخصصان آینده ساز در جوامع ایفای نقش می‌کنند. دانشگاه‌ها و آموزش عالی برای نشان دادن ثمره‌ی درست و مفید از خود در دوره‌های مختلف، نقشی متفاوت داشته و به منظور پیشرفت جامعه علمی و فناوری کشور، دانشگاه‌ها تبدیل به دانشگاه‌هایی نسل بندی شده، شدند؛ دانشگاه‌های نسل اول، دوم، سوم و چهارم؛ هم اکنون صحبت از دانشگاه‌های نسل چهارم در بسیاری از همایش‌ها و جلسات مطرح است.

دانشگاه‌های نسل اول با هدف آموزش و ایفای نقش در جهت شناخت حقیقت در جوامع، فعالیت کرده و خروجی آن‌ها افرادی حرفه‌ای باید باشد؛ دانشگاه‌هایی که تحت کنترل و مدیریت رئیس دانشگاه هستند.

نسل دوم دانشگاه‌ها در کنار آموزش، تحقیق را نیز به عنوان هدف خود انتخاب کرده و در راه شناخت طبیعت گام برداشته اند؛ ثمره‌ این دانشگاه‌ها افرادی حرفه‌ای و علمی باید بوده و مدیریت آن‌ها نیز با دانشمندان نیمه وقت است.

دانشگاه‌های نسل سوم اما در کنار آموزش و تحقیق، استفاده کردن از دانش خود را نیز به اهدافشان اضافه کرده اند. ایجاد ارزش افزوده را نقش آفرینی کرده و حاصل آن‌ها در کنار حرفه ای‌ها و علمی ها، کارآفرین‌ها هستند؛ کارآفرین‌هایی که جامعه روی آن‌ها حساب ویژه‌ای باز کرده است. چنین دانشگاه‌هایی تحت مدیریت حرفه‌ای قرار گرفته اند.

مسئولیت نسل چهارم دانشگاه‌ها در کنار تمام وظایف دانشگاه‌های نسل قبلی، برآورده سازی نیاز‌ها مطابق میل جامعه در راستای پیشرفت است. در این نوع دانشگاه‌ها آموزش بر اساس نیاز دانشجو و جامعه انجام می‌گیرد و حل شدن معضلات جامعه بنیاد تحقیقات صورت گرفته، خواهد بود.

عده‌ای شتابان دانشگاه‌ها را از نسلی به نسل دیگر پرتاب می‌کنند؛ البته فقط نام شان را! چند کلاس درس در دانشگاه‌های ایران می‌شناسید که دانشجویان در برخی از آن‌ها خواب یا سرگرم کار دیگری بوده و هستند؟ آخر زمان کلاس، فقط برای غیبت نخوردن و در نتیجه حذف نشدن، حاضر می‌شوند و یا افراد دیگری را جای خود بر سر کلاس می‌فرستند و یا از همه بدتر، جزوات سال قبل همان استاد را از دانشجویان سال بالایی در رشته خود، جمع‌آوری می‌کنند تا خیال خودشان را برای پر کردن وقت کلاس آسوده سازند؟ آیا در کنار همه این‌ها ضروری نیست تا استاد شیوه خود را تغییر دهد؟! برخی از اساتید باید سر خود را از میان انبوه کتاب‌ها و جزوات و مقالاتی که نوشته اند بیرون آورده و فارغ از نوشته‌های خود، برآورد کنند که تاکنون چند نیروی متخصص، حرفه‌ای و کارآمد را وارد دنیای علم کرده اند.

 

دانشگاه‌ها همچنان در برخی زمینه‌های نسل‌های قبلی، چالش دارند؛ از انواع این چالش‌ها می‌توان به ارتباط صنعت و دانشگاه اشاره کرد. این مسئله، حلقه مفقوده‌ای است که باید دانشگاه‌های نسل سوم آن را در فضای جامعه پیاده می‌کردند، اما هنوز این دغدغه پایدار است. حل معضلات جامعه از رسالات دانشگاه‌ها است و همچنان شاهد پایدار بودن چالش‌های جامعه در زمینه‌های محیط زیست، اقتصاد و... هستیم.

 

رویکردی راهبردی
مهمترین تفاوت دانشگاه‌های نسل چهارم را داشتن رویکردی راهبردی دانسته اند، اما از طرفی، هر ساله شاهد تغییراتی در سیستم آموزشی هستیم حتی به اندازه یک واحد! گویا هر سال دانشجویان با متدی متفاوت مسیر خود را طی می‌کنند در حالی که از ویژگی‌های دانشگاه‌های نسل چهارم، داشتن نظام آموزشی پایدار در همه ابعاد است.

از ویژگی‌های دانشگاه‌های نسل چهارم می‌توان به جذب دانشجوی محلی و بین‌المللی اشاره کرد تا از تحرک لازم برخوردار شوند. این دانشگاه‌ها در تمام مقاطع مختلف خود آموزش حرفه‌ای دارند؛ شاید بتوان گفت: برعکس اتفاقی که در برخی از دانشگاه‌های کشور رخ می‌دهد که در مقاطع تحصیلات تکمیلی آموزش و دانشجو را حرفه ای‌تر تلقی می‌کنند. نتایج تحقیقات در این دانشگاه‌ها ارزش علمی دارد و می‌تواند مشکلات را حل کند. دانشگاه‌ها از طریق تحقیقات با کیفیت و نوآوری با اقتصاد ارتباط برقرار می‌کنند.

خروجی دانشگاه‌های نسل سوم یا همان کارآفرین‌ها هنوز در جامعه به درستی عرض اندام نکرده اند؛ بسیاری از فارغ التحصیلان دانشگاهی هنوز پس از فراغت از تحصیل، سازمان به سازمان و اداره به اداره برای یافتن شغلی خوب می‌گردند؛ شغلی که در بیشتر مواقع هیچ هم خوانی با مدرک تحصیلی و رشته آن‌ها ندارد. مدرک گرایی و وجود رشته‌هایی که فارغ التحصیلانی را برای انجام کار‌هایی خارج از تخصص خودشان، آماده می‌کند هنوز در جامعه تمام قد ایستاده اند.