روحانی و تکرار رادیکالیسم سیاسی

برخی این سخنان را نشانه عصبانیت روحانی از برخورد دستگاه قضایی با نزدیکان خود و دولت دانستند و از طرف دیگر، برخی نیز معتقدند که این جنس ادبیات مورد استفاده روحانی، قرابت بسیار زیادی با ادبیات و رفتار تند او در ایام انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۶ دارد؛ رادیکالیسمی که حتی صدای افراطیون اصلاح طلب را نیز درآورده بود. در این صورت اگر قائل به مشابهت میان رفتار امروزی و دیروزی روحانی باشیم، باید در جهت پاسخ به این پرسش‌ها برآییم که چرا دوباره روحانی به رادیکالیسم سیاسی روی آورده است؟! چه نیاز‌هایی روحانی را به تکرار دوباره این تاکتیک کشانده و اساسا چه منافعی از این رویکرد رادیکال در گذشته نصیب او شده بود که دوباره به این اتخاذ این مواضع روی آورده است؟!

۱. با توجه ناکارآمدی دولت و ریزش بسیار قابل تامل بدنه اجتماعی حامی دولت در فاصله دو سال تا پایان دولت دوازدهم و از طرف دیگر، محبوبیت نسبی‌ای که قوه قضائیه در افکار عمومی پیدا کرده و تصویری که از «کارآمدی» و «فسادستیزی» آن به جامعه ارائه می‌شود، می‌توان این سخنان روحانی را به نوعی در جهت تضعیف اقبال عمومی به این دستگاه با زدن برچسب‌هایی مثل «برخورد جناحی با فساد» و زیر سوال بردن اقدامات آن‌ها دانست تا بدین ترتیب با بی‌اعتمادی مردم به فعالیت‌های دستگاه قضایی، بخشی از اعتماد سلب شده مردم برای دولت بازسازی شود.

۲. تند شدن فضای سیاسی کشور و دامن زدن به التهابات و هیجانات، هم زمینه را برای دوقطبی شدن فضای سیاسی فراهم می‌کند و هم فرصت انتخاب عقلانی را از گروه‌هایی از مردم می‌گیرد. مانند انتخابات سال ۹۶ که رای طیف‌های مختلفی از مردم، متاثر از هیجان جمعی القا شده توسط این رویکرد رادیکال در سطح جامعه بود.

۳. برخی جریانات همواره اثبات خود را بر مبنای نفی دیگران گذاشته اند و به همین خاطر به جای دفاع از عملکرد خود، به دیگران حمله می‌کنند. کما اینکه بخش قابل توجهی از رویکرد تبلیغاتی دولت در انتخابات ۹۶، مبتنی بر نفی رقبا و به اصطلاح «رقیب‌هراسی» بود تا اثبات گفتمان خود.

۴. اینگونه حمله کردن و تاختن به این و آن، موجب می‌شود تا به جای پاسخگویی دولت در قبال بد و خوب عملکرد خود، دیگران زیر سوال رفته و با این فرافکنی‌ها، دولت با فرار از موضع پاسخگویی در موضع مدعی قرار گیرد.

۵. پرداختن به موضوعاتی نظیر نظارت استصوابی، برگزاری رفراندوم در مسائلی خاص و موضوعات دیگری از این جنس، پیش از این نیز بار‌ها توسط روحانی و همفکران او مطرح شده و چندان دور از تصور نیست که تا انتخابات پیش‌روی مجلس نیز ادامه پیدا نکند. همانطور که اینگونه اعلام مواضع‌ها، کارکرد‌های گوناگونی برای دولت دارد که به برخی از آن‌ها اشاره شد، این فایده را نیز برای دولت دارد که از آنجا که این موضوعات، مطالبات برخی از طیف‌ها بوده و برایشان جذاب نیز هست، زمینه تحریک آنان و جلب حمایتشان از طریق تریبون‌ها و رسانه‌هایشان را فراهم می‌کند. کما اینکه در انتخابات گذشته نیز ایفا کردن نقش اپوزیسیون توسط روحانی، جلب اعتماد گروه‌های مختلف همسو با این مطالبات و شعار‌ها را به همراه داشت.