کدام کشور‌ها در سرمایه‌گذاری‌های خارجی حوزه فناوری موفق بوده‌اند؟

گروه فناوری خبرگزاری دانشجو، حمیده آقاجانی- ذهن انسان ذاتا کنجکاو است و هر لحظه به دنبال کشف یک حقیقت، گاهی این کنجکاوی جرقه‌هایی برای ایجاد یک ایده جدید است. ایده‌هایی که اگر به هر نحوی تجاری سازی شوند می‌توانند باری از دوش جامعه علمی و اجتماعی خود بردارند. اما به قول قدیمی‌ها «بی مایه فطیر است» یعنی هر کاری که در آن سرمایه یا پول نباشد، بی نتیجه خواهد بود در نتیجه یک ایده اگر سرمایه نداشته باشد راهی به جز کنج کتابخانه و سطل فراموشی نخواهد داشت.

در گذشته معمولا سرمایه گذاری بر روی پروژه‌ها به صورت شخصی بود، پژوهشگران اغلب در گوشه‌ای از ملک شخصی خود آزمایشگاهی برپا می‌کردند و تعداد آزمون و خطاهایشان بستگی به جیبشان داشت. اما از یک زمانی به بعد در برخی کشور‌های جهان آکادمی‌هایی ایجاد شد تا از پروژ‌های خاص حمایت مالی شود. البته این قوانین شامل همه محققان نمی‌شد، اما از هیچ هم بهتر بود.

با توسعه صنعت در جهان مدل رفتاری صاحب منصبان کشور‌ها نیز تغییر پیدا کرد. تقریبا از ۲۰۰ سال پیش به بعد اغلب کشور‌ها آکادمی‌های علمی و دانشگاه‌های خود را گسترش داده و سرمایه گذاری‌هایی برای کشف، اختراع و پژوهش قرار دادند. با پایان جنگ‌های جهانی و اتحاد و برقراری روابط صلح آمیز بین کشور‌ها سرمایه گذاری‌های بین المللی بین کشور‌های جهان نیز بیشتر شد و پژوهشگران و کارآفرینان این امکان را داشتند که از طریق ارتباط با دانشگاه‌های دیگر سرمایه لازم برای اجرای یک طرح را تامین کنند و همین امر موجب شد تا توسعه علم سرعت بیشتری بگیرد البته این روند از سال ۲۰۰۰ به بعد رشد بیشتری داشته است.

 

پایگاه داده سازمان جهانی مالکیت فکری WIPO کشور‌های ایران، امریکا، آلمان، ژاپن، عربستان سعودی، ترکیه، برزیل، مالزی، کره جنوبی، روسیه و چین را در بازه زمانی سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۵ از لحاظ «سرمایه گذاری‌های داخلی و خارجی بر روی طرح‌های فناورانه» را مورد بررسی قرار داده است.

طبق بررسی‌های صورت گرفته در بازه زمانی ۵ ساله کشور‌های نام برده شده، افت و خیز‌هایی در حوزه سرمایه گذاری داخلی داشته‌اند. با نگاهی کلی به آمار منتشر شده کشور‌هایی همچون آمریکا و چین با همه نوساناتی که داشته‌اند بیشترین حجم جذب سرمایه خارجی را داشته‌اند، البته باید به این نکته توجه داشت که فاکتور‌های بسیاری می‌تواند دلیلی بر این امر باشد به طور مثال کشور ایران در بازه زمانی مورد مطالعه با افزایش تحریم‌ها دچار تغییر شده، اما در زمان مذاکرات برجام کمی این حجمم افزایش یافته است.

 

ایران در سال ۱۳۹۱ معادل ۴۶۶۲ میلیون دلار جذب سرمایه خارجی برای انجام پروژه‌های داخلی در کشور داشته است. این رقم در سال‌های بعد سیر نزولی داشته به طوری که در سال ۱۳۹۴ این رقم به ۲۰۵۰ میلیون دلار می‌رسد، البته در سال ۹۵ رقم سرمایه گذاری رشد نسبتا مطلوبی داشته و رقمی معادل ۳۳۷۲ میلیون دلار بوده است.

با نگاهی به گزارش‌های منتشر شده از سایر کشور‌های مورد مطالعه آمریکا در سال ۱۳۹۱ رقمی ۱۹۹۰۳۴ میلیون دلار جذب سرمایه داشته و پس از گذشت ۳ سال با یک رشد باور نکردنی این رقم به ۳۹۱۱۰۴ رسیده است. بر همین اساس، کشور چین در جایگاه دوم قرار دارد و در سال ۹۱ رقمی معادل ۱۲۱۰۸۰ جذب سرمایه داشته که با یک روند متعادل در پایان دوره مورد مطالعه همچنان جایگاه دوم خود را حفظ کرده و ۱۳۳۷۰۰ میلیون دلار سرمایه جذب کرده است که این رقم با توجه به شرایط جمعیتی و بین المللی این کشور چندان چشمگیر به نظر نمی‌آید.

گفتنی است؛ با همه محدودیت‌ها و تحریم‌ها ایران نزدیک به کشور‌هایی همچون ترکیه، مالزی، کره جنوبی، برزیل، آلمان، ژاپن و برزیل قرار دارد.

 

این سرمایه گذاری در سال ۱۳۹۱ رقمی معادل ۱۳۵۶ میلیون دلار بوده که یک در سال بعد یک سقوط عجیب را تجربه می‌کند به نحوی که در سال ۱۳۹۲ معادل تنها ۱۸۹ میلیون دلار و سال بعد تنها ۳ میلیون دلار سرمایه گذاری خارجی صورت می‌گیرد.

البته ایران تلاش می‌کند تا این حجم سرمایه گذاری را در آن‌ها سال‌ها ارتقا دهد که البته خیلی هم توفیقی حاصل نشده است به طوری که در سال‌های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ به ترتیب ۱۲۰ و ۱۰۴ میلیون دلار حجم کل سرمایه گذاری مستقیم خارجی (Outward FDI) بوده است.

 

 

حجم کل سرمایه گذاری مستقیم خارجی (Outward FDI)
هر کشور برای توسعه فناوری‌های خود نیازمند تعامل با سایر کشور‌ها است و باید علاوه بر جذب سرمایه خارجی در برخی حوزه‌های فناوری، شرایط سرمایه گذاری در پروژه‌های مشترک و یا مستقل در خارج از مرز‌های خود را داشته باشد. این کار علاوه بر بازگشت سود و سرمایه و درآمدزایی به کسب تجربه‌های جدید در حوزه فناوری‌های نوین منجر می‌شود.

بنابر آمار‌های منتشر شده کشور آمریکا با وجود کاهش حجم سرمایه گذاری در خارج از این کشور در بین کشور‌های مورد بررسی قرار گرفته جایگاه اول را از آن خود کرده است به نحوی که در بازه زمانی مورد مطالعه از ۳۱۸۱۹۶ میلیون دلار به ۲۹۹۰۰۳ میلیون برسد.

 

 

کشور‌های صنعتی همچون ژاپن و چین رقابت تنگاتنگی با یکدیگر داشته‌اند و در سال‌های مختلف این رقم تغییرات جزئی داشته که در نهایت چین با رقمی نه چندان بالا در این رقابت پیروز میدان بوده است. کشور‌های دیگر مثل مالزی، روسیه، عربستان سعودی، ترکیه و آلمان نیز تقریبا با یک شیب ملایم در این ۵ سال به مسیر رشد خود ادامه داده‌اند.

 

نگاهی به آمار سرمایه گذاری ایران در سایر کشورها، اما شاید کمی ناراحت کننده باشد، زیرا مهمترین عامل یعنی ایران هراسی و اعمال تحریم‌های ظالمانه در برخی سال‌ها موجب شده است تا این رقم کاهش یافته و حتی در سال ۱۳۹۳ به ۳ میلیون دلار برسد.