جایگاه مالکیت فکری در کشور‌های مختلف کجاست / رشد ایران در حوزه درخواست پتنت داخلی

گروه فناوری خبرگزاری دانشجو؛ حمیده آقاجانی – برای ثبت هر چیز یک امضا لازم است؛ امضایی که نشان می‌دهد صاحب اثر کیست و دیگر امکان تقلب و کپی در آن وجود ندارد. قانون کپی رایت سالهاست در کشور‌های مختلف دنیا رعایت می‌شود و البته طبق معمول در کشور‌های در حال توسعه این قانون کمتر رعایت می‌شود.

پیشرفت تکنولوژی در یک قرن گذشته باعث شده تا تجارت در جهان تعریف تازه‌ای به خود بگیرد؛ همه معاملات بین المللی موجب شد تا مفاهیم جدیدی مثل علائم تجاری و نام‌های تجاری رنگ جدیدی به خود بگیرد. تصور کنید یک محقق یا پژوهشگر سال‌ها تلاش می‌کند تا یک پروژه را به ثمر برساند و قبل از آن که تجاری سازی شود مورد سرقت قرار گیرد. این افراد برای حفظ اختراعات و خلاقیت‌های فکری خود چه کاری باید می‌کردند.

با همین رویکرد بود که سازمان جهانی مالکیت فکری تاسیس شد، سازمان جهانی مالکیت فکری، در معرفی خود می‌گوید: «وایپو یک انجمن سیاستی جهانی است که در آن، دولت‌ها، سازمان‌های بین دولتی، گروه‌های صنعتی و جامعه مدنی، برای حل مسائل مرتبط با مالکیت فکری، گرد هم آمده‌اند. کشور‌های عضو و ناظران، به‌طور منظم، در کمیته‌ها و نهاد‌های تصمیم‌گیری مختلف، ملاقات می‌کنند. چالش اصلی آن‌ها، این است که برای اطمینان از تطابق و همگامی سیستم بین‌المللی مالکیت فکری، با جهان در حال تغییر، مذاکراتی را در مورد تغییرات و قوانین جدید مورد نیاز، صورت دهند و البته به هدف اصلی خود که تشویق و ترویج نوآوری و خلاقیت است، ادامه دهند.»

بسیاری از کشور‌های توسعه یافته جهان در راستای حمایت از فناوران و مخترعان خود عملکر قابل قبولی دارند. از آنجا که بخش اعظم کشور‌های صنعتی در اروپا قرار دارد بازار خوبی برای تولید محصولات فناورانه است و کشور‌های پیشرفته‌ای همچون آلمان، انگلیس و فرانسه از یک سیستم قدرتمند مالکیت فکری به‌عنوان زیرساخت کلیدی توسعه کسب‌وکار برخورداند و مرکزی برای ثبت اختراعات بسیاری از پژوهشگران هستند.

 

از سوی دیگر ایران کشوری جوان است که در شرایط خاصی نیز قرار دارد و از سوی آمریکا و کشور‌های اروپایی مورد تحریم قرار گرفته است و امکان فراهم کردن بسیاری از فناوری‌های برای ما وجود ندارد در نتیجه لازم است علاوه بر حفظ نیروی جوان تحصیل کرده در کشور از ایده و خلاقیت‌های آن‌ها محافظت شود و این امر مهم بر عهده کانون پتنت ایران است.

بر اساس شاخص‌های علم، فناوری و نوآوری ثبت پتنت در هر کشور نشان دهنده میزان دستیابی آن کشور به علوم و فناوری‌های جدید محسوب می‌شود. با مطالعه کشور‌های مختلف بر اساس ویژگی‌های خاص آن‌ها می‌توانیم به توسعه علوم جدید در این کشور‌ها پی ببریم.

پایگاه داده سازمان جهانی مالکیت فکری WIPO کشور‌های ایران، امریکا، آلمان، ژاپن، عربستان سعودی، ترکیه، برزیل، مالزی، کره جنوبی، روسیه و چین را در بازه زمانی سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ از لحاظ «تعداد درخواست‌های ثبت پتنت توسط افراد مقیم هر کشور» مورد بررسی قرار داده است.

بنا بر این آمار ایران در سال ۱۳۹۰ تعداد ۱۰۶۲۲ درخواست ثبت پتنت صورت گرفته بود که این رقم در سال ۱۳۹۵ به ۱۴۹۳۰ درخواست رسیده است و حاکی از رشد چشمگیر مراجعه مخترعان و پژوهشگران به ثبت پتنت و حمایت‌های پس از آن است.

 

 

بر اساس آمار منتشر شده از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ بین کشور‌های گفته شده چین همواره در جایگاه اول قرار داشته و تعداد درخواست‌های ثبت پتنت توسط افراد مقیم این کشور از ۵۳۵۳۱۳ در سال ۱۳۹۰ به ۱۲۰۴۹۸۱ درخواست رسیده است.

همین آمار‌ها رقابت تنگاتنگ دو کشور صنعتی امریکا و ژاپن را در همین بازه زمانی نشان می‌دهد، به طوری که ژاپن در سال ۱۳۹۰ جایگاه دوم را در این بررسی آماری داشت، اما در پایان سال ۱۳۹۰ پس از امریکا در جایگاه سوم قرار گرفته است. آمار‌ها نشان می‌دهد ژاپن طی این ۵ سال مورد بررسی از ۲۸۷۰۱۳ به ۲۶۰۲۴۴ درخواست رسیده است، اما آمریکایی‌ها در حوزه ثبت پتنت از ۲۶۸۷۸۲ به ۲۹۵۳۲۷ درخواست رسیده‌اند.

 

 

البته برخی از کشور‌های یاد شده نیز شاید بر خلاف اقتصاد و صنعت پیشرفته‌ای که دارند، رشد مطلوبی در ثبت پتنت در داخل کشور خود نداشته‌اند و این حرکت بیشتر در یک خط قرار داشته است. به طور مثال از کشور‌هایی مثل کره جنوبی و آلمان به عنوان قطب‌های صنعتی توقع توسعه بیشتری در این بخش می‌رود، اما آمار‌ها حکایت دیگری را نشان می‌دهد به طوری که کشور کره جنوبی در بازه زمانی مورد مطالعه از ۱۴۸۱۳۶ به ۱۶۳۴۲۴ درخواست و آلمان از ۷۳۹۰۵ به ۷۳۵۷۴ درخواست رسیده بودند که آمار مطلوبی به نظر نمی‌رسد.

 

مجموع درخواست‌های شرکت‌های فناور با توجه به ملیت آن‌ها، نشان می‌دهد که در ۵ سال مورد مطالعه کدام کشور‌ها به حوزه ثبت پتنت توسط افراد مقیم در آن کشور توجه ویژه‌تری داشته‌اند.