پرتاب «چهل تیکه» نوستالژی‌ها از جوار برج میلاد

 به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، از زمانی که جامعه ایرانی به سمت تجدد و پیشرفت و کمال گرایی رفت و دقیقا از زمانی که رشد تکنولوژی به شدت مردم را درگیر کرد، شروعی بود برای دلتنگی‌های همه ما. دلتنگی‌هایی که گذشته را با همه خاطره‌های خوب و بد برایمان ورق می‌زد. همینطور که گذشت در کنار اینکه مردم روز به روز بیشتر درگیر فضای جدید زندگی خود می‌شدند، از آن سمت تمایلشان یه مرور خاطره‌های قدیمی و فضایی که روزگاری در آن رشد کرده بودند بیشتر می‌شد.

مردمی که از گذشته بدون هیچ امکاناتی با سرعت یک موشک به حالی پر از امکانات و تکنولوژی روز پرتاب شده بودند حالا و بعد از چشیدن طعم اینترنت و موبایل هوشمند و تمامی راه‌های ارتباطی ساده تر، از یادآوری گذشته خود به شدت غرق در لذت می‌شدند. حالا و در این شرایط سازندگان برخی آثار تلویریونی و سینمایی رگ خواب مخاطبانشان را در دست گرفتند و با توجه به علاقه سیل کثیری از مردم به گذشته و به عبارتی نوستالژی بازی، محتوای تولیدات خود را به این سمت بردند.

البته فارغ از حوزه هنر، اغلب کارآفرینان هم به این سمت رفتند. بار‌ها دیده ایم که خوراکی‌های دهه ۶۰‌ای تا رستوران‌هایی به همین نام و چاپ دفتر و کتاب‌های کودکان دهه ۶۰ و طرح‌های نوستالژی روی کیف و روسری و مانتو و ... همه نشان از این دارد که مردم از بازگشت به عقب و خاطره بازی لذت می‌برند.

اما در این گیر و دار چند برنامه تلویزیونی هم مدتی است به این سمت رفته اند. برنامه بچه‌های دیروز که چند سال پیش با اجرای مسعود فروتن از شبکه سه سیما بروی آنتن رفت، پرونده‌ای درباره کارتن‌های قدیمی سیما در دهه ۶۰ بود. مجری برنامه مدام از لفظ شما یادتون نمیاد اون زمانا. در ابتدای اغلب جمله هایش استفاده می‌کرد و همین جمله مخاطبین را به دنیای گذشته می‌برد. حال ممکن بود برخی از بیننده‌های برنامه در آن دهه هنوز متولد نشده باشند، اما با شنیدن جمله تبلیغی مجری به فکر جست‌وجویی کوتاه درباره برنامه مربوطه می‌افتادند.

در دهه نود اوج برنامه سازی و موج سواری روی بار نوستالژی‌هایی بود که از کودکی با آن‌ها بزرگ شدیم. یکی از این برنامه‌ها «چهل تیکه» نام دارد که این شب‌ها از شبکه نسیم بروی آنتن می‌رود. بخش مهم ساختاری این برنامه به نوستالژی‌ها و یادآوری آن‌ها می‌پردازد و بخش دیگری به دعوت از مهمان و دوره کردن خاطرات قدیم و حضورشان در سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی توسط مهمان خلاصه می‌شود.

محمدرضا علیمردانی که قبل‌تر بیشتر به عنوان بازیگر، صداپیشه و خواننده شناخته شده بود با چهل تیکه پا به دنیای اجرا گذاشت. دنیایی که این روز‌ها اغلب بازیگران و هنرمندان تلویزیونی و سینمایی به راحتی به آن ورود می‌کنند. یکی از نقش‌های ماندگاری که علیمردانی به ایفای آن پرداخت نقش بائو در سریال «پایتخت» به کارگردانی سیروس مقدم بود. مردی شمالی با ظاهری روستایی، فرقی از سمت راست باز شده و چهره‌ای سبزه و البته با نمک و البته ساده و با سیاست که قصد داشت مادر خود را به عقد بابا پنجعلی دربیاورد. علیمردانی بعد از تجربه حضور در «پایتخت۴» برای نوروز سال بعد در سریال قرعه به کارگردانی برزو نیک نژاد به ایفای نقش پرداخت و نقش متفاوتی را بازی کرد.

علیمردانی این سال‌ها بیش از اینکه در حیطه اجرا و بازیگری فعالیت داشته باشد، در حوزه صداپیشگی و تدریس صداپیشگی کار کرده است. او علاوه بر اینکه در انیمیشن‌های بسیاری به دوبله شخصیت‌های معروف کراتونی پرداخته است، در برخی سریال و فیلم‌ها نیز دوبلور بوده است. در سریال «سقوط یک فرشته» به کارگردانی بهرام بهرامیان نقشی که فقط صدای آن شنیده می‌شد توسط علیمردانی اجرا شده بود. صدای شخصیت تختی در فیلم تختی، تمامی شخصیت‌های انیمیشن «دیرین دیرین» و صداپیشگی شخصیت قیطون خان در برنامه رنگین کمان و عروسک غنچه در «خندوانه» از کار‌های شاخص علیمردانی در این سال‌ها بوده است.

اما او این روز‌ها برای اولین بار اجرای برنامه «چهل تیکه» را به کارگردانی الهام حاتمی به عهده دارد.

این روز‌ها اغلب استودیو‌های برنامه‌های تلویزیونی که به صورت پخش زنده بروی آنتن نمی‌روند، در سوله‌هایی خارج از سازمان صداوسیما ضبط می‌شوند و شاید تعداد انگشت شماری از برنامه‌ها باشند که همچنان استودیویشان در داخل سازمان قرار داشته باشند. استودیوی «چهل تیکه» نیز یکی از همین استودیو‌هایی است که در بزرگراه همت و در سوله‌ای جنب برج میلاد واقع شده است. سوله‌ای نه چندان بزرگ عوامل اصلی و فرعی این برنامه را در خود جای داده است.

از دری آهنی و قدیمی وارد سوله خواهید شد، سوله‌ای که برای این برنامه تعبیه شده است. فضای داخل اینجا از نور بی بهره است و بیشتر چراغ‌ها در محوطه استودیو چیده شده است. قبل از رسیدن به دکور استودیو سه اتاق قرار دارد که یکی از آن‌ها اتاق گریم و لباس، دیگری اتاق مهمان و بعدی اتاق فرمان است. علیمردانی در اتاق گریم زیر دست گریمور است تا بعد از چند دقیقه وارد استودیو شود. تهیه کننده نیز کنار او است تا نکته‌های لازم برای گفت‌وگوی امشب را با او هماهنگ کند. کمی آنطرف‌تر چند مونیتور بزرگ چیده شده است و خانمی که پشت آن‌ها نشسته است و کار‌های مربوط به رنگ و نور تصویر ارسالی از استودیو را انجام می‌دهد.

قسمت انتهایی این سوله که کاملا از فضای دیگر آن جدا شده است، با دیوار سفید دکور و چند پله وارد دکور برنامه می‌شود. دکور برنامه آنطور که در تصویر تلویزیون می‌بینید بزرگ نیست. فضایی سراسر سفید از زمین و دیوار‌ها گرفته تا صندلی‌های مهمان و مجری همه و همه سفید رنگ هستند. روی دیوار‌های این دکور طرحی سراسری از عمارتی واقع در میدان حسن آباد دیده می‌شود و کمی آنطرف‌تر عکس هنرمندانی قرار دارد که در قید حیات نیستند.

در دو سمت ورودی به استودیو دو سری صندلی چیده شده است و تماشاگر‌های برنامه روی صندلی‌ها نشسته‌اند. مدیر صحنه توصیه‌های لازمی از جمله رعایت کردن حجاب، صاف نشستن و ... را به آن‌ها می‌گوید. علاوه بر این با دستور مدیر صحنه و با کمک تماشاگرها، بخش‌های کوتاهی از حضور تماشاگران ضبط می‌شود از جمله این بخش‌ها می‌توان به کف زدن، خندیدن و بلند شدن برای احترام به ورود مهمان اشاره کرد.

به محض ورود به دکور نوار فیلم وی اچ اس که روی آن نوشته شده: شبکه نسیم- برنامه چهل تیکه (عالی‌ترین کیفیت). حتی این جمله نیز نوستالژی پنهانی دارد که فقط یک دهه شصتی می‌تواند آن را به خوبی درک کند. شاید قصه‌اش برایتان جالب باشد که در دهه ۷۰ و زمانی که ویدئو به تازگی در دسترس برخی افراد نه عموم مردم قرار گرفته بود، فیلم‌ها با چند کیفیت ضبط می‌شد و برای سهولت در پیدا کردن کیفیت مورد نظر روی برچسب فیلم، کیفیت آن را می‌نوشتند. دقیقا کاری که سازندگان این برنامه انجام دادند.

این امکان وجود ندارد که خبرنگار روی صندلی و در کنار تماشاگران بنشیند چراکه اگر به هر علتی نتوانست تا پایان برنامه همراه گروه باشد، راکورد صحنه حفظ نخواهد شد و از قوانین برنامه خارج است. به همین دلیل تا جایی که می‌شود داخل استودیو و در مواقع ضروری از مونیتور‌ها برنامه را نگاه می‌کنیم.

سبک و سیاق و ساختار «چهل تیکه» به شکلی است که کاملا بوی نوستالژی دارد. از زمانی که برنامه شروع می‌شود مجری، یک پیرمرد با نمک می‌شود که این تکنیک را هم از صداپیشگی با خود به همراه دارد. علیمردانی که به گفته خود نقش پدربزرگش را بازی می‌کند، با دقت روی هر رفتار و صحبت‌های او آن‌ها را به اجرا درمی‌آورد و این بخش یکی از بخش‌های جذاب این برنامه است.

مهمان وارد استودیو می‌شود و دوربین نمایی از تماشاگر‌ها را ضبط می‌کند که در حالت ایستاده مشغول کف زدن برای مهمان و ورود او به استودیو هستند. به طور معمول تماشاگر‌ها برای استقبال و حرمتی که برای مهمان قائلند برای ورود او می‌ایستند. بعد از آن مجری با مهمان مشغول صحبت می‌شوند. بخش مهم صحبت‌های بین این دو به گذشته و مسیر دوران کاری که مهمان از ابتدای کارش تا به الان طی کرده برمی‌گردد و یکی از بخش‌های جذاب هم برای تماشاگران داخل استودیو است و هم برای مخاطبینی که از طریق تلویزیون نظاره‌گر برنامه هستند.

مهمان‌هایی که به این برنامه دعوت می‌شوند اغلب با توجه به سابقه کاری که دارند، انتخاب می‌شوند. سابقه کاری که باز هم در اینجا نوستالژی بودنش برای مخاطب اهمیت دوچندانی دارد. برای مثال وقتی مریم سعادت به چهل تیکه آمد، گذری به کار‌های قدیمی او زده شد، مثل خونه مادربزرگه، قصه‌های تا به تا و ... و او نیز خاطره‌هایی را از دوران کاری قدیمی خود برای مخاطبین تعریف کرد. حساب کنید در شرایط مشابه اگر هر کدام از مهمان‌ها بخواهند از یکی از کار‌های نوستالژیکشان خاطره‌ای تعریف کنند، چه فضای دلنشینی در برنامه حاکم می‌شود.

این برنامه تقریبا سبک همراهی و مشارکت با تماشاچی‌ها را نیز در دستور کار خود قرار داده است و از میان آن‌ها می‌توان به شعرخوانی شرکت کننده‌ها و مجری و مهمان با همدیگر اشاره کرد. البته شعر‌هایی که در اینجا خوانده می‌شود منحصرا برای این برنامه نیست و از تصنیف‌های قدیمی تهرانی است که اغلب مخاطبان آن را به خاطر دارند و یا با آن نوستالژی دارند.