پارلمان بخش خصوصی پشت در‌های بسته چه می‌کند؟ / فرار معاونت بین‌الملل اتاق بازرگانی ایران از پاسخگویی

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو- سینا احدیان؛ با توجه به تحریم های نفتی و بانکی آمریکا علیه ایران امروز کشور بیش از هر زمان دیگری نیازمند تقویت اقتصاد داخل و رونق تولید با کسب بازارهای خارجی و سرعت بخشیدن به توسعه روابط بین الملل در امر تجارت و بازرگانی است. به همین منظور گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو در پرونده ویژه ی "دیپلماسی اقتصادی" تلاش می کند تا در گفتگو با متولیان و عوامل دولتی و غیر دولتی موثر  در تجارت خارجی، به ضعف‌ها و مشکلات توسعه صادرات بویژه در حوزه ی کشورهای منطقه و دوست و همسایه بپردازد.

بخش خصوصی به عنوان بازیگر اصلی تجارت خارجی و تعاملات اقتصادی برون مرزی در نوک پیکان هدفگذاری صادراتی و توسعه روابط اقتصادی با سایر کشورها قرار دارد. به طور مشخص معاونت امور بین الملل اتاق ایران در خصوص توسعه تجارت خارجی ایران وظایف مهمی به عهده دارد به همین دلیل چندین بار به این معاونت برای گفتگو مراجعه کردیم اما هر بار به درب بسته برخوردیم و موفق به انجام مصاحبه با رئیس این معاونت نشدیم!

در همین رابطه با دکتر سیدجلال ابراهیمی؛ مدیر مرکز مطالعات و پژوهش ایران و ترکیه گفتگو کردیم که در ادامه مشاهده می کنید.

عملکرد این معاونتِ پر اهمیت در پارلمان بخش خصوصی را چگونه ارزیابی می کنید؟

پاسخ شما را با طرح یک سوال شروع می کنم. معاونت بین الملل اتاق بازرگانی ایران تا کنون کدام‌یک از وظایف اصلی خود را انجام داده است؟ آنچه مسلم است یکی از اساسی ترین امور اتاق های  بازرگانی ایجاد ارتباط بازرگانی با کشورهای جهان است و این  امور از وظایف اولیه  اتاق ایران  است بالاخص معاونت امور بین الملل که باید با ایجاد ارتباط با ارگان ها و واحدها و نهادهای ذیربط اقتصادی تجاری به این مهم بپردازد.

اما در رابطه با عملکرد معاونت بین الملل اتاق ایران چند سوال اساسی وجود دارد: آیا این معاونت تاکنون گزارش از عملکرد در دوره تصدی گری خود به هیأت نمایندگان اقتصادی بخش خصوصی ارائه کرده است. آیا تاکنون عملکرد این واحد مورد بررسی و پرسش قرار گرفته است. در واقع این معاونت که نظارت بر اتاق‌ها و شوراهای مشترک بازرگانی را به عهده دارد تا چه میزان در کار خود موفق بوده و خروجی عملکرد این معاونت چه بوده است؟!

عمده ی وظایف معاونت امور بین الملل اتاق بازرگانی ایران چیست؟

وظیفه ی ابتدایی این معاونت ارتباط مستمر با امور بین الملل اتاق‌های بازرگانی سراسر کشور است. سوال این است که آیا جلسات مشترک با معاونت های اتاق های بازرگانی کشور  برگزار شده و یا نشست مشترکی با گروه کاری معاونت های بین المللی اتاق‌های بازرگانی و اتاق‌های مشترک صورت گرفته و وظایف عملکرد خطیر آنها در ایجاد شرایط مساعد برای صادرات نقد و بررسی شده است؟ آیا از دیدگاه‌ها و روش های سازنده معاونت ها و تجار ، بازرگانان صاحبان نظر و اعضای اتاق بازرگانی استان‌ها بهره گرفته شده است و آیا نتایج این بررسی و نظرات منتشر شده و به سایر اعضا و نمایندگان اتاق‌ها ارسال گردیده است؟ آیا پیشنهادات معاونت های بین المللی اتاقهای بازرگانی توسط گروه تحقیق و واحد پژوهش اتاق ایران تجمیع شده و تلخیص آن به ارگان‌های تصمیم گیری دولت ارسال شده است؟ ارتباط این معاونت با اتاق‌های کشور در چه حد بوده است؟ جای تأسف دارد که این رکن اساسی اتاق هنوز از نیازهای بازرگانی استان‌ها و یا امکانات صادراتی آنها آگاهی لازم را ندارد که بتواند در اختیار منابع تجاری برون مرزی و شرکای تجاری خارجی قرار دهد و عامل تسهیل تجارت شود!

وظیفه ی دیگر معاونت بین الملل اتاق ایران بسط و گسترش روابط بازرگانی با دنیای خارج و پذیرش هیأت های اقتصادی است. معاونت بین المللی اتاق همواره به انتظار وصول نامه ای از اتاق‌ها و هیأت‌های تجاری خارج از کشور نشسته است تا خواجه کی ز در درآید! واقعیت این است که اگر هیئتی هم آمده بنا به درخواست کشورهائی است که تجارت با ایران را در اهداف و برنامه خود دارند و اگر هیئتی هم رفته از ‌سوی اتاق های بازرگانی کشور یا اتحادیه ها و انجمن ها صورت گرفته که اغلب هم فاقد برنامه ریزی هدفمند بوده اند.

دریغ از یک بخشنامه به اتاق‌ها ، اتحادیه ها و انجمن ها تا  هرگونه اعزام هیأت اقتصادی یا پذیرش آن با اطلاع اتاق صورت گیرد و در چهارچوبی منظم و آبرومند در حد تجار و صنعتگران ایران زمین سازمان دهی شود! در حالی که اعزام و پذیرش لزوما باید منطبق با پتانسیل های اقتصادی  استان‌ها و با بسترسازی قبلی صورت پذیرد. چه بسا که گروه های تجاری آگاهی ضرور از ابتدائی ترین برنامه های نشست تجاری ، طرز مذاکره ، مدیریت هیأت و تنظیم برنامه، محل اسکان  و رفت و آمد افراد و اشخاص نداشته و فقط در حوزه  B2B است که توفیقاتی حاصل شده  و آن‌هم از طرف ارگان های دولتی  و یا وابسته به آن بوده است که برای انجام تجارت های کلان صورت پذیرفته است.

یکی دیگر از وظایف معاونت بین الملل  ارائه خدمات مشاوره ای به بازرگانان  و صاحبان کسب و کار است. با مراجعه به معاونت امور بین الملل واحدی بنام ارائه خدمات مشاوره ای به بازرگانان ملاحظه نمی کنید و متأسفانه میزهای مربوط به کشورها که لزوما باید امر راهنمائی را انجام دهند تابلو راهنمای مراجعین ندارند و نه در تابلو قسمت ورودی ساختمان و نه در سایت اتاق واحدی بنام ارائه مشاوره در امور تجاری وجود ندارد  و اغلب از اتاق های بازرگانی مشترک در این مهم استفاده می کنند که تعدادشان از 200 کشور جهان به کمتر از 40 کشور می‌رسد و البته اتاق های مشترکی که با هر جابجائی مدیریت انتقال و ارائه اطلاعات به مراجعین  مدتی به تعویق می افتد.

از سوی دیگر امور بین الملل اتاق فاقد هرگونه اطلاعات جامع در حوزه تجاری است چرا که تاکنون راسا به این مهم نپرداخته و مرکزی برای  تحقیق و تجمیع اطلاعات تجاری از کشورها اعم از نیاز و کمبودها و ظرفیت های آنان نداشته و ندارد و البته اتاق ایران دارای واحد تحقیقاتی است که لزوما باید امور بین الملل برای هدایت بازرگانان از آن بهره گیرد.

ذات نایافته از هستی بخش

کی تواند که شود هستی بخش

بدین جهت است که تعداد هیأت های اعزامی تجاری محدود و در حد امکانات تولیدی ،کشاورزی و معدنی کشور نیست. عدم ارتباط یا کمترین ارتباط امور بین الملل اتاق ایران  با  مراکز تحقیقاتی و پژوهشی وزارت صمت، سازمان توسعه تجارت ایران و رایزن های اقتصادی و سفارتخانه های ایران در کشورهای خارج  و معاونت های اقتصادی وزارت امور خارجه و امور بین الملل وزارتخانه ها همه و همه  از عوامل اصلی در عدم توفیق در ارتباطات تجاری برون مرزی است.

اتاق های بازرگانی کشور ترکیه به عنوان یک کشور موفق منطقه در صادرات چگونه عمل می کنند؟

علی القاعده متولیان تجارت کشور یا باید مجتهد باشند یا مقلد، یا طراح باشند و متفکر یا از اندیشه و برنامه های اجرائی کشورهایی که  در امر صادرات موفق بوده اند الگو برداری و استفاده نمایند. ترکیه یک نمونه در حوزه کشورهای هم جوار است که با اعزام هیأت های بازار سنج و بازاریاب و تحقیق بازار که از مرکز TOBB (مرکز بورس‌ها و اتاق‌های کشور ترکیه) صورت می گیرد یک الگو در این مورد است که با اعزام هیأت ها و یا استفاده از سفارت خانه ها و یا حضور شرکتهای موجود در منطقه به اطلاعات ضرور جامعه بازرگان و تاجر و صنعتگر دسترسی پیدا می کند و مجموع اطلاعات از طریق سایت اینترنتی و بروشورهای مخصوص و ویژه هر کشور به مخاطب نیازمند عرضه می شود.

در واقع امور بین الملل باید بعد از پذیرائی از هیات های خارجی  خواسته ها را بررسی و نتایج حاصله را استنتاج نموده و  نقد و بررسی کرده و برای استفاده در اختیار اتاقهای کشور و اتحادیه ها و انجمن های صادراتی قرار دهد. امور بین الملل اتاق اگر بخواهد می‌تواند از توان بخش خصوصی و آنهایی که دفاتر بازرگانی در کشورهای مختلف جهان دارند و یا صادرکنندگان حرفه ای در بالابرد سطح آگاهی و اطلاع رسانی و توسعه تجارت خارجی بهره گیرد. همه ی اینها در حالیست که همواره عملکرد اتاقهای مشترک بازرگانی کضور از سوی معاونت بین الملل اتاق مورد سوال است و طی پرسشنامه ای  ارزیابی و امتیاز دهی می شود ولی عملکرد خود این معاونت از هیچ جا مورد  بررسی قرار نمی گیرد!