پاسخ به یک سوال مهم کرونایی / تست مبتلایان بهبودیافته دوباره مثبت می‌شود؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری دانشجو نشریه فوربس در مطلبی با اشاره به گزارش‌های رسیده از برخی کشور‌ها مبنی بر ابتلای دوباره برخی افراد به کرونا نوشت: یک بار ابتلا به این بیماری مصونیت همیشگی در برابر آن ایجاد نمی‌کند.

نشریه آمریکایی فوربس در مطلبی با عنوان «آیا ممکن است دوبار به ویروس کرونا مبتلا شویم؟ تا چه مدت بعد از ابتلا به کویید-۱۹ ایمن هستیم؟» گزارش داد: شما ممکن است فکر کنید که یکبار آزمایش مثبت کرونا دلیلی است برای ابتلا نشدن دوباره به این ویروس و یا دستکم گمان می‌کنید در طول این همه گیری جهانی دوباره مبتلا نمی‌شوید. اما آیا واقعا این فرض درست است؟ آیا پس از بهبود از عفونت کویید-۱۹، در برابر ابتلای دوباره به این ویروس مصون هستید؟ در پاسخ باید گفت: آنچه از ژاپن و چین گزارش می‌شود، داستان دیگری را روایت می‌کند.

به گزارش خبرگزاری رویترز، یک زن راهنمای تور در ژاپن پس از بهبودی از ابتلای به کویید-۱۹، بار دیگر تست کرونایِ او مثبت اعلام شد.

آیا این مورد ثابت می‌کند که ابتلای دوباره به ویروس کرونا امکان پذیر است؟ یا شاید این مورد تنها یک خطای آزمایشگاهی بوده است؟ یا شاید هم فرد مبتلا سیستم ایمنی ضعیفی داشته و بدنش نتوانسته مصونیت لازم را ایجاد کند.

باید در پاسخ به همه پرسش‌های بالا گفت که براساس گزارش رسانه‌های ژاپن، غیر از این زن، چنین اتفاقی برای یک مرد ۷۰ ساله نیز رخ داده است که برای نخستین بار در ۱۴ فوریه (۲۵ بهمن) آزمایش او در کشتی تفریحی «پرنسس دایموند» مثبت بود. او پس از انتقال به یک مرکز پزشکی در توکیو، تا بهبودی کامل در آنجا ماند. این مرد دوم مارس (۱۲ اسفند) در حالی که از این بیماری بهبودی کامل پیدا کرده بود، مرخص شد. اما پس از مدتی در ۱۳ مارس (۲۳ اسفند) به دلیل تب به مرکز درمانی مراجعه کرد و در آنجا بار دیگر تست کرونای او مثبت اعلام شد.

البته در ۱۴ فوریه (۲۵ بهمن) مقاله‌ای در یکی از رسانه‌های پکن منتشر و در آن اعلام شد که ۱۴ درصد بهبودیافتگان، بار دیگر به این ویروس مبتلا می‌شوند.

هرچند باید تاکید کرد این مطالب بیش از آنکه یک مطالعه علمی باشد، یک گزارش خبری است و در چنین شرایطی دانشمندان ابتدا باید تایید کنند که آیا آزمایش این افراد درست و دقیق بوده است یا خیر.

در مرحله دوم نیز پزشکان و دانشمندان باید دو یا سه بار بررسی کنند که آزمایش مثبت این بیماران در نتیجه ابتلای دوباره به این ویروس بوده یا اینکه نتیجه آزمایش آن‌ها نتیجه بقای ویروس در بدن پس از ابتلا در وهله نخست بوده است. به عنوان نمونه، مسافر کشتی پرنسس دایانا و یا راهنمای تور ژاپنی هر کدام دارای عفونت‌های نسبتاً طولانی بودند و ممکن است نتیجه آزمایش آن‌ها تحت تاثیر عفونت طولانی مدت قرار گرفته باشد.

سوم، میزان مصونیتی که بدن شما در برابر این ویروس ایجاد می‌کند نه تنها به ویروس بستگی دارد بلکه به واکنش سیستم ایمنی بدن شما در مواجهه با این بیماری نیز ارتباط دارد.

هنگامی که سیستم ایمنی بدن شما برای نخستین بار با ویروس خاصی همچون کرونا روبرو می‌شود آمادگی لازم برای مقابله را ندارد و به نوعی شگفت زده می‌شود. با این وجود، قرار گرفتن در معرض ویروس از طریق واکسن یا ابتلا، ممکن است به سیستم ایمنی بدن شما آموزش دهد تا چگونه در دفعات بعدی با آن مقابله کند. اما این سوال نیز در اینجا مطرح می‌شود که آیا ممکن است ابتلای دوباره به ویروس کرونا نتیجه ضعف سیستم ایمنی باشد؟

در مقاله‌ای که در ژانویه ۲۰۲۰ (دی ماه سالجاری) در نشریه ویروس شناسی پزشکی منتشر شد، آمده است، پاسخ سیستم ایمنی بدن به یک ویروس لزوما با واکنش بدن به ویروس دیگر یکسان نخواهد بود، حتی اگر هر دو ویروس از خانواده ویروس‌های کرونا یا تاجداران باشند. همه این‌ها البته بستگی به قدرت سیستم ایمنی بدن نیز دارد و اینکه تا چه اندازه در مواجهه با ویروس کرونا تهاجمی رفتار می‌کند.

به علاوه، سیستم ایمنی بدن شما باید ویروس را به یاد داشته باشد. با گذشت زمان، سیستم ایمنی بدن ممکن است مواجهه قبلی با چنین ویروسی را از یاد ببرد و ویروس نیز فرصت لازم را برای حمله پیدا کند. حال پرسش این است که سیستم ایمنی بدن انسان تا چه مدت می‌تواند ویروس کویید-۱۹ را به یاد آورد؟

از آنجاکه این ویروس نوظهور است، هنوز مطالعات کافی در مورد آن صورت نگرفته است؛ بنابراین باید به مطالعات در مورد ویروس‌هایی که به کویید-۱۹ شباهت دارند رجوع کنیم. نزدیکترین ویروس به کویید-۱۹، ویروس سارس (عامل بیماری سندروم حاد تنفسی) است که در سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۳ شیوع پیدا کرد.

در یک مطالعه منتشر شده در سال ۲۰۰۷ در خصوص سارس، یک تیم تحقیقاتی از مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها در چین و تایوان، ۱۷۶ بیمار دارای سندرم حاد تنفسی (SARS) را مورد مطالعه قرار دادند. در این مطالعه مشخص شد آنتی بادی‌های ناشی از ویروس سارس به طور متوسط حدود ۲ سال در خون بیمار باقی می‌مانند. سپس در طول سال سوم، سطح آنتی بادی رو به کاهش می‌گذارد. نتیجه آن است که مصونیت در برابر ویروس سارس ممکن است ۲ تا ۳ سال باقی بماند.

البته باید خاطرنشان کرد میزان آنتی بادی‌ها همیشه با سیستم ایمنی ارتباط ندارند. در واقع آن‌ها مانند عکس‌های سلفی در اینستاگرام هستند که نمی‌توانند همه آنچه در حال جریان است را نشان دهند. برخی افراد ممکن است حتی با وجود سطح قابل توجهی از آنتی بادی در خونشان، نسبت به ابتلای دوباره به ویروس حساس باشند؛ لذا تنها راه برای تعیین اینکه آیا بیماران نسبت به ویروس سارس مصونیت لازم را بدست آورده یا خیر این است که افراد را دوباره در معرض ویروس قرار داده و بررسی کنیم که چه اتفاقی می‌افتد و این می‌تواند یک آزمایش هولناک باشد.

پرسش دیگر این است که چند نسخه مختلف از ویروس کرونا وجود دارد؟ پاسخ این سؤال بدون آزمایش دقیق و گسترده دشوار است.

براساس یک مطالعه منتشر شده در نشریه نشنال ساینس ریویو National Science Review، تجزیه و تحلیل نمونه‌ها از ۱۰۳ مورد مبتلا به کرونا نشان داد دستکم دو نسخه از این ویروس در حال انتشار است.

البته این بدان معنا نیست که این نسخه‌ها از ویروس کرونا به اندازه‌ای متفاوت هستند که مصونیت بدن در برابر آن‌ها متفاوت باشد. از این‌ها گذشته، ویروس‌ها با گذشت زمان دچار تکامل می‌شوند. با گذشت زمان ویروس‌های کرونا ممکن است تغییر کنند، تا جایی که نسخه‌های جدید دیگر به اندازه نسخه اولیه برای سیستم ایمنی قابل تشخیص نباشند. ضمن آنکه جهش یا موتاسیون ویروس‌ها امکان انتقال آن‌ها را از حیوان به انسان فراهم می‌کند.

بسیاری از دانشمندان بر این باورند، هنگامی که تعداد کافی از یک جمعیت به یک بیماری همه گیر مبتلا می‌شوند، جامعه به تدریج مصون شده و بیماری همه گیر فروکش می‌کند. اما هنگامی که ایمنی جامعه بالا برود، ویروس برای یافتن افراد بیشتر به عنوان میزبان تلاش خواهد کرد. اعتقاد بر این است که با مصونیت دستکم ۷۰ درصد جامعه در برابر کرونا، این ویروس تلاش بیشتری برای جهش خواهد کرد.

با این حال، اگر مردم دوباره به ویروس مبتلا شوند و یا با نسخه‌های متفاوتی از این ویروس درگیر شوند، اوضاع قابل تغییر است؛ لذا از آنجا که هیچ واکسنی در برابر ویروس جدید کرونا موجود نیست، زمزمه‌هایی مبنی بر اجازه دادن به افراد دارای سیستم ایمنی قوی‌تر برای ابتلا به این ویروس شنیده می‌شود تا بدین ترتیب «ایمنی جمعی» (شکلی از مصونیت غیرمستقیم در برابر بیماری واگیر است که در آن به دلیل اینکه درصد بزرگی از افراد یک جمعیت نسبت به بیماری ایمن شده‌اند برای سایر افراد غیرمصون جمعیت نیز محافظت به ارمغان می‌آورند) بالا برود.

اما این راهبرد نمی‌تواند عاقلانه باشد، زیرا ممکن است سیستم ایمنی بدن افراد در معرض ابتلا به اندازه‌ای که محک زده شده بود، قوی نباشد و آن‌ها با خطر مرگ روبرو شوند. در واقع این اقدام مانند جمله معروف پزشکان در فیلم‌های تلویزیونی است که «عمل موفقیت آمیز بود، اما بیمار جان خود را از دست داد».

در نهایت همه این موارد یادآور این است که دانشمندان هنوز به اندازه کافی چیزی در مورد این ویروس نمی‌دانند.

بنابراین، اگر به این ویروس مبتلا شده و سپس بهبود پیدا کردید نباید فرض را بر این بگیرید که می‌توانید همچنان سطوح آلوده را به راحتی لمس کنید. تنها به این دلیل که بار اول از این بیماری جان سالم به در برده اید، نباید فرض کنید دیگر در آینده به عفونت‌های احتمالی مبتلا نمی‌شوید، چراکه به طور قطع پایان همه ماجرا‌ها هرگز یکسان نیست.