صافدل: کالا‌های بهداشتی و درمانی در اولویت تجارت جهانی / ظرفیت تولید اقلام بهداشتی فرصتی برای «جهش تولید»

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، «باید یاد بگیریم تا زمان کشف و عرضه واکسن کرونا با این ویروس کنار بیایم یا زندگی مسالمت آمیزی داشته باشیم» این سخن مسوولان سازمان‌های بهداشتی جهان است، اما تا تولید واکسن، کنار آمدن با کرونا اگر به معنای تعطیلی کسب و کار‌ها باشد اقتصاد‌ها دچار فروپاشی می‌شوند و ما نیز از این گردونه خارج نیستیم، لذا برای کاهش خسارت و تبعات اقتصادی ویروس کرونا باید تهدید را به فرصت تبدیل کرد. حمید صافدل؛ رییس اسبق سازمان توسعه و تجارت ایران در این گفتگو به لزوم استفاده از نیاز بازار‌های جهانی به اقلام بهداشتی در شرایط شیوع کرونا برای تحقق شعار سال و رونق و جهش تولید و به تبع آن بازسازی اقتصاد ملی توضیح می‌دهد که در ادامه مشاهده می‌کنید.

تبعات اقتصادی ویروس کرونا بر اقتصاد ایران و جهان تا چه اندازه به فعالیت های تولیدی اثر گذاشته است؟
ویروس کرونا دشمن مشترکی است که اقتصاد جهان را با چالش‌های متعددی مواجه کرده است. مسائله‌ای که تبعات آن در اشکال و حوزه‌های مختلف باید به صورت جداگانه مورد بررسی قرار بگیرد. به هر حال در شرایط کنونی این که چه عوامل یا چه کسانی خالق ویروس بوده اند و فرضیه‌های مختلف پیرامون آن، چندان حائز اهمیت نیست چرا که مشکلات متعدد مهمی پیش روی ماست که توجه و تفکر به آن مهم است تا با اتخاذ راهکار‌های اصولی و علمی از این مشکل عبور کنیم. باید بپذیریم که ویروس کرونا هر چند با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیست، اما اثرات سوء اقتصادی آن و ابعاد منفی آن بر تجارت و بازرگانی به عینه مشهود است بنحوی که برخی نظریه‌ها از آن به عنوان مهمترین اتفاق برجسته جهانی یاد می‌کنند. اتفاقی که در سطح دنیا فراگیر شده و تبعاتی که بر حوزه تولید و تجارت می‌گذارد در ماه‌های آتی بروز می‌کند. بدون شک همه‌ی کشور‌ها اعم از منطقه‌ای و غیر منطقه‌ای و اقتصاد‌های بزرگی، چون چین، ژاپن، کره که نقش کلیدی در اقتصاد شرق آسیا بر عهده دارند در حال تغییر میزان تولید هستند، کشور‌هایی که میزان تولید آن‌ها در بازار نقش اثرگذاری دارد رویکرد‌های متفاوت اقتصادی در پیش گرفته اند. بر اساس اخبار برخی از کشور‌های پرجمعیتی مثل هند در هفته‌های گذشته خرید نفت خود را از عربستان کاهش داده اند، جدی شدن موضوع قرنطینه در کشور‌های پر جمعیت منجر به تعطیلی بخش‌های بزرگی از واحد‌های تولیدی این کشور‌ها می‌شود. تعطیلی واحد‌های تولیدی کشور‌هایی مثل هند و چین به عنوان بزرگترین مشتری‌های ما بر میزان فروش نفت کشور و بر قیمت نفت جهانی اثر گذاشته است.

آیا از بحث نیازمندی به اقلام بهداشتی می‌توان خط تولید جدیدی را پیش گرفت تا بخشی از بدنه تولید کشور سر پا بماند؟
ویروس کرونا بحران‌های مختلفی بر مردم جهان تحمیل کرده است، بحران اقتصادی در کنار بحران بهداشت نیز مردم جهان را دچار رنج و نگرانی‌های بیشتری کرده است، لذا تامین کالا‌ها و اقلام بهداشتی موضوعی ضروری است که با نگاه اقتصادی و تولیدی به آن می‌توان در اوج بحران کرونا فعالیت‌های تولیدی کالا‌های بهداشتی را تقویت کرد. امروز بسیاری از کشور‌های جهان حتی توسعه یافته‌ترین آن‌ها با بحران کمبود اقلام بهداشتی و ضد عفونی کننده مواجه هستند، هر چند ایران نیز مشکلاتی در تامین این اقلام دارد، اما خوشبختانه بر اساس گزارش‌های رسمی اعلام شده از سوی مسئولین بهداشت و درمان کشور تامین اقلام دارویی و ضد عفونی و بهداشتی به نحو مطلوبی مدیریت شده است، بنابراین در شرایط بحرانی فعلی از این منظر برگ برنده‌ای داریم که اگر از زاویه مزایای اقتصادی و تجاری به آن بنگریم لاجرم اثرات مثبتی را در اقتصاد کشور می‌توان رقم زد.

در این شرایط اتخاذ چه تصمیماتی در نهاد‌های دولتی و مردم به صورت کلی و انفرادی حائز اهمیت است؟
اگر این اثرات را در سه حوزه تاثیرات و تبعاتی که به عنوان تکالیف دولت و مردم مطرح می‌شود بین این دو گروه تقسیم کنیم نیازمند وضع تصمیمات و تکالیف جدیدی برای دولت و مردم هستیم. عملاً دولت در شرایط جنگ اقتصادی و بحران اقتصادی ناشی از کرونا می‌بایست بر اساس یک ساختار جدید برنامه ریزی و تصمیم گیری با اصلاحات بودجه‌ای جدی‌تر از گذشته شرایط بهبود فضای کسب و کار را دنبال کنند تا با بسترسازی‌های ملی و جدی تری نسبت به گذشته از شرایط فعلی عبور کنیم. برنامه ریزی و تصمیم گیری در راستای رونق اقتصادی و توانمندسازی بنگاه‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. دیدگاه‌هایی که در طول شرایط سخت تحریمی تجربه‌های خوبی داشته اند، اما به لحاظ عدم تامین نقدینگی و نداشتن سرمایه در گردش کافی محقق نشده اند، اکنون باید در سر فصل‌های کلیدی نظام مالی و اقتصادی کشور و در راس اولویت‌های اقتصادی و تولیدی قرار داده شوند.

 

مسوولیت اجتماعی دولت در حوزه بنگاه‌های اقتصادی تلاش برای افزایش رونق در فضای کسب و کار و جلوگیری از حذف موقعیت‌های شغلی و اخراج نیروی کار است. آنچه در شرایط کنونی بسیار حائز اهمیت است حفظ نیروی کار است تا در این مقطع حساس به سختی شرایط فعلی دامن زده نشود. در حوزه خانوار، خانوار‌ها با آگاهی از واقعیت‌های تبعات اقتصادی کرونا و تاثیرات منفی که بر کسب و کار‌ها گذاشته است بودجه بندی یا طراحی هزینه‌های خانوار باید به گونه‌ای باشد که از همه هزینه‌های غیرضروری و غیر لازم جلوگیری شود، یعنی خانواده‌ها بر اساس مدل اقتصاد ریاضتی و مقاومتی حرکت کنند تا در سال پیش رو از بحران موجود عبور کنیم.

در حوزه تولید کالا‌های بهداشتی تا چه حد می‌توانیم در مسیر جهش تولید و اشتغال زایی حرکت کنیم؟
به نظر می‌رسد در شرایط جدید دولت در حوزه کسب و کار نیز تغییراتی را باید لحاظ کند. در این تقسیم بندی نقش سلامت به عنوان نقطه کانونی شرایط امروز دنیا بسیار پررنگ است و نمی‌توان از این موضوع چشم پوشی کرد، حتماً بخشی از مراودات داخلی و بین المللی کشور‌های مختلف دنیا بر اساس صادرات و واردات کالای مورد نیاز بخش بهداشت و درمان خواهد بود، لذا با توجه به توانمندی‌های خوب ما در این حوزه می‌توانیم در حداقل زمان ممکن با تغییر بخشی از خطوط تولید و حرکت به سمت تولید کالا‌های درمانی سهمی از تجارت کالای بهداشتی را بخصوص در صادرات به کشور‌های منطقه به خود اختصاص دهیم. همچنین گسترش نظام‌های بیمه خدمات درمانی و فراگیر شدن نظام درمانی همگانی که در ایران از سابقه خوبی برخوردار است می‌تواند جزیی از پازل اقتصادی بخش بهداشت و درمان ما در بسته‌های مختلفی به کشور‌های هدف باشد؛ بنابراین از تجربه و ظرفیت تولید کالا‌های بهداشتی و درمانی می‌توانیم به نفع یکی از محور‌های تبادل تجاری جدید خود با منطقه و فرا منطقه بهره ببریم. واقعیت این است که در نظام تجارت بین المللی همه کشور‌ها سهمی از کالای یکدیگر دارند، یعنی تامین کننده بخشی از کالا‌های هم به شمار می‌روند، ما نیز همانند سایر کشور‌های جهان در بخشی از کالا‌ها خریدار و در بخشی از کالا‌ها تامین کننده هستیم که اتفاقاً در حوزه تولید کالا‌های بهداشتی از زیرساخت‌های تولیدی بسیار خوبی برخورداریم، بنابراین با افزایش سهم تولید کالا‌های بهداشتی علاوه بر تامین نیاز‌های داخلی و صادرات می‌توانیم میزان اشتغال کشور را افزایش دهیم و نیاز کشور‌های همسایه را در حداقل زمان ممکن برطرف کنیم. رسیدن به این مرحله و دست یافتن به این بازار‌ها مستلزم از دست ندادن زمان است چرا که نزدیکی و همسایه بودن کشور‌های منطقه با ایران مزیتی برای عدم اتلاف وقت در دسترسی سریع آن‌ها به اقلام بهداشتی مورد نیازشان می‌شود.

 

حتی می‌توانیم با کشور‌های همسایه خطوط مشترک تولید کالا‌های بهداشتی راه اندازی کنیم تا به عنوان همکاری جدید درمانی، سرفصل تازه‌ای بر مذاکرات و مبادلات تجاری ما باشد، البته تحقق چنین موضوعی وابسته به سرعت عمل در تعریف پروتکل‌های جدید بین ما و کشور‌های همسایه و بازار‌های هدف است تا در خصوص طراحی، بسته بندی، نوع محصولات و قرنطینه و تردد‌های لازم به توافق جامع برسیم و تجارت خود را از نو به عدد‌های بالا و مورد هدف ارتقاء دهیم.

 

برداشت از صندوق توسعه ملی در یک دهه گذشته به دلیل بحران‌های ایجاد شده تجربه شده است، لذا با توجه به این که حفظ سلامت جسمی و اقتصادی مردم واجب است و خط قرمز ما به شمار می‌رود، لذا برای حفظ سلامت، اشتغال، امنیت، رفاه و آسایش مردم برداشت از صندوق توسعه ملی در روز‌های سخت پیش رو به نفع منافع مردم است. با توجه به محدودیت دسترسی به منابع تجاری به نظر می‌رسد با تلاش وزیر امور خارجه و استفاده از ظرفیت‌های دیپلماسی مردم نهاد می‌توان گره‌هایی که در حوزه جا به جایی منابع مالی ناشی از تحریم را باز کرد. همکاری هر چه بهتر وزارت امور خارجه، بانک مرکزی و اتاق بازرگانی مسلما حائذ اهمیت و به نفع منافع ملی ما خواهد بود.