مغز چطور معلولیت را می‌شناسد و به آن واکنش نشان می‌دهد؟

به گزارش خبرنگار فناوری خبرگزاری دانشجو، یک متخصص مغز و اعصاب برای اینکه دریابد مغز چطور آسیب یا معلولیت جسمی را می‌شناسد و به آن واکنش نشان می‌دهد، به مدت دو هفته دستش را گچ ارتوپدی گرفت و به نتایج جالبی در این زمینه دست یافت.

اسکن روزانه مغز نیکو دوزنباخ نشان داد مدار‌های مغزی کنترل‌کننده بازوی او زمانی که متوجه بی‌حرکت شدن بازویش شد، در عرض ۴۸ ساعت، ارتباط آن را از کل سیستم حرکتی بدنش قطع کرد. اما جالب اینجاست که در همین مدت، مغزش شروع به تولید سیگنال‌های جدیدی کرد که به ظاهر به معنای حفظ این مدار‌های مغزی و حفظ آمادگی آن‌ها برای اتصال مجدد با آن اندام بی‌حرکت است.

دوزنباخ پروفسور دانشگاه پزشکی واشنگتن در آمریکا، این کار را برای دو تن از همکارانش نیز انجام داد و همین نتیجه را دریافت کرد. در هر سه این موارد، زمانی که گچ را از روی دست برداشتند، خیلی زود مدار‌های مغزی قطع شده به حالت اولیه درآمدند.

این مطالعه نشان می‌دهد که در طی چند روز می‌توانیم اساسی‌ترین روابط عملکردی مغز را دوباره تنظیم کنیم. این بدان معناست که می‌توان تغییرات مغزی ناشی از به کار افتادن برخی اندام‌ها پس از سکته مغزی یا آسیب دیدگی مغز را معکوس کرد. به نظر می‌رسد نتایج این تحقیق از موضوع استفاده از یک روش درمانی به نام «حرکات درمانی ناشی از محدودیت» یا CIMIT پشتیبانی می‌کند. در این روش به افراد به ویژه کودکان کمک می‌شود که با محدود کردن دست یا پای سالم خود با گچ یا آتل، حرکت دست یا پای از کار افتاده خود را بازیابی کنند.

ماجرای دکتر رونباخ از آنجا شروع شد که روزی یکی از همکارانش که روی چالش‌های روش درمانی CIMIT کار می‌کرد، به او گفت: باید دستت را گچ بگیریم و مغزت را اسکن کنیم تا دریابیم چگونه مغزت این شرایط را سازمان‌دهی می‌کند. وی موافقت کرد، ولی شرطش این بود که رنگ گچ دستش صورتی باشد تا دختر دو ساله‌اش از آن نترسد.

روزنباخ می‌خواست بیشترین تاثیر را روی مغز خود بگذارد و به همین دلیل به مدت دو هفته تمام کار‌هایی را که قبلاً انجام داده می‌داد مانند بستن کمربندش را انجام داد. البته بستن کمربندش برای اولین بار ۴۵ دقیقه وقت برد، اما او سعی کرد که از کسی کمک نگیرد و برای همین هم آن روز به سرکارش دیر رسید. اما با گذشت زمان، انجام کار‌های روزانه برایش راحت‌تر شد.

روزنباخ هر روز راس ساعت پنج بعدازظهر برای اسکن مغزش می‌رفت و در همان روز‌های اول تغییرات فاحشی را در اسکن‌های مغزش مشاهده کرد. خودش در اینباره می‌گوید: مغز بسیار پایدار است، مگر اینکه مجبور به تغییر شود و همین که مجبور به تغییر شد، در یک چشم به هم زدن تغییر می‌کند؛ آن هم در مقیاسی که هرگز فکرش را نمی‌کردم و با دیدن این تغییرات در اسکن‌های مغزم شوکه شده بودم.

وی می‌افزاید: این اسکن‌ها همچنین نشان داد که مدار‌های مغزی کنترل کننده بازوی بی‌حرکتم شروع به محو شدن کردند و سیگنال‌های جدیدی در مغزم ظاهر شدند.

وی با اشاره به اینکه چطور افراد قادرند مهارت‌های حرکتی‌شان را بعد از آسیب دست به سرعت به دست آوردند، می‌گوید: بعد از بی‌حرکت شدن دستم، مدار‌های حرکتی بدون استفاده پالس‌هایی را به طور بی‌اختیار تولید می‌کردند که خیلی بزرگ بودند و به نظر می‌رسید که تمام سعی خود را می‌کنند که ارتباط خود را با عضو از کار افتاده به دست آورند. اما بعد از مدتی این پالس‌ها به کل قطع شد و به نوعی مغز این عضو را از سیستم کل بدن حذف کرد.

 

محققان بر این باورند که این کار مغز موجب می‌شود فرد آسیب‌دیده با سرعت خود را وضعیت جسمی پیش آمده وفق دهد و سریع به زندگی روزمره خود برگردد. آن‌ها می‌خواهند از نتایج این مطالعه برای توانبخشی افرادی که به واسطه سکته مغزی کنترل بخشی از بدن خود را از دست داده‌اند یا افرادی که دچار آسیب مغزی شده‌اند، استفاده کنند.