گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، چند روزی از دستور رئیس جمهور برای کاهش قیمت خودرو می‌گذرد اما بازار به این دستور واکنش خاصی نشان نداده است. پژو ۲۰۷ حدود ۴۰۰ میلیون تومان و دنا پلاس توروبو شارژ ۶۰۰ میلیون تومان در بازار قیمت خورده است. اگرچه کارشناسان و فعالان بازار بر این باورند که این قیمت‌ها واقعی نیستند و معامله‌ای با این نرخ‌ها انجام نمی‌شود اما ذهن مردم درگیر همین اعداد و ارقام غیر واقعی است و حس افزایش نرخ تورم به جامعه منتقل شده است.
با این وجود دولت هیچ اقدام خاصی برای ساماندهی بازار خودرو ندارد و فقط به صدور دستور برای کاهش قیمت‌ها بسنده می‌کند. روابط عمومی ایدرو به عنوان متولی صنعت خودرو به هیچ سئوالی از جمله سئوالات رادار اقتصاد درباره اقدامات دولت برای ساماندهی بازار خودرو پاسخ نمی‌دهد و به این ترتیب روزه سکوت بخش دولتی در مقابل التهابات بازار تداوم پیدا می‌کند. در مقابل انفعال دولت اما کارشناسان اقتصادی نظرات خود را ارائه می‌دهند. آنها حل مشکل بخش تولید را مهمترین راه نجات بازار خودرو می‌دانند. دخالت دستوری در بازار را تایید نمی‌کنند و آزادسازی بهای خودرو و واردات آن را چاره کار می‌دانند. چاره‌ای که گویا در مصوبه سران سه قوه هم وجود داشته و یک سایت خودرویی مردادماه آن را به نقل از واعظی رئیس دفتر رئیس جمهور منتشر کرده است اما هنوز این تصمیم اجرایی نشده است.
گویا گفتار درمانی تنها سلاح مسئولان در برابر حل مشکلات متعددی است که اقتصاد ایران را درگیر کرده است. رئیس جمهور چندی پیش دستور داد تا قیمت خودرو که روندی صعودی به خود گرفته، کاهش یابد. دستوری که بازار در مقابل آن رسما هیچ واکنشی نداشت و قیمت‌ها در همان مسیری که بود به سمت قله در حال حرکت است. معلوم نیست خودرو در بازار بر چه اساسی قیمت می‌خورد. قیمت برخی محصولات ایرانی از مرز نیم میلیارد تومان عبور کرده است و امکان خرید پراید، ارزان‌ترین خودروی ایرانی برای قشر متوسط هم وجود ندارد. با این وجود دولت گویا هیچ تدبیری برای بهبود این شرایط ندارد. راهکارهای ارائه شده برای عرضه خودرو تنش‌ها را بیشتر کرده است. سیستم قرعه‌کشی صف‌های طولانی برای خرید خودرو شکل داده به نحوی که پنج میلیون نفر در سایت شرکت‌های خودروسازی ثبت نام کرده‌اند که در قرعه کشی ۲۵ هزار دستگاه خودرو شرکت کنند. این در حالی است که در بهترین شرایط دو کارخانه خودروسازی داخلی یعنی ایران خودرو و سایپا نتوانسته‌اند بیش از یک و نیم میلیون دستگاه خودرو بفروشند. در مقابل تمام این آشفتگی‌ها، ایدرو به عنوان متولی بخش خودرو، سکوت کرده و به شکلی منفعلانه به هیچ پرسشی از جمله پرسش‌های رادار اقتصادی پاسخ نمی‌گوید.
زمزمه آزادسازی قیمت‌ها
زمزمه‌هایی در باره آزادسازی قیمت‌ها به گوش می‌رسد. البته آزادسازی قیمت خودرو یگانه نسخه‌ای نیست که از سوی کارشناسان مورد تاکید می‌گیرد. کارشناسان آزادسازی قیمت‌ها به همراه واردات خودرو برای ایجاد شرایط رقابتی در بازار را چاره کار می‌دانند.
۲۰ مرداد ماه امسال مجله همراه مکانیک به نقل از دنیای خودرو از آزادسازی قیمت خودرو در آینده نزدیک خبر داده است. بر اساس خبر این سایت محمود واعظی رئیس دفتر رئیس جمهور اعلام می‌کند که سه سال قبل در ستاد اقتصادی دولت آزادسازی قیمت خودرو به تصویب سران سه قوه رسیده و برای اجرا به وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) در دوره وزارت شریعتمداری و رحمانی ابلاغ شده است اما تا کنون اجرایی نشده است. واعظی وعده می‌دهد که این مصوبه به زودی اجرایی می‌شود. طبق این مصوبه، خودروسازان می‌توانند محصولات خود را ۵ درصد زیر قیمت بازار به فروش برسانند.
عدم دخالت بهترین اقدام دولت
چرا دولت در برابر تحولات بازار خودرو منفعل است؟ آیا دولت در این رابطه می‌تواند اقدامی انجام دهد؟ امیر حسن کاکایی عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت در گفت وگو با رادار اقتصاد بیان می‌کند: دولت هیچ کاری برای بازار خودرو نمی‌تواند انجام دهد و بهتر است کاری نکند. یعنی بهترین کار این است که خودرو را در حاشیه بازار بگذارد. دستورات جز خراب کردن کار، چیزی را به دنبال نخواهد داشت.
او اضافه می‌کند: دو سال و نیم است که این مسایل را می‌گوییم و متاسفانه تمام پیش‌بینی‌های ما درست از آب در آمده است. دولت و مجلس اگر بازار را رها کنند و مسئولیت مشکلاتی که در حیطه دولت قابل حل است را به عهده بگیرند، بسیاری از مسایل حل خواهد شد.
کاکایی می‌گوید: در حال حاضر صنعت خودرو درگیر مشکلات تولیدی، گمرکی و ارزی است و یکسری مشکلات ساختاری هم در این صنعت داریم اما به جای حل آنها، مشکل هم ایجاد می‌کنیم.
او با اشاره به طرح‌های تحقیق و تفحص متعدد مجلس از صنعت خودرو عنوان می‌کند: تصور کنید چقدر مسئولان صنعت خودرو وقتشان تلف می‌شود که به این سئوالات پاسخ دهند. همین تحقیق و تفحص‌ها یک مانع در مقابل صنعت خودرو است.
او اضافه می‌کند: در همین وضعیت، بحث بگیر و ببند هم مطرح می‌شود. بررسی کنید که در دو سال گذشته وقتی برخی مدیران را گرفتند و آبرویشان را بردند اما هیچ مدرکی هم پیدا نشد و تکلیف اتهام روشن نشد، صنعت خودرو چه آسیبی دید. در حقیقت با دستگیری این افراد شجاعت را از بدنه مدیریتی صنعت خودرو می‌گیرند.
انتقال مشکلات به آینده
این عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت بیان می‌کند: مشکل ما این است که یکسری مسایل جدی در صنعت خودرو داریم که هیچ کس در رابطه با آن تصمیم نمی‌گیرد. همه آمار می‌دهند و مشکلات را به آینده منتقل می‌کنند.
او به خبری که اخیرا منتشر شده اشاره کرده و می‌گوید: دولت اعلام کرده است که می‌خواهند ۱۶۰ هزار خودرو فروش فوری کنند. طبق قانونی که خودشان می‌گفتند، فروش فوری حداکثر می‌تواند ۲۰ درصد از تولید کل در یک سال باشد. اما به نقل از معاون وزیر صمت در خبرها آمده است که گفته‌اند چون معوقات کم شده است، اجازه می‌دهیم خودروسازان ۴۰ درصد فروش فوری داشه باشد.
او اضافه می‌کند: این خبر را با افتخار اعلام می‌کنند در حالی که این مجوز یک فرار رو به جلو و خرج کردن از آینده است. با این تصمیم فقط مسئله را به تعویق می‌اندازند. نتیجه این می‌شود که موقتا قیمت‌ها در دو سه هفته کاهش یابد.
کاکایی می‌گوید: جالب اینجاست که وقتی قیمت ۵۰ میلیون تومان بالا می‌رود، نمی‌بینند اما وقتی بعد از چنین دستوراتی پنج میلیون تومان کاهش می‌یابد، با افتخار می‌گویند ببیند نرخ‌ها پنج میلیون تومان پایین آمد.
به گفته کاکایی حل نکردن مشکلات در زمان حال باعث می‌شود تنش‌های بیشتری در آینده به‌وجود آید.
او یادآور می‌شود: چه کسی باور می‌کرد پژو ۲۰۷، ۴۰۰ میلیون تومان و دنا پلاس ۶۰۰ میلیون تومان شود. بماند که این اعداد هم واقعی نیست و خرید و فروش با آن انجام نمی‌شود. همه دارند وقت تلف می‌کنند. سر یکسری عدد بازی می‌کنند، وعده و وعید آینده را می‌دهند و وقت امروز را تلف می‌کنند.
تکرار سیاست‌های غلط
این عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت تاکید می‌کند: امروز باید به تولید بپردازیم و کار واقعی کنیم. اگر چنانچه کار واقعی انجام نمی‌شود، به خصوص وکلای مجلس باید ببینند چرا انجام نمی‌شود. تحقیق و تفحص بس است. وضع قانون‌هایی که فقط می‌‍خواهد معلول را حل کنند، بس است.
او عنوان می‌کند: در دو سال گذشته طرح قرعه‌کشی گذاشتند. مگر چندبار نگفتند که با این طرح قیمت‌ها پایین می‌آید. چرا پاسخ نمی‌دهند به چه دلیل طرح اجرا شد و قیمت‌ها پایین نیامد. من که بارها گفتم با این طرح‌ها قیمت پایین نمی‌آید.
کاکایی می‌گوید: در این دو سه سال، مردم، بازار و صنعت موش آزمایشگاهی شده است. تزریقات هم انجام می‌دهند و منجر به مرگ موش می‌شود ولی باز هم حرکت غلط را تکرار می‌کنند.
او تاکید می‌کند: بازار را رها کنید. این‌قدر با جیب مردم بازی نکنید. به تولید بچسبید که خیلی از مسایل حل می‌شود. اگر همه با هم بسیج شویم، حل شدن مسایل صنعت خودرو شش ماه طول می‌کشد با چهار تا آمار دادن و وعده و وعید، مسایل حل نمی‌شود.
به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت سیاستمداران ما به این دلیل که حل کردن مشکلات بخش تولید خیلی سخت است، دائما به بازار گیر می‌دهند و در سمت بازار مردم را بازی می‌دهند.
حل مشکل بازار با آزادسازی قیمت خودرو
حسن کریمی سنجری کارشناس خودرو نیز اجرای طرح قرعه‌کشی خودرو را عامل ایجاد تقاضای کاذب در بازار خودرو می‌داند.
او می‌گوید: بسیاری از افرادی که خودرو ندارند، صرفا برای بهره‌مند شدن از یارانه و کوپنی که دولت به آنها هبه می‌کند، ثبت‌نام می‌کنند و برعکس کسی که اسمش در ثبت‌نام درنمی‌آید، اما به خاطر شرایط کاری به یک دستگاه خودرو نیاز دارد، به بازار آزاد مراجعه می‌کند.
به گفته سنجری تمایل مردم برای مشارکت در قرعه‌کشی خودرو فشار را روی بازار آزاد بالا می‌برد و قیمت‌ها را افزایش می‌دهد. یکی از دلایلی که قیمت خودرو بالا رفته، این است که متقاضی واقعی نمی‌تواند نیاز خود را از بازار تامین کند.
اخیرا زمزمه‌هایی درباره عرضه خودرو در بورس کالا هم مطرح است اما به اعتقاد او بورس کالا محل مناسبی برای عرضه خودرو نیست زیرا باعث می‌شود فرد یا گروهی خاص که پول در اختیار دارند، تمام سبد عرضه شده را خریداری کرده و بعد گران‌تر به بازار تحویل دهد.
این کارشناس خودرو اضافه می‌کند: بورس کالا بهترین مکان برای عرضه و کشف قیمت خودروهایی است که برای بار اول به بازار عرضه می‌شوند.
او تاکید می‌کند: به نظر من باید قیمت را واقعی کنند و اجازه دهند در بازار رقابت شکل بگیرد. این داستان قیمت‌گذاری دستوری زیانی است که به شرکت‌های خودروساز تحمیل می‌شود و منتی است که سر مردم گذاشته می‌شود که هیچ‌وقت به آن نمی‌رسند. مردم فکر می‌کنند می‌توانند خودرو را به قیمت کارخانه‌ای خریداری کنند، اما به نظر می‌رسد قرعه‌کشی هم نتوانست خودرو را به قیمت واقعی برساند.
سنجری می‌گوید: وقتی قیمت تک‌نرخی شد، باید شرایط تولید و عرضه را در خودروسازی‌ها کنترل کنند که کارخانه‌ها نتوانند عرضه خودرو در بازار را مهندسی کنند.
منبع: رادار اقتصاد