پژوهش‌های علوم انسانی دچار ضعف سیاستگذاری، زیرساختی و اجرایی است

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، حجت الاسلام والمسلمین حامد نگارش در نشست علمی مجازی «وضعیت شناسی پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی با رویکرد آسیب شناسانه» از سلسله نشست‌های همایش مجازی «علوم انسانی- اسلامی، پژوهش و فناوری» که عصر شنبه ۲۲ آذرماه از سوی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (ع) برگزار شد، اظهار کرد: در این رابطه بحث‌های زیادی صورت گرفته و کار‌های زیادی انجام شده، ولی وقتی سراغ خروجی‌ها می‌رویم آنچنان که لازم هست عملیاتی و کاربردی نشده است و این نشست به دنبال بیان آسیب‌ها و ضعف‌ها و ارائه راهکار‌ها است.

رئیس پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (ع) با اشاره به اهمیت و ضرورت پژوهش‌های علوم انسانی اظهار داشت: اسناد بالادستی نشان می‌دهد که چه مقدار تأکیدات مکرری در این حوزه داریم؛ اولاً قانون اساسی بر نقش پژوهش در بالابردن سطح آگاهی و موظف نمودن دستگاه‌های مربوطه در این راستا تأکید کرده و در اصل پنجم به توسعه تقویت علوم انسانی و ارتقای کمی و کیفی مراکز و فعالیت‌های پژوهشی و ترویج نظریه پردازی اشاره کرده است.

وی اضافه کرد: همچنین در ابلاغ سیاست‌های کلی برنامه پنجم و ششم و در ابلاغ نقشه جامع علمی کشور این تأکید را می‌بینیم؛ همچنانکه در راهبرد‌های کلان این نقشه بر ارتقای کمی و کیفی علوم انسانی تأکید شده و ذیل راهبرد کلان دهم اقداماتی تعریف شده است از جمله توسعه پژوهش‌های بنیادی معرفتی مبتنی بر مبانی اسلامی و ارائه تولیدات علمی به جهان و حمایت از تأسیس مراکز پژوهشی به منظور شکل گیری دیدگاه‌ها و نظریات و طراحی و توسعه برنامه‌های پژوهشی و فرصت‌های آموزشی و پژوهشی مشترک بین حوزه و دانشگاه.

حجت الاسلام والمسلمین نگارش در بخش دیگری از سخنان خود تصریح کرد: شاهدیم که علوم انسانی جایگاه ویژه‌ای دارد و پژوهش می‌تواند این جایگاه را تقویت کند و از طرف دیگر تأثیر زیاد علوم انسانی در پیشرفت علوم تجربی باید فرهنگ سازی شود؛ این مسأله مصادیق متعددی دارد که هموار کردن استفاده از علوم دیگر توسط علوم انسانی و نقش تکمیلی علوم انسانی برای علوم تجربی از جمله آن‌ها است.

وی در ادامه سخنان خود خاطرنشان ساخت: در این رابطه قطعاً رهبر معظم انقلاب در خصوص علوم انسانی نظرات و دغدغه‌هایی دارند، همچنانکه تأکید دارند همیشه به دنبال نظریه پردازی‌های غربی نباشید و خودتان نظریه سازی کنید و الا خروجی مدنظر ما تحقق نخواهد یافت، همچنین ایشان تأکید دارند که باید به سمت استفاده حداکثری از ظرفیت‌ها برویم و دنبال نوآوری و نواندیشی در حوزه علوم انسانی اسلامی باشیم.

رئیس پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (ع) با بیان اینکه علوم انسانی در محور‌هایی از جمله سیاست گذاری، زیرساختی، اجرایی، نظام پایش و نشر دچار ضعف است، یادآور شد: در حوزه سیاست گذاری تصمیمات و سیاست گذاری‌ها الزام آور نشده است و در حوزه و دانشگاه و مراکزی از جمله شورای عالی انقلاب فرهنگی شاخص‌های ارزیابی مشخص نیست؛ کم بودن سهم پژوهش از تولید نا خالص ملی و عدم تخصیص بودجه مناسب برای علوم انسانی از سوی دولت، اولویت ملی نبودن پژوهش‌ها در علوم انسانی اسلامی به عنوان یک هدف ملی نسبت به علوم تجربی در دستگاه‌های مختلف نیز از دیگر ضعف‌ها در این عرصه است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به ضعف‌های زیرساختی پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی ابراز داشت: در این حوزه می‌توان به شکاف نظام آموزشی و پژوهشی در علوم انسانی، فقدان بنیاد ملی پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی در معاونت علمی رئیس جمهور و روشن نبودن جایگاه علوم انسانی اسلامی نسبت به سایر علوم و دانش‌ها اشاره کرد.

حجت الاسلام والمسلمین نگارش عنوان کرد: عرصه دیگر، ضعف در حوزه مدیران اجرایی است که در این حوزه مسائلی وجود دارد که متغیر بودن مدیران پژوهشی در کشور و تغییر در سیستم‌های پژوهشی با آمد و رفتن در پست‌ها وعدم رسیدن به اهداف، ضعف روحیه و عزم و اراده جهادی متولیان نقشه جامع علمی کشور و سیاست‌های کلی ابلاغی در زمینه علوم انسانی اسلامی، ضعف در ایجاد نهضت فراگیر و پیگیر در زمینه تولید نظریه در پژوهش‌های علوم انسانی و اسلامی، ضعف سازمان هدایت و ارتباط دهی مراکز و گروه‌های مختلف پژوهشی در علوم انسانی اسلامی، بی توجهی به نتایج سمینارها، کنگره‌ها و دیده نشدن آثار خاصی از آن‌ها در این عرصه جای می‌گیرد.

وی با بیان اینکه ضعف نظام پایش، ارزیابی و آسیب شناسی نیز در حوزه علوم انسانی اسلامی وجود دارد، گفت: در این عرصه نیز می‌توان به ضعف پیگیری و پایش مستمر وضعیت سنجی، ضعف نظام و سامانه‌های کارآمد و روزآمد، ضعف نیاز شناسی و نیازسنجی پژوهش‌های انجام شده، نبود نظام بازخورد گیری در سیستم پژوهش و نبود نظام ارزیابی و پایش جامع و به روز در خصوص میزان تحقق نقشه جامع علمی کشور اشاره کرد.

پژوهشگر فلسفه و کلام اسلامی افزود: در این عرصه همچنین نباید از ضعف فرهنگ پژوهشی نیز غافل بود که مسائلی را در دل خود جای داده است که از جمله آن‌ها عدم ارتباط و فضای گفتگو و انتقال تجربیات، غلبه مصرف گرایی از تولیدات علوم انسانی غربی، نبود صبر کافی و تلقی نادرست مبنی بر کوتاه بودن و جهادی بودن فرایند تولید علمی در عرصه پژوهش، پایین بودن ارزش و اعتبار پژوهشگران علوم انسانی اسلامی در ایران و در نظام پژوهشی کشور نسبت به اعتبار پژوهشگران دیگر است.

وی در ادامه عنوان کرد: در حوزه ضعف معرفتی نیز می‌توان به نبود تعریف و مدل منقحی از علوم انسانی اسلامی، ضعف آشنایی دقیق و عمیق بخشی از پژوهشگران علوم انسانی از منابع دینی، تکاملی نبودن پژوهش‌ها در عرصه علوم انسانی، مسأله محور نبودن و ضعف پژوهش‌های بین رشته‌ای در علوم انسانی و اسلامی به صورت تضایفی اشاره کرد.

حجت الاسلام والمسلمین نگارش با بیان اینکه نشر و توزیع و تبلیغ و معرفی پژوهش و سامانه‌های پژوهشی نیز مشکل دارد، گفت: تیراژ کم و خارج شدن از گردونه علم، نبود بانک جامع اطلاع رسانی در فضای مجازی، ضعف کتابخانه‌های دیجیتالی یا الکترونیکی تخصصی علوم انسانی را می‌توان در این حوزه مورد اشاره قرار داد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به راهکار‌های برون رفت از آسیب‌ها یادآور شد: همکاری هدفمند و هم افزای بین مجموعه‌های شورای عالی انقلاب، وزارت علوم، پژوهشگران برجسجته، مدیریت حوزه و پژوهشگاه‌های برتر یکی از اقداماتی است که باید مورد توجه قرار بگیرد به علاوه اینکه راه اندازی معاونت بنیاد نخبگان برای علوم انسانی نیز ضروری به نظر می‌رسد.

رئیس پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (ع) اضافه کرد: کارآمد سازی سامانه‌های پژوهشی، پایش مستمر کرسی‌های نظریه پردازی برای خروجی ها، آسیب شناسی سیاست گذاری پژوهش‌ها و بازخوردگیری مستمر، تشکیل هسته‌های پژوهشی بین رشته ای، تعامل هدفمند نظام آموزش و پژوهش، فراهم کردن زیرساخت ها، کادرسازی و ایجاد رشته‌های پژوهشی و آموزشی متناسب با علوم انسانی به منظور تربیت محققان و پژوهشگران حوزه علوم انسانی اسلامی و در نهایت تقویت مجمع پژوهشگاه‌های علوم انسانی اسلامی که امروز با همکاری معاونت پژوهشی وزارت علوم تشکیل شده است می‌تواند تأثیر گذار باشد و در خصوص مورد آخر باید مصوبات شان عملیاتی شود و هرچه سریع‌تر اساس نامه شان در شورای گسترش آموزش عالی مصوب شود.

لازم به ذکر است، همایش مجازی «علوم انسانی- اسلامی، پژوهش وفناوری» از سوی مجمع پژوهشگاه‌های علوم انسانی- اسلامی با همکاری معاونت پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم از ۲۰ تا ۲۷ آذرماه ۱۳۹۹ برگزار می‌شود و علاقه‌مندان جهت اطلاع از نشست‌های این همایش می‌توانند به پایگاه خبری تبلیغ نیوز به نشانی www.Tablighnews.dte.ir مراجعه کنند.