به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، جشنواره تئاتر مقاومت با اینکه یک رویداد هنری موضوع محور و گفتمان گراست که به بزرگداشت مضامین ارزشی و انقلابی در هنرهای نمایشی می‌پردازد، اما یک ستون و ذخیره بزرگ برای تمامیت تئاتر کشور محسوب می‌شود. کافی است، به مرور وضعیت تئاتر کشور در سال‌های اخیر پرداخت تا ارزش جریان تئاتر مقاومت را بهتر درک کرد؛ به رغم سابقه درخشان هنرهای نمایشی در ایران اما، تئاتر امروز ما در مقایسه با سایر گونه‌های هنری در انزوا به سر می‌برد.
به جز برخی از آثار که هر از گاهی سر و صدایی به پا می‌کنند و بعضی از جشنواره‌ها که در چند روز، جلب توجه می‌کنند، در سایر زمان‌ها گویی هنری به نام تئاتر در این کشور وجود ندارد. نه جامعه ما را با تئاتر کاری هست و نه تئاتر را با جامعه. به راستی مضامین و داستان‌هایی که در آثار نمایشی تجلی می‌یابند تا چه حد ملهم از فرهنگ و جامعه ما هستند؟ بدون شک خیلی کم. از طرفی، هر سال تعداد قابل تأملی نمایش با موضوعات غیراخلاقی یا مضامین سیاسی ضدملی اجرا می‌شود؛ طی این سال‌ها نمایش‌های‌اشرافی هم به معضلات تئاتر اضافه شده‌اند و پای صاحبان پول‌های آلوده را هم به تالار‌های تئاتر باز کرده‌اند و... مشکلات تئاتر، بسیار زیاد است.
اما... شکوفایی در زمستان
در این میان، جریان تئاتر ارزشی و انقلابی که این روز‌ها در قالب هفدهمین جشنواره تئاتر مقاومت تبلور یافته است، علی‌رغم مظلومیت و مهجوریت، نور امید را در هنرهای نمایشی زنده نگه داشته است. آنچنانکه «حمید نیلی» دبیر هفدهمین جشنواره تئاتر مقاومت معتقد است: «جریان تئاتر مقاومت در کشور زنده است؛ در پایش سراسری که ضمن برگزاری جایزۀ بزرگ سرو و تقدیر از فعالان حوزۀ تئاتر دفاع مقدس انجام شد، شاهد ارسال بیش از ۲۸۰ اثر از سراسر کشور بودیم که بدون هیچ چشم‌داشتی و با عشق به فرهنگ دفاع مقدس تولید شده بودند. این گنجینۀ گران‌بها را باید با ساماندهی و کیفی سازی در سطح ملی مطرح کنیم و این موضوع اساسی را وظیفۀ خود می‌دانیم.»
جواد تمدنی، هنرمند تئاتر و مدیر روابط عمومی هفدهمین جشنواره تئاتر مقاومت نیز در گفتگو با گزارشگر کیهان می‌گوید: «به نظر من، جریان تئاتر مقاومت در طول سال‌ها فعالیت توانسته خدمات گسترده‌ای به فرهنگ و هنر و به ویژه به تئاتر کشورمان ارائه دهد. آنچنانکه در هفدهمین دوره این جشنواره، شاهد روی صحنه آمدن نمایش‌هایی فاخر درباره شهدای دوران دفاع مقدس، درباره مدافعان حرم و مدافعان سلامت و مبارزه با کرونا، درباره قهرمانان ملی و... هستیم. به خاطر همین گسترده شدن موضوعات، نام این جشنواره از تئاتر دفاع مقدس به تئاتر مقاومت تغییر یافت. طوری که می‌توانیم به «تئاتر مقاومت» به چشم یک ژانر اجتماعی و گسترده نگاه کنیم.»
تئاتر مقاومت علیه نفوذ فرهنگی
در شرایطی که شیوع ویروس کرونا و مدیریت ضعیف دولتی، درعمل موجب تعطیلی اجرای تئاتر شده است، جشنواره تئاتر مقاومت تنها موقعیت و فرصت برای زنده نگه داشتن و پویایی هنرهای نمایشی در کشور است. این جشنواره همچنین تقابلی با جریان آشکار نفوذ سازمان یافته فرهنگی در عرصه تئاتر محسوب می‌شود.
محمد محمدی، کارشناس فرهنگ و هنر در گفتگو با گزارشگر کیهان می‌گوید: «متأسفانه مدت‌هاست که عرصه هنرهای نمایشی، وضعیت اسفباری را پشت سر می‌گذارد؛ به دلیل بی‌تدبیری‌ها و اعمال سیاست‌های ناامید‌کننده، می‌توان گفت که امروز دیگر چیزی به نام تئاتر در کشورمان باقی نمانده است! با توجه به این شرایط تنها طلایه دار هنرهای نمایشی در ایران امروز، جریان تئاتر مقاومت است که این روز‌ها در قالب هفدهمین جشنواره تئاتر مقاومت روی صحنه آمده است. هر چند که به خاطر سیاستگذاری‌اشتباه متولی مدیریت تئاتر، یعنی مرکز هنرهای نمایشی وزارت ارشاد، سهم تئاتر مقاومت در اجرای صحنه‌ای نمایش‌ها - تا قبل از شیوع ویروس کرونا- بسیار‌اندک بود، اما به رغم بی‌مهری‌ها، امروز این تئاتر مقاومت است که چراغ هنرهای نمایشی را در کشور روشن نگه داشته است.»
وی می‌افزاید: «البته شکی نیست که ضعف‌هایی هم در این جشنواره وجود دارد، اما وقتی به فهرست نمایش‌های هفدهمین جشنواره تئاتر مقاومت نگاه می‌کنیم شاهد یک سری نمایش از گروه‌های نمایشی و کارگردان‌های حرفه‌ای تئاتر هستیم؛ برخلاف دوره‌های قبل، این بار آدم‌های حرفه‌ای تئاتر هستند که پای کار آمده‌اند و نمایش‌هایی با مضامین ارزشی و زندگی شهدا را روی صحنه برده‌اند؛ نمایش‌هایی درباره شهید ضرغام، شهید برونسی، شهید ابراهیم‌هادی و... از آثار خوب این دوره از جشنواره تئاتر مقاومت هستند که همگی توسط هنرمندان و گروه‌های حرفه‌ای تئاتر ما تولید شده‌اند. این نشان می‌دهد که جامعه تئاتر ما اگر به درستی مدیریت شوند این قابلیت را دارند که آثاری متعلق به انقلاب را با بهترین کیفیت و جذابیت خلق کنند. اما مشکل این است که سیاستگذاری و شیوه مدیریت تئاتر کشور به گونه‌ای بوده که بسیاری از هنرمندان و گروه‌های حرفه‌ای تئاتر را به سمت اجرای نمایش‌هایی با موضوعاتی مثل سبک زندگی غربی و انحرافات اخلاقی، دهن‌کجی به نظام و... برده است. سیاست‌های غلطی که خودش نشان دهنده نفوذ فرهنگی در سیستم مدیریت تئاتر کشور است؛ به عنوان نمونه، اواخر سال گذشته شاهد بودیم که مرکز هنرهای نمایشی وزارت ارشاد، چند سالن را به اجرای آثار یک نویسنده ناآشنا اختصاص داد و وقتی به متن این نمایشنامه‌ها مراجعه کردیم، دیدیم که چقدر مشکل محتوایی داشتند! البته از برخی مدیران تئاتر که دو تابعیتی هستند و نیمی از سال را خارج از کشور به سر می‌برند؛ از چنین مدیرانی که زیر پرچم آمریکا و کانادا قسم وفاداری خورده‌اند که نمی‌توان انتظار داشت برای انقلاب و مقاومت کار کنند! اما در حوزه تئاتر مقاومت، مدیرانی کار می‌کنند که حداقل وابسته به خارج یا سفارتخانه‌ها نیستند و دلسوز و متعهد به نظام هستند؛ خروجی‌اش هم این شده که امسال شاهدیم گروه‌های نمایشی حرفه‌ای پای کار آمده‌اند و نمایش‌های خوبی را درباره شهدا تولید کرده‌اند.»
زندگی قهرمانان روی صحنه تئاتر
همان طور که در این گزارش خواندیم، برخی از مهم‌ترین آثار درحال اجرا در هفدهمین جشنواره تئاتر مقاومت، به زندگی بزرگترین قهرمانان ملی ما که همان سرداران شهید هستند می‌پردازد. کارگردان‌های برخی از این نمایش‌ها نیز نظرات خود را درباره آثار خودشان و همچنین جشنواره تئاتر مقاومت بیان کرده‌اند.
«مرتضی شاه‌کرم» کارگردان نمایش «برونسی» که با این أثر در هفدهمین جشنواره تئاتر مقاومت شرکت کرده، در مصاحبه‌ای توضیح می‌دهد: «سال گذشته در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر چهار مجلد شامل هشت نمایشنامه درباره هشت شهید بزرگ دفاع مقدس نوشته و رونمایی شد؛ نمایشنامه «برونسی» به قلم من از جمله آثاری بود که با رویکرد به زندگی شهید عبدالحسین برونسی رونمایی شد. از همان زمان تصمیم داشتم تا کار تولید شود و اجرای عمومی این نمایش را در اولویت برنامه‌هایم قرار‌دادم. طی صحبت‌های صورت گرفته، تاریخ آذر و دی سال جاری (۱۳۹۹) برای اجرای عمومی این نمایش در مجموعه تئاترشهر مورد توافق قرار گرفت که شیوع ویروس کرونا در کشور و شرایط خاصی که این ویروس با خود در تمامی عرصه‌ها ازجمله عرصه فرهنگ و هنر و خود به همراه داشت تمام روند تولید و اجرای این نمایش را مانند دیگر آثار تئاتری در سراسر کشور تحت‌الشعاع خود قرار‌داد. بعد از برهم خوردن روند تولید و اجرای این اثر به واسطه شیوع ویروس کرونا طی صحبت با مسئولان و مدیران جشنواره تئاتر مقاومت بنا شد تا این نمایش را برای اجرا در بخش صحنه‌ای جشنواره تئاتر مقاومت تولید کنیم.»
وی درباره نحوه پرداختن به زندگی شهید برونسی در این نمایش نیز می‌گوید: «تلاش کردم تا چهار برش از زندگی سردار شهید عبدالحسین برونسی را در روایت نمایشنامه این اثر به رشته تحریر درآورم. این چهار دوره شامل دوران سربازی، دوران کوران انقلاب، سال‌های بعد از انقلاب و درنهایت حماسه هشت سال دفاع مقدس و شهادت این شهید بزرگوار در قالب این نمایش را به مخاطب ارائه می‌دهد. همچنین تلاش کرده‌ام تا با انتخاب این چهار مقطع، روایتی متفاوت از این چهار برش زندگی شهید برونسی را به گونه‌ای به مخاطبان ارائه دهم که هرکدام دارای داستانی مجزا باشد، اما با یک نخ ارتباطی، تمامی چهار واقعه در نهایت به یکدیگر مربوط می‌شود.»
«رضا بهرامی» که با نمایش «سگک» که به زندگی شهید ضرغام مشهور به «حر انقلاب» می‌پردازد در هفدهمین جشنواره تئاتر مقاومت شرکت کرده، در مصاحبه‌ای می‌گوید: «شاهرخ ضرغام پیش از انقلاب به جاهل مابی و الواتی معروف بود، اما خوی پهلوانی داشته و کشتی‌گیر نیز بوده است. او در اوایل انقلاب و بعد از آشنایی با امام خمینی (ره) به ایشان ارادت ویژه‌ای پیدا کرده و در رکاب امام (ره) قرار می‌گیرد و حتی به این دلیل لقب «حر انقلاب» را به او می‌دهند. ضرغام با آغاز جنگ تحمیلی به جبهه می‌رود و در آنجا گروهی را متشکل از افرادی شبیه به خودش، تشکیل می‌دهد، اما متاسفانه در عملیات پاک سازی جاده آبادان-ماهشهر گلوله تیربار‌تانک به سینه‌اش خورده و شهید می‌شود و بعثی‌ها سر وی را از تنش جدا می‌کنند و پیکر بدون سر او را در تلویزیون عراق به نمایش می‌گذارند و عنوان می‌کنند که بالاخره «جلاد حکومت ایران» را کشته‌اند. پیکر این شهید هیچ‌گاه پیدا نشد و همچنان مفقودالاثر است.»
وی درباره حضور در جشنواره تئاتر مقاومت نیز بیان می‌کند: «این جشنواره می‌تواند فرصتی را برای هنرمندان تئاتر به وجود بیاورد تا از منظری دیگر به مضامین مقاومت و جنگ تحمیلی نگاه کنند. پرداختن به افرادی، چون شهید شاهرخ ضرغام که با یک اتفاق زندگی شان دگرگون می‌شود و در راه انقلاب و وطنشان جان خود را فدا می‌کنند بسیار جذاب است و این امکان را برای مخاطبان فراهم می‌کند تا با چنین افرادی که نقش تاثیرگذاری در جنگ داشتند، بیشتر آشنا شوند. اگر انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس بتواند شرایطی را فراهم کند تا هنرمندان به شکلی شفاف‌تر به چنین مضامینی بپردازند تئاتر مقاومت می‌تواند از تکراری که در سال‌های اخیر دچارش شده است، نجات پیدا کند و مطمئناً هنرمندان نیز به چنین رویکردی لبیک خواهند گفت.»
«لیلا عاج» کارگردان نمایش «کجایی ابراهیم» از آثار هفدهمین جشنواره تئاتر مقاومت که به شهید ابراهیم‌هادی می‌پردازد، در مصاحبه‌ای می‌گوید: «همیشه حوزه دفاع مقدس از حوزه‌های مورد علاقه من بوده و دوست داشتم یک فرصتی برایم پیش بیاید که در این عرصه ایده و علاقه‌مندی‌هایم را با تجربه درآمیزم و در واقع یک خودآزمایی کنم تا ببینم در این حیطه چند مرده حلاج هستم. نکته دیگر هم این است که من تا قبل از جشنواره اقتباسی نمایشنامه‌نویسی گام دوم حقیقتا هیچ چیزی از شهید‌هادی نمی‌دانستم برای آن جشنواره تعدادی کتاب به ما معرفی شد، من خیلی کار‌ها را خواندم، اما خیلی از این کتاب‌ها را که خواندم به استثنای آن ظاهر جذابشان خیلی مرا جذب نمی‌کرد. البته منظورم این نیست که کار‌ها خوب نبودند، اتفاقا خیلی خوب بودند، اما مرا نمی‌کشید. خیلی از این اسم‌های کتاب‌ها برایم جذاب بودند، اما زاویه دید شخصی‌ام را در این کتاب‌ها پیدا نمی‌کردم...، اما من هر چه با خواندن کتاب شهید ابراهیم‌هادی جلوتر رفتم احساس کردم چقدر ابراهیم را می‌شناسم و یک علت داشت، چرا که او خیلی مردم‌دار و دست به کمک بود و، چون همیشه طبقه کارگر دغدغه من است و در نمایش‌های قبلی هم نشان دادم انگار ناخودآگاه به من آن اثر انگشت شخصی و خط و ربط شرایط حال را داد، یعنی برایم مدام ایده‌هایی را روشن می‌کرد.»
«سیدجواد رحیم‌زاده» که با نمایش «جرئت یا حقیقت» در بخش کودک و نوجوان هفدهمین جشنواره سراسری تئاتر مقاومت شرکت کرده درباره این جشنواره در مصاحبه‌ای می‌گوید: «جشنواره مقاومت در سال‌های قبل عموما با موضوع دفاع مقدس اجرا می‌شد، اما امسال گسترش بیشتری پیدا کرده بود و مضامینی، چون ایستادگی در برابر مشکلات و بحران‌ها نیز در آن گنجانده شده بود و درنهایت توانستیم این اثر را در جشنواره شرکت دهیم. همچنانکه ما هم در این نمایش به‌گونه‌ای پیش رفتیم که در انتها بچه‌ها متوجه می‌شوند باید برگردند به آغوش خانواده و این بحران را در مسیر دوستی و رفاقت با خانواده پشت سر بگذارند.»
منبع: کیهان
ارسال نظرات