گپی با نماینده حق‌التدریسی‌ها / از مطالبه تشکیل شورای صنفی تا درخواست جذب بدون شرکت در آزمون استخدامی

محمد سلامت‌بخش، رییس هیات مدیره کانون کشوری اساتید حق‌التدریس در گفتگو با خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو درباره چرایی و چگونگی تاسیس این کانون بیان کرد: از سال ۱۳۹۴ با اوج بحران اساتید حق‌التدریس به فکر راه‌اندازی تشکلی کشوری برای پیگیری قانونی مطالبات و پیشبرد ایده‌های فعالیت افتادیم و مرحله به مرحله کار پیش رفت تا درنهایت دو سال گذشته کانون تشکیل شد.

وی در پاسخ به این سوال که چه تعداد استاد حق‌التدریس در حال حاضر در کشور فعالیت دارند، بیان کرد: این آماری است که باید از سوی وزارت علوم عنوان شود و حتی وقتی وزارت علوم از ما درباره تعداد سوال کرد این نکته را متذکر شدیم که وزارت علوم باید این منبع را داشته باشد، چون تنها وزارت علوم است که به کد و پرونده حق‌التدریسی‌های هر دانشگاه دسترسی دارد و به راحتی می‌تواند آمار کلی را محاسبه کند لذا ما آمار دقیقی از تعداد حق‌التدریسی‌ها در سراسر کشور نداریم و حدس ما بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار نفر است.

سلامت‌بخش با اشاره به مشکلات حق‌التدریسی‌ها ادامه داد: این مشکلات بسیار گسترده هستند چراکه در گذشته فرآیند بدین صورت بود که معمولا تحصیل‌کردگان در ابتدا به شکل حق‌التدریسی فعالیت می‌کردند و پس از مدتی هیئت علمی دانشگاه می‌شدند، درواقع حق‌التدریسی پیش زمینه‌ای برای هیئت علمی شدن بود، اما با کمبود دانشجو و افزایش فارغ‌التحصیلان و اشباع شدن اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها، ظرفیت جذب اساتید کمتر شد.

 

وی درباره میزان حقوق و دستمزد حق‌التدریسی‌ها اظهار داشت: سال ۸۶ بنده به ازای هر ساعت حق‌التدریسی حدود ۷۵۰۰ تومان دریافتی داشتم درحالیکه امسال با افزایش کمی مواجه شده است و استاد حق‌التدریس با مدرک کارشناسی ارشد حدود ۱۷ هزار تومان می‌گیرد یعنی با گذشت بیش از یک دهه با افزایش تورم ۴۰ تا ۵۰ برابر حقوق حق‌التدریسس تنها دو برابر شده است، از طرف دیگر در آن زمان یک استاد حق‌التدریسی به راحتی می‌توانست حداکثر تا ۴۰ واحد درسی برای تدریس اخذ کند و شرایط حقوقی مناسب‌تری حتی از کارمندان دولت داشته باشد، اما تعداد واحد‌های درسی که در سال‌های اخیر به حق‌التدریسی‌ها داده می‌شود بسیار محدود است مثلا در دانشگاه جامع علمی کاربردی یا آزاد اسلامی به هر حق‌التدریسی نهایتا ۱۵ واحد درسی داده می‌شود.

رییس هیات مدیره کانون کشوری اساتید حق‌التدریس عنوان کرد: در گذشته با اساتید برای فعالیت‌شان در دانشگاه قرارداد بسته می‌شد و آن‌ها شامل بیمه ساعتی می‌شدند، اما به تدریج این فرآیند دیگر رعایت نشد تا اینکه با تشکیل کانون کشوری این موضوع را به جد پیگیری کردیم که انعقاد قرارداد دانشگاه‌ها با اساتید اجباری و بیمه آن‌ها حتی به صورت ساعتی رد شود.

به گفته وی، در این روند برخی دانشگاه‌ها شیطنت می‌کنند و بیمه اساتید را در عین کسر از حقوق، رد نمی‌کنند (مثلا به ازای هر ۳۰ ساعت کار تنها ۵ ساعت بیمه رد می‌کنند) و اینگونه حق‌التدریسی‌ها با مشکل مواجه می‌شوند از طرف دیگر مطابق شرایط برخی دانشگاه‌ها یک استاد باید ۹۰ ساعت کار کند تا مشمول قانون بیمه شود و اینگونه در خوشبینانه‌ترین حالت استاد حق‌التدریس باید ۹۰ سال کار کند تا بازنشسته شود.

 

سلامت‌بخش خلا قانونی برای بیمه شدن اساتید حق‌التدریس را موضوعی مهم دانست و تصریح کرد: داشتن یک شورای صنفی و به رسمیت شناختن آن مطالبه جدی ماست، چون به عنوان مثال اگر یک قنادی بخواهد مجوز کار بگیرد باید به اتحادیه اش مراجعه کند، اما این مسئله برای حق‌التدریسی‌ها متاسفانه با استقبال مواجه نشده و نمایندگان مجلس و وزارت علوم چنین موضوعی را نمی‌پذیرند حتی به وزارت علوم مطرح شد که در شورای تصمیم‌گیری‌شان برای اساتید حق‌التدریس یک نماینده از این قشر حضور داشته باشد، اما پذیرفته نشد و نماینده قانونی از حق‌التدریسی‌ها در این جلسه حضور ندارد.

رییس هیات مدیره کانون کشوری اساتید حق‌التدریس گفت: برای بهر‌مندی از حق‌التدریسی‌ها و تعداد واحد‌های درسی آن‌ها این دانشگاه است که تصمیم‌گیری می‌کند درحالی که تقاضا داریم برای ساماندهی حق‌التدریسی‌ها مجوز کار آن‌ها از طریق انجمن‌ها و کانون صادر شود تا اساتید با شاکله و استاندارد خاصی برای فعالیت جذب دانشگاه‌ها شوند، اما این امر استقبال نشده است و آشفتگی وجود دارد، به گونه‌ای که رییس هر دانشگاه نظر و قانونی برای خود دارد و با تغییر آن مدیر طبیعتا فرآیندد کار تغییر می‌کند از طرف دیگر کسانی گاه به اسم اساتید حق‌التدریس در دانشگاه‌ها تدریس می‌کنند که تجربه و کیفیت کاری لازم را ندارند و از این نظر مراکز دانشگاهی را با مشکل مواجه کرده‌اند.

وی با اشاره به صحبت‌های منطور غلامی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری که چیزی به عنوان اساتید حق‌التدریس در کشور نداریم، اظهار داشت: سیاست دو بام و هوا داریم چطور می‌شود حق‌التدریسی‌ها فعالیت کنند، به دانشجویان نمره دهند و دانشجو با گرفتن همین نمرات فارغ‌التحصیل شوند و مدرک بگیرند، اما بگوییم استاد حق‌التدریس نداریم؟ چطور می‌توان گروهی از اساتید را نادیده بگیریم که دوسوم بار آموزشی کشور را برعهده دارند، چون بیش از ۶۰ درصد اساتید دانشگاه آزاد، بیش از ۵۰ درصد اساتید دانشگاه غیرانتفاعی و ... حق‌التدریسی‌ها هستند. بازی با واژه‌ها صحیح نیست، اگر ما استاد حق‌التدریسی نداریم پس چگونه برایشان در دانشگاهی مثل علمی کاربردی کدمدرسی صادر می‌شود؟

 

سلامت‌بخش تصریح کرد: این موضوع پذیرفتنی است که با کاهش جمعیت دانشجویی نیاز به جذب اعضای هیئت علمی کمتر می‌شود، اما مطالبه جدی ما این است که صدور مجوز فعالیت اساتید حق‌التدریس را به انجمن‌ها یا کانون در تک تک استان‌ها بسپارند و دولت بعنوان ناظر و قانونگذار در این زمینه عمل کند، چون هم‌اکنون دانشگاه‌ها حق‌التدریسی‌ها را کاملا سلیقه‌ای و متفاوت از یکدیگر به کار می‌گیرند.

به گفته وی، دانشگاه‌ها می‌توانند به جای استفاده از مثلا ۱۰ استاد حق‌التدریس و دادن ۱۵ واحد درسی به هرکدام، از ۵ استاد حق‌التدریس بهره بگیرند و به هرکدام ۳۰ واحد درسی بدهند تا جذب بی‌رویه کاهش یابد و از آن طرف به حق‌التدریسی‌های با تجربه بهای بیشتری داده شود.

رییس هیات مدیره کانون کشوری اساتید حق‌التدریس گفت: در حال حاضر شرایط به گونه‌ای شده است که حق‌التدریسی‌های معترض از چرخه تدریس در دانشگاه‌ها حذف می‌شوند و در مقابل حق‌التدریسی‌های کم تجربه و جوان‌تر که تازه مدرک فارغ‌التحصیلی خود را دریافت کرده‌اند روی کار آمدند که فعلا بیمه و شرایط حقوقی متناسب برایشان اهمیتی ندارد و حتی حاضرند به صورت رایگان برای تعداد واحد اندک در دانشگاه کار کنند.

وی افزود: به نظر بهتر است طبق لزوم برون‌سپاری وظایف دولت به NGO ها، یک کانون کلی بعنوان اتحادیه صنفی ایجاد شود تا رضایتمندی اساتید حق‌التدریس از کار را افزایش و گلایه‌مندی‌ها را کاهش دهیم و اینگونه بهتر می‌شود اساتید حق‌التدریس را ساماندهی کرد تا دیگر مجبور نشویم در یک بازه زمانی تعدادی از آن‌ها را حذف کنیم.

سلامت‌بخش یکی از مشکلات اساسی اساتید حق‌التدریس را عدم ارائه معرفی‌نامه یا فرم تاییدیه تجربه کار در دانشگاه‌ها دانست و بیان کرد: این یک چالش است که اکثر اساتیدی که از دهه گذشته فعالیت دارند به طبع نداشتن قرارداد در آن زمان سابقه کاری برایشان درج نشده است و معمولا این افراد به کانون مراجعه می‌کنند تا بتوانند تاییدیه بگیرند.

رییس هیات مدیره کانون کشوری اساتید حق‌التدریس با اشاره به یکی دیگر مشکلات مربوط به دانشگاه جامع علمی کاربردی عنوان کرد: در دوره ریاست فعلی دانشگاه جامع به طور مداوم از حق‌التدریسی‌ها آزمون و مصاحبه گرفته می‌شود و در صورت عدم کسب امتیازات لازم اجازه تدریس مجدد نمی‌گیرند درحالیکه این موضوع برای اعضای هیئت علمی انجام نمی‌شود و هر ۴ یا ۵ سال یک برنامه می‌گیرند. این پذیرفتنی است که مثلا هر ۵ سال از اساتید درخواست مقاله، تالیف کتاب و ... کنند، اما آزمون‌های متنوع مشکل است، چون بعضا اساتید حرفه‌ای باید در آزمونی شرکت کنند که بعضا طراح سوالات آن تخصصی ندارد و آن حرفه را نمی‌شناسد.

 

وی با اشاره به موضوع انتظار حق‌التدریسی‌ها برای بررسی و جذب آن‌ها بدون شرکت در آزمون استخدامی‌های سالانه، اظهار داشت: به نظر شما فارغ‌التحصیلی که هیچ تجربه کاری را ندارد و تنها در آزمون استخدامی و مصاحبه‌ها می‌تواند امتیاز بیاورد برای جذب بهتر است یا فردی که با مدرک ارشد یا دکتری مدتی طولانی نیز سابقه دارد؟ این می‌تواند فرصتی باشد که بدون برگزار کردن آزمون استخدامی برای حق‌التدریسی‌ها و صرف هزینه‌های زیاد، نیرو‌های متخصص و کاردان و با سابقه را شناسایی، ارزیابی و جذب کنیم.

به گفته سلامت‌بخش، اساتید حق‌التدریسی که سال‌ها سابقه تدریس موفق را داشته است باید بدون شرکت در آزمون استخدامی برای جذب در وزارتخانه‌های مرتبط ارزیابی شود. بعنوان مثال در آموزش‌وپروش زمانی که به معلم نیاز بود فارغ‌التحصیلان دانشگاهی جذب شدند که این افراد علیرغم داشتن علم، اما معلم بودن و معلمی را نمی‌دانستند و به جای این افراد می‌شد از توانایی‌های اساتید حق‌التدریس استفاده کرد.

رییس هیات مدیره کانون کشوری اساتید حق‌التدریس گفت: آزمون استخدامی برای جلوگیری از پارتی بازی و داشتن قضاوتی منصفانه برای جذب نیرو‌ها برگزار می‌شود، اما به نظر شما این تصمیم برخلاف قانون آزمون استخدامی است که ظرفیت‌ها و تخصص حق‌التدریسی‌های با سابقه را بشناسیم و بدون هیچگونه پارتی بازی و ... آن‌ها را بدون شرکت در آزمون به کار بگیریم؟

وی با بیان اینکه نیازمند تدوین یک قانون مدون برای فعالیت اساتید حق‌التدریس هستند تا مشکلات روزبه روز کاهش پیدا کند، ادامه داد: مطالبه ما از مجلس این است که شرایط را درک کنند و جامعه‌ای که حال به دهه ۴۰ سالگی رسیده و هیچ پشتوانه بیمه‌ای و امنیت شغلی ندارند و از طرفی هم دیگر نمی‌توانند مطابق سابق کار جدیدی را تجربه کنند، حمایت شوند. تعداد این دسته از افراد زیاد نبوده و قابل قبول است.