سریال اتفاقات "از مدار خارج شده" تلویزیون

 به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، اگر نگاهی به صفحات وایرال‌شده گاف‌ها، شوخی‌ها و اشتباهات فضای‌مجازی بیندازیم، برنامه‌های تلویزیون سهم بیشتری را به خودش اختصاص می‌دهد. سرمنشأ همه این حاشیه‌ها و اتفاقات به فقدان نظارت و عدم توجه به محتوای برنامه‌سازی برمی‌گردد.

وقتی مرورِ کوتاهی روی برنامه‌های روی آنتن، میهمانان و کارشناسان‌شان داشته باشیم درمی‌یابیم که بیشتر از محتوا و اتاق فکر، زرق و برقِ دکور، تهیه‌کنندگان را درگیرِ خودش می‌کند.

در صورتیکه برای هر برنامه‌سازی باید محتوا در اولویت اول باشد، اما در آنتنِ شبکه‌های تلویزیون شاهد اشتباهاتِ مکرر مجریان، انتخاب نادرستِ میهمان و تحلیل‌ها و حرف‌های خارج از چارچوب و عرفِ کارشناسانیم.

اول: پرورش مجریان را فراموش کردیم به بیرونی‌ها وابسته‌تر شدیم و برنامه‌ای برای نظارت و ارزیابی مجریان جوان با استعداد نداریم.

دوم: حضور تهیه‌کنندگانی که به برنامه‌سازی درست و اصولی اشراف ندارند و سردبیر محتوایی و اتاق فکر در رده آخر چشم‌اندازهایشان قرار دارد و بیشتر دغدغه کپی‌برداری از فلان برنامه و مسابقه خارجی دارند. بر این باورند به این واسطه "وایرال" می‌شوند.

سوم: مدیران از برنامه‌سازان انتظار محتوا ندارند و بار‌ها گفته‌اند دیده شدن برایشان از هرچیزی مهمتر است حالا با حرف‌های خارج از عرف، مجری بازیگر چند میلیونی و یا دکورِ لاکچری.

وایرال شدن از هر زمانی که برای برنامه‌سازان و مدیران مهم شد، اتفاقات "از مدار خارج شده" به اوج خودش رسید. این روز‌ها خیلی صحبت از کلیدواژه "از مدار خارج شده" می‌شود.

وقتی برنامه‌هایی روی آنتن می‌روند که سرمنزل‌های مشخصی ندارند و یا مجری جوان در دو روز پیاپی می‌کوشد دانشِ خودش در زمینه زبان‌های انگلیسی و فرانسوی را به رخِ مخاطب بکشد.

در حالی که مدت‌ها است بحث دستورالعمل و دغدغه‌های اجرای زبان فارسی در صداوسیما مطرح است. خانم مجری تبریک کریسمس را به ۲ زبان انگلیسی و فرانسوی اعلام می‌کند و چند شبِ قبلش هم از گیتی خامنه میهمان برنامه می‌خواهد با زبانِ انگلیسی با بچه‌ها صحبت کند.

به جای اینکه مجری خودش جلویِ استفاده از واژه‌های بیگانه را در برنامه بگیرد اینجا خودش مصرانه از میهمان برنامه می‌خواهد به زبانی غیر از "فارسی" صحبت کنند.

همین چندی پیش بود که همه سازمان صداوسیما با فرمایشات مقام معظم رهبری درباره "زبان فارسی" به تکاپو افتادند ستاد تشکیل دادند، در ابتدای راه جریمه‌هایی برای استفاده از واژه‌های بیگانه توسط مجریان درنظر گرفتند و حتی دستورالعملی منتشر کردند. اما گهگاه می‌شنویم مجری برنامه از واژه "OK" استفاده کند یا برای به رخ کشیدن، انگلیسی یا فرانسوی صحبت می‌کنند.

در حالیکه تلویزیون کشور‌های دیگر، بیش از هر چیز می‌کوشند قهرمانان خودشان، زبان و ادبیات‌شان، تمدن و فرهنگ‌شان را در قالب برنامه‌ها، فیلم‌ها و سریال‌هایشان، نشان دهند، اما اینجا برنامه‌سازان و سریال‌سازان از هر موقعیتی استفاده می‌کنند تا فرهنگِ غربی را با کپی برنامه‌های خارجی و یا استفاده از موقعیت‌های فیلم‌ها و سریال‌هایشان، ترویج دهند!

این تبلیغ و ترویج یا آگاهانه است یا ناآگاهانه؛ در هر صورت مقصّر مدیران تلویزیون‌اند که چاه ویلِ آنتن را در اختیار کسانی قرار می‌دهند که به واسطه آوردنِ اسپانسر یا برنامه‌ساز می‌شوند یا سریال‌ساز؛ هر برنامه‌ای مجوز پخش پیدا می‌کند و هر مجری به واسطه چند برنامه و صرفاً آشنایی با برنامه‌ساز، روی آنتن می‌آید.

یادم می‌آید اسماعیل آذر مجری معروف "مشاعره" می‌گفت وقتی گلایه رهبری از وضعیت زبان فارسی را شنیدم خوابم نبرد.

براساس دستورالعمل جدید رسانه ملّی، روی آنتن زنده مجری و میهمانان برنامه‌ها و حتی در آثار نمایشی مثل سریال‌ها، هیچ‌کس حق ندارد از واژه‌های انگلیسی که معادل فارسی دارند استفاده کند. قابل تأمل است که کماکان در فقدان نظارت، سریال اتفاقات "از مدار خارج شده" ادامه دارد. وقتی مجریان تلویزیون اصلاً فارسی حرف‌زدن بلد نیستند.

به جای ارتقاء اطلاعات عمومی‌شان، مدیریت به لحظه در مقابل حرف‌های خارج از عرفِ میهمان، بر این باورند با پلاتوی انگلیسی و فرانسوی می‌توانند توجه بیننده را جلب کنند. البته مدیران و تهیه‌کنندگان می‌گویند این برنامه "وایرال" شد حتماً موفق بوده! متأسفانه معیار و سنجشِ برنامه خوب از بد، در همین دیده شدن و وایرال شدن در فضای‌مجازی است.

سریالِ ادامه‌دار تخریبِ زبان فارسی و عدم توجه به این گنجینه گرانبها در این نکته نهفته است که مجریان، بازیگران، نویسندگان و... چقدر نسبت به زبان و ادبیات فارسی اشراف دارند؟! خیلی از مردم اصلاً نمی‌دانند چه کلماتی بیگانه‌اند و چه کلماتی را نباید به کار ببرند.

کسی که به زبان انگلیسی تسلط کامل دارد قطعا زبان خودش را هم بلد است، اما متأسفانه مجری ما با ادابازی کلاس بگذارد و چندتا کلمه اوکی، تایم، هِلو و... بگوید.

حقیقتاً برخی مجری‌ها اصلاً به زبان فارسی آشنا نیستند که بخواهند از آن استفاده کنند. بدون آموزش به مجری‌ها نمی‌توان از آن‌ها انتظار داشت در صحبت کردن مراقب استفاده از زبان فارسی و به کار نبردن لغات انگلیسی باشند.

همان معضلی که چندی پیش رهبر معظم انقلاب در دیدار صمیمانه با شاعران، نسبت به بی‌توجهی گویندگان و مجریان صداوسیما به زبان فارسی و استفاده بی‌حد و غیرعالمانه از لغات زبان‌های بیگانه به ویژه زبان‌های غربی فرمودند «این مسئله موجب نگرانی است».

موضوع دیگر آگهی بازرگانی تلویزیون، تبلیغِ با زبان خارجی است. یعنی در تیزر‌های مختلف تبلیغاتی سیما شاهدیم که نشان‌های خارجی را تبلیغ می‌کنند که با ادبیات لاتین مطرح می‌شوند.

در حالیکه متولیان و مسئولین مربوطه بار‌ها گفته‌اند نظارت دقیق و جدّی در دستور کار است، اما نه جلویِ آن "OK" گفتن‌ها گرفته نشده، نه تبلیغِ با زبان خارجی و نه استفاده از واژه‌های بیگانه توسط مجری و میهمان و کارشناس!

زمانی بخش کوچکی در بین پیام‌های بازرگانی تحت عنوان "فارسی را پاس بداریم" وجود داشت، این برنامه خیلی روی افکار عمومی اثر خوبی گذاشت، اما ادامه‌دار نشد.

رسانه ملّی باید همواره این موضوع را با خودش تکرار کند که در همه بخش‌های نمایشی و غیرنمایشی‌اش، شاخصه فرهنگسازی‌اش را فراموش نکند! در قدمِ اول به جای استفاده از واژه نامأنوس" پروتکل" از عبارت شیوه‌نامه بهره ببرد.

سرمشأ این انتقاد از تلویزیون به خاطر ضعف در اجرای زبان فارسی، به همین تبریک کریمس مژده خنجری در برنامه "عطسه" و یا اصرار خانم مجری به گیتی خامنه میهمان برنامه که با زبان انگلیسی صحبت کند، برمی‌گردد. برنامه‌ای که چندی است به عنوان برنامه عصرگاهی روی آنتن شبکه سه سیما می‌رود.