طرح آمایش آموزش عالی بدون نظارت مشخص / اجرای بی‌برنامه با چاشنی عجله

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو-محمدجواد سمیعی؛ واقعا این رشته برای من مناسب است؟ حالا این رشته بازار کار دارد؟ این‌ها سوالاتی است که بعد از انتخاب یک رشته که در دوران دبیرستان به آن عشق می‌ورزیدیم به سراغ ما می‌آید؛ گویا به این سوالات و ابهاماتِ هنوز پاسخی داده نشده است؛ چرا که که امروز شاهد افزایش تغییر رشته از کارشناشی به کارشناسی ارشد هستیم و برخی دانشجویان نیز از ادامه تحصیل در مقاطع تکمیلی ناامید می شوند. در واقع این مشکل تنها در همین لایه ختم نمی‌شود. هنوز راهکار روشنی برای جذب و پذیرش دانشجو بر مبنای نیاز‌های کشور و به کارگیری آن‌ها، چه در صنایع مختلف و چه در لایه‌های علمی مورد نیاز کشور وجود ندارد.

امروز، انتخاب رشته بر مبنای جوزدگی و صرفا با نگاه اقتصاد محور صورت می‌‌گیرد و حجم عظیمی از دانشجویان را پشت یک رشته خاص جمع می‌کند. آن‌هم در حالی که قطعا تعداد صندلی‌های موجود در آن رشته‌های خاص حتی یک سوم کل آن جمعیت هم نیست. حالا جدای از بحران‌های روانی و اجتماعی و حتی اقتصادی، بیشترین ضرر را در اینجا کشور خواهد کرد. کشوری که در حال توسعه است و نیازمند نیروی متخصص جوان، اما با بحران نیرو در بسیاری از قسمت‌های حیاتی کشور مواجه است. باید ارتباط بین نظام آموزشی و نیازهای اساسی کشور شفاف و هدفمند شود. اهداف و اولویت‌های کشور باید مشخص شود و جذب دانشجو باید به ساماندهی برسد. تمام این‌ها وابسته به همکاری دقیق و هماهنگی تنگاتنگ ارگان‌هایی مثل وزارت علوم، وزارت کشور و حتی مجلس شورای اسلامی است.

حدود شش سالی است که طرحی به عنوان ساماندهی آمایش آموزش عالی در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد که شاید در آن زمان کسی اهمیت آن را درک نمی‌کرد؛ اما حالا که آینده اجرایی و علمی کشور کمی نگران کننده تر جلوه می‌کند، اجرای این طرح در دستور کار قرار گرفته است. طرحی که به دنبال کاهش هزینه‌های اضافی سیستم آموزشی است و به دنبال این هدف است که خروجی دانشگاه‌ها در عمل منجر به حل مشکلات اساسی کشور شود. برای این اتفاق طرح‌هایی همچون ادغام برخی موسسات آموزشی کوچک و همچنین ماموریت‌گرا کردن دانشگاه‌های کشور را پیشنهاد داده است.

مدتی پیش منصور کبکانیان دبیر ستاد علم و فناوری شورای عالی انقلاب فرهنگی در گفتگو با خبرگزاری دانشجو، گفت: اجرای این طرح یکی از مطالبات اصلی رهبری از شورای عالی انقلاب فرهنگی است و ما نیز در صدد اجرای آن هستیم.

وی در رابطه با تاخیر طولانی اجرای طرح، افزود: شاید همکاری لازم که مورد توقع ما بود از سمت دو وزارتخانه علوم و بهداشت صورت نگرفت؛ اما اکنون اتفاقات خوبی در حال رخ دادن است.

طرحی که در مورد اساسی ترین مشکلات کشور کاملا به شکل کلی پرداخته و عملا حل تمامی مشکلات را به ابتکار عمل وزارت علوم و بهداشت واگذار کرده است. ابتکار عملی که به واسطه وسعت کار‌ی این دو وزارتخانه و نوع نگاه سیاسی حاکم بر آن، عملا وجود ندارد که اگر داشت نیازی به وجود چنین طرحی نبود.

با وجود تمام نقد‌هایی که به بند بند این مصوبه وارد است، این مسئله کاملا روشن است که بودن این مصوبه و اجرای حداقلی ترین برنامه، بهتر از بی برنامگی در نظام آموزش کشور است. سرتاسر این مصوبه را که گشتیم خبری از پیوست اجرایی در آن نبود و همانطور که اشاره شد عملا اجرا و صلاحدید اجرای این طرح به نهادهای دیگر واگذار شده آن هم بدون هیچ نظارتی.

به طور مثال در تصمیم عجیبی، مبنی بر ادغام دانشگاه صنعتی بیرجند با ۹۰ هیئت علمی و حجم بسیار بالای فعالیت‌های منطقه ای  با دانشگاه بیرجند بود؛ اتفاقی که حتی واکنش روح الله ایزدخواه؛ نماینده مردم تهران، ری و شمیرانات را در پی داشت.

وی در مصاحبه با خبرگزاری دانشجو گفت که باید دید راهکار شورای عالی انقلاب فرهنگی برای نظارت بر اجرای این طرح چیست. اجرای این طرح بدون هیچ پشتوانه منطقی و صرفا به صورت ابلاغ از بالا به پایین است و در واقع هیچ تلاشی برای اقناع بخش‌های آموزشی وجود ندارد. نماینده مجلس شورای اسلامی اضافه کرد که ما الان حدود یک هفته است که بر روی این طرح مشغول کار هستیم و دقیق نمی‌توانیم صحبت کنیم ولی باید دید که آیا معیار‌ها در اجرای این طرح سلیقه‌ای است یا فرایند روشن و مشخصی برای آن وجود دارد.

ایزدخواه این خبر را هم داد که به همراه جمعی از نمایندگان تذکری به وزارت علوم داده شده است و همچنین در هفته‌های آتی از طریق کمیسیون آموزش مجلش شورای اسلامی پیگیر اجرای این طرح باشند.

در همین راستا سوزنچی یکی دیگر از اعضای شورای انقلاب فرهنگی در گفتگویی گفت: این طرح سال‎‌های پیش به تصویب شورای انقلاب فرهنگی درآمده و امروز من خیلی نمی‌توانم درباره آن صحبت کنم. وی در ادامه گفت: از وضعیت اجرای این طرح بی اطلاع هستم و اگر در شناسایی دانشگاه‌های ادغام شده نکته‌ای وجود دارد آن تماما به وزارت علوم ارتباط دارد، چون بحث شناسایی و اجرای این بخش از طرح آمایش آموزش عالی به این وزارتخانه محول شده است. وی در پاسخ این سوال که آیا بر عملکرد این وزارتخانه در اجرای این طرح نظارتی وجود دارد یا نه گفت: این وزارتخانه کار‌های خود را با ما هماهنگ نمی‌کند و ما نظارتی بر آن نداریم. 

کاملا روشن است، طرحی که از تصویب آن بیش از ۶ سال است که می‌گذرد و همچنین هیچ پیوست نظارتی واجرایی در آن وجود ندارد، در اجرا هم با تاخیر و هم با مشکلات فراوان مواجه خواهد شد. این طرح واقعا دست بر روی اساسی ترین مشکلات کشور گذاشته و نیازمند رصد و بازخوانی جدی است. باید در این طرح مراحل اجرایی و نظارتی به طور دقیق کارشناسی و البته شفاف توضیح داده شود.