گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو- مهران شفاعتی؛ تقریبا ۱۷۰ سال از اولین نمایشگاه اکسپو در لندن می‌گذرد و ایران نیز به برکت وجود شخص مدبری همچون امیرکبیر، به عنوان عضوی از ۲۵ کشور جهان در این نمایشگاه بزرگ شرکت کرد. با توجه به اینکه امیرکبیر علاقه بسیاری به توسعه صادرات و رشد صنایع کشور داشت، در روزنامه وقایع اتفاقیه اعلامیه‌ای منتشر کرد و از صاحبان صنایع دعوت کرد تا کالا‌های خود را به نمایش بگذارند.
درواقع اکسپو، محلی برای نمایش گذشته، حال و آینده کشور‌ها در حوزه‌های اجتماعی، فرهنگی و صنعتی است که به عقیده بسیاری از کارشناسان فرصت خوبی را در اختیار صنعتگران جهان و ایران قرار می‌دهد تا بتوانند فناوری‌های خود را به دنیا معرفی کنند و به مذاکرات تخصصی در حوزه صنعت با همتایان خارجی خود بپردازند. این در حالی است برای اولین بار، اکسپو در خاورمیانه آن هم در شهر دبی مورخ ۹ مهر ۱۴۰۰ به مدت ۶ ماه با جمعیتی قریب به ۲۵ میلیون بازدید کننده برگزار می‌شود که فرصت خوبی را برای نمایش دستاورد‌های صنعتگران کشورمان به دنیا ایجاد کرده است، هرچند که با توجه به حضور ۱۷۰ ساله ایران در اکسپو، این نمایشگاه باید زود‌تر از این ها، حداقل یک بار هم در کشورمان برگزار می‌شد، اما هیچ وقت این اتفاق نیفتاد.
به عقیده صاحب نظران، نه تنها موفق نشدیم که حتی یک بار میزبانی اکسپو را بر عهده بگیریم و کشور‌های دنیا را برای ۶ ماه در کشور خودمان دور هم جمع کنیم، بلکه متاسفانه در این ۱۷۰ سال نتوانسته ایم حضور متوالی را در اکسپو‌ها تجربه کنیم! این در حالی است که ما در فناوری حرفهای بسیاری برای گفتن داریم، اما در نحوه معرفی آن به کشور‌های دیگر ضعیف عمل کرده ایم.
با توجه به مسائل مطرح شده، محمدرضا مودودی؛ سرپرست سابق سازمان توسعه تجارت ایران با موضوع فرصت‌های ایران در اکسپو ۲۰۲۰ به گفتگو با خبرگزاری دانشجو پرداخته است که در ادامه تقدیم می‌شود.
حضور ایران در اکسپو‌ها با درایت امیرکبیر
مودودی در ابتدای سخنان خود با اشاره به قدمت ۱۷۰ ساله اکسپو‌ها گفت: ایران یکی از آن ۲۵ کشوری بود که در همان بدو تولد اکسپو‌ها با درایت امیرکبیر در لندن حضور پیدا کرد. بعد از آن نیز با فراز و فرود‌هایی مواجه بودیم. اکسپو‌ها به طور متوسط از سال ۲۰۰۰ به بعد به صورت ۵ سال یک بار برگزار می‌شوند و برای اولین بار است که این رویداد جهانی در خاورمیانه و دبی برگزار می‌شود و بعید است که تا ۵۰ سال آینده هم در منطقه شاهد همچین رویداد جهانی باشیم. در اکسپو بیش از ۱۹۰ کشور دنیا دور هم جمع می‌شوند تا بگویند چه بوده اند، چه هستند و در چه مسیری رو به آینده حرکت می‌کنند و این یک فرصت بزرگ برای همه کشور هاست تا متوجه شوند دنیا در چه مسیری حرکت می‌کند. در واقع اکسپو بزرگترین گردهمایی جهانی در جهت نمایش تصویر ذهنی کشور‌ها برای آینده خود است.
اکسپو؛ فرصتی برای آشنایی با مسیر پیشرفت جهان
وی ادامه داد: با توجه به اینکه این رویداد جهانی برای اولین بار در تاریخ ۱۷۰ ساله خود در حاشیه مرز‌های ایران برگزار می‌شود، کشور ما این فرصت طلایی را دارد، مخصوصا فعالان اقتصادی که با حضور در این رویداد جهانی، ببینند که کشور‌های توسعه یافته و در حال توسعه چگونه فکر می‌کنند و چه چشم انداز‌هایی برای آینده خود دارند. مهم‌ترین نکته قابل اهمیت که از آن غافل شده ایم این است که برای توسعه بازار و تجارت، ناگزیرید که در گام اول به عنوان یک تولید کننده و بازرگان حرفهای شناخته شوید. ایران باید تصویری متفاوت از آنچه که تا به حال داشته که محدود به زعفران، پسته و خاوریار می‌شد، از خود به نمایش بگذارد تا دنیا باور کند که این توان تولیدی و تجاری در داخل کشور ما وجود دارد و در پی این معرفی است که می‌توانند اعتماد کنند و روابط تجاری خودشان با ایران را توسعه دهند، چرا که در این جنگ اقتصادی، به شدت به این درآمد‌های ارزی نیاز داریم.
ضعف ایران در معرفی فناوری به جهان
مودودی افزود: این اکسپو همان اکسپوی ۲۰۲۰ است، اما به دلیل محدودیت‌های کرونایی به سال ۲۰۲۱ منتقل شد. در طول تاریخ ۱۷۰ ساله، بهترین اتفاقات فناورانه را در اکسپو‌ها رونمایی کرده اند. ما در بحث‌های فناورانه حرفهای زیادی برای گفتن داریم که متاسفانه بسیار ضعیف خودمان را معرفی می‌کنیم. من معتقدم نقش دولت در این مسئله بسیار مهم است. متاسفانه در برآوردی که در سال ۲۰۱۸ انجام دادیم، متوجه شدیم متوسط سهم "های تک" در صنایع ما از متوسط دنیا در سال ۱۹۹۸ پایین‌تر است. یعنی ما در سال ۲۰۱۸، نسبت به ۲۰ سال قبل دنیا هم نتوانسته ایم ضریب نفوذ تکنولوژی‌های پیشرفته را در صنایع خودمان ارتقا دهیم. این یک درد بزرگ است، چرا که کشور‌هایی که همسایه ما هستند، سهم بالایی از محصولاتمان را که به آن‌ها صادر می‌کنیم، با توجه به تکنولوژی پایینی که در محصولات ما وجود دارد، اگر همان محصول را در کشور خودشان تولید کنند، ما به مشکل می‌خوریم. هرچقدر کشوری بتواند ضریب نفوذ محصولات‌های تکنولوژی را در سبد صادراتی خودش بیشتر کند، قطعا کشور‌های هدفش نمی‌توانند به سرعت آن را جایگزین کنند.
مقام چهارم نانو هستیم، ولی از آن در صنعت استفاده نمی‌کنیم!
سرپرست سابق سازمان توسعه تجارت اظهار کرد: ما در زمینه علوم نانو، تجهیزات پزشکی و زیست دارویی حرفهای زیادی برای گفتن داریم و مقام چهارم دنیا در حوزه نانو هستیم، اما این مسئله تا چه میزان به صنعت ما نفوذ کرده است و سبد صادراتی ما تا چه میزان بر اساس این تکنولوژی‌ها است که باید بگوییم بسیار کم است؛ بنابراین فرصتی مثل اکسپو بسیار کمک کننده در جهت معرفی فناوری‌های بالقوه ما است. سازمان صنایع کوچک محکم پای کار آمده و بسته‌های تشویقی خوبی تعریف می‌کند تا حضور شرکت‌های توانمند ما در اکسپو پر رنگ‌تر شود. برای اینکه بتوانیم سبد صادراتی خود را غنی کنیم، لازم است که مدیرانی سرکار بیایند که نگاه بین المللی دارند.
دچار شعار زدگی شدیم
مودودی با بیان اینکه بخش خصوصی وظیفه خود را به درستی انجام داده، افزود: محصولاتی که در داخل تولید شده اند، اما به مرحله صادرات نرسیده اند، نشان از همین موضوع دارد. متاسفانه ما دچار شعار زدگی هستیم، اما پای عمل که می‌رسد، می‌بینیم برنامه و نقشه‌ای وجود ندارد. امیدوارم نگاه‌ها در دولت آینده به گونه‌ای باشد تا این چشم انداز‌ها را دنبال کنیم. شعار اکسپو پیوند افکار و خلق آینده است. ما نیز ۱۳ غرفه را در این نمایشگاه طراحی کردیم که بخشی از آن فرهنگ ایرانی را معرفی می‌کند.
این فعال اقتصادی در پایان سخنان خود اظهار کرد: وقتی صحبت از ایران می‌کنیم، منظورمان تمام استان‌های ایران است. نکته اینجاست که در همین نمایشگاه نیز ظرفیتی ایجاد شده است برای توانمندی‌های استانی که هر استان می‌تواند ظرفیت‌های خودش را در آنجا معرفی کند. انتظار داشتیم بعد از ۱۷۰ سال که از اولین حضورمان در این نمایشگاه می‌گذرد، یکی از مدعیان اصلی برگزاری اکسپو، خود ایران باشد، ولی متاسفانه اکسپوی دبی جزو اولین در خاورمیانه است و تا پیش از این اکسپو را در خاورمیانه نداشتیم. ما در بعضی اکسپو‌ها بسیار ضعیف و در بعضی دیگر خوب بودیم. در اکسپوی میلان مقام دوم را در زمینه طراحی و تم کسب کردیم، ولی در ۲ دوره قبل از آن، بسیار ضعیف در چین حاضر شدیم. فراز و فرود‌های آن بستگی به توجه دولت‌ها داشته است. با توجه به حضور بسیاری از کشور ها، می‌توانیم مذاکرات تخصصی زیادی را در آنجا داشته باشیم. در خانه توسعه تجارت که به عنوان متولی بخش صنعت و تجارت ایران در اکسپوی ۲۰۲۰ معرفی شده، ما ۴ برنامه داریم که آن‌ها را معرفی کرده ایم و اعلام کرده ایم که اگر مایلند در مذاکرات و هیئت تجاری حضور پیدا کنند، می‌توانند در آنجا حضور پیدا کنند و همتایان بین المللی خود را ملاقات کنند.
اتاق بازرگانی و سازمان توسعه تجارت باید حداکثر استفاده را بکنند