بندر چابهار؛ بهشت تجارت ایران با هند و شرق آسیا/ درخواست طالبان از دهلی برای تجارت از یک بندر ایرانی!

به گزارش خبرگزاری دانشجو؛ پایگاه خبری "مدرن دیپلماسی" در گزارشی، به مساله مراودات اقتصادی افغانستان (در شرایطی که طالبان بر این کشور مسلط شده) با دیگر کشورهای منطقه پرداخته و به طور خاص، توسعه روابط میان هند و  افغانستان و تاکید بر نقاط ارتباطی نظیر "بندر چابهار" که می توانند روابط خارجی و تجاری افغانستان با کشورهای منطقه را توسعه بخشند، مورد اشاره قرار داده است.

مدرن دیپلماسی در این رابطه می نویسد: «یکی از موضوعات مهمی که در دیدار هیات افغانستانی به ریاست وزیر خارجه موقت طالبان "امیر خان متقی" در دیدار با "عمران خان" نخست وزیر پاکستان در تاریخ 12 نوامبر سال 2021 در اسلام آباد مطرح شد، درخواست افغانستان از پاکستان جهت صدور مجوز برای حمل گندمِ هند از طریق پاکستان برای افغانستان بوده است.(لازم به ذکر است که در اکتبر سال 2021، هند از پاکستان درخواست کرده بود که اجازه تردد کامیون های حاملِ 50 هزار تن گندم به افغانستان را بدهد).

اینطور گمانه زنی شده که نخست وزیر پاکستان به هیات افغانستانی گفته است که وی "این مساله را با نظرِ مساعد بررسی می کند". در این راستا، دفتر نخست وزیر پاکستان در پیامی توئیتری گفته است: "نخست وزیر پاکستان اعلام کرده که در شرایط کنونی، کشورش به درخواستِ برادران افغان مبنی بر انتقال گندم از هند به افغانستان از طریق پاکستان، بر اساس اهداف بشردوستانه و دیگر مقاصدی که باید مد نظر قرار گیرند، با نظر مساعد، رسیدگی خواهد کرد".

پس از تسلط طالبان بر افغانستان، تجارت دوجانبه این کشور با هند از طریق پاکستان، به حالت تعلیق در آمده است. این مساله موجب شده تا بسیاری از کسب و کارهای هندوستان دچار آسیب های جدی شوند. برای دوره زمانی سال های 2020-2019، حجم تجارت میان هند و افغانستان از 1.5 میلیارد دلار نیز پیشی گرفته بود.  

*بندر چابهار و کریدورِ هوایی هند-افغانستان

درحالیکه پاکستان به کالاهای افغانستانی اجازه می دهد تا از طریق خاک پاکستان وارد هند شوند(از طریق گذرگاه مرزی "واهگه")، با این حال، این کشور(پاکستان) اجازه نمی دهد که کالاهای هندی از طریق پاکستان وارد افغانستان شوند. جهت غلبه بر این مشکل، هند بر پروژه "بندر چابهار" در ایران تمرکز ویژه ای را معطوف کرده است(بندر چابهار به عنوان دروازه ورود هندوستان به افغانستان و آسیای مرکزی تلقی می شود و در عین حال محموله های امدادی و انسان دوستانه قابل توجهی نیز برای افغانستان از طریق این بندر ارسال می گردند). هند همچنین اقدام به ایجاد یک کریدور هوایی با افغانستان(دهلی نو-کابل، بمبئی-کابل و دهلی نو-هرات) نیز کرده است.

درخواست اخیر افغانستان از پاکستان جهت صدور مجوز برای واردات کالاهای هندی به افغانستان از طریق پاکستان، دو نکته اساسی و مهم را مورد اشاره قرار می دهد: اولا، طالبان متوجهِ اهمیت پیوندهای اقتصادی با همسایگان افغانستان مخصوصا هند و ایران است(تاکنون توجه زیادی به نقش پاکستان در عرصه معادلات افغانستان معطوف شده است با این حال افغانستان به توسعه روابط با دیگر همسایگان خود نیز شدیدا احتیاج دارد). در ماه سپتامبر سال 2021، طالبان از هند درخواست کرده تا بار دیگر اتصال هوایی افغانستان به هند از سر گرفته شود. "حمیدالله آخوندزاده" نخست وزیر موقت طالبان به طور خاص این درخواست را از مقام های هندی داشته است. حتی قبل از تشکیل دولت موقت طالبان، معاون وزیر خارجه طالبان "شیر محمد عباس استنکزی" گفته بود که طالبان جهت تقویت روابط خود با هند، اقدامات زیادی را انجام خواهد داد. در این راستا، وی خواستار توسعه روابط تجاری با هند از طریق کریدورهای هوایی و همچنین مسیرهای زمینی شده بود. استنکزی همچنین خواستار توسعه ارتباطات و اتصال هر چه بیشتر کشورهای منطقه به یکدیگر نیز شده بود.

دوم، فارغ از اینکه مقام های طالبان بارها گفته اند که اولویت زیادی را بر توسعه روابط اقتصادی با چین قائل هستند، با این حال این گروه مایل است تا نوعی توازن را در روابط خارجی خود برقرار سازد و نمی خواهد تا حد زیادی به چین وابسته شود(چین تاکنون کمکی به ارزش 31 میلیون دلار را به افغانستان متعهد شده و اکنون ارتباط هوایی با افغانستان را نیز از سرگرفته است). در این راستا، گروه طالبان اعلام کرده که خواستار روابط دوستانه و صمیمی با همه کشورهای جهان حتی آمریکا است. در این چهارچوب، اگرچه کمک های انسان دوستانه قادرند تا در موقعیت کنونی، افغانستان را از یک بحران تمام عیارِ انسانی نجات دهند(بر اساس ارزیابی ها، بیش از نیمی از جمعیت افغانستان با بحران فقدانِ امنیت غذایی رو به رو هستند)، با این حال، احیای مجدد ارتباطات منطقه ایِ طالبان و همچنین از سرگیریِ مراودات دوجانبه آن با کشورهای مختلف، امری کاملا ضروری برای تداوم حکومت طالبان در افغانستان است.

جدای از این ها، طالبان به حمایت جامعه بین المللی جهت آزاد سازی دارایی های خود در بانک های خارجی نیز نیازمند است(آمریکا بیش از 9.5 میلیارد دلار از دارایی های بانک مرکزی افغانستان را مسدود ساخته است). تاکنون شمار بسیار کمی از کشورها(که چین پر سرو صدا ترینِ آن ها بوده)، از درخواست های طالبان جهت آزادسازی این منابع مالی حمایت کرده اند(بدون ترید دولتِ طالبان به توسعه روابط با کشورهای مختلف جهان با دادن این تضمین به آن ها که طالبان به تعهدات خود عمل خواهد کرد و به طور خاص حقوق اقلیت ها و زنان را تضمین و از حرکت های تروریستی حمایت نخواهد کرد، نیاز دارد. این رویکرد طالبان موجب خواهد شد تا بتواند حمایت های بین المللی گسترده ای را به سمت خود جلب کند.

به طور کلی باید گفت، اگرچه در مورد کمک به افغانستان جهت مقابله با وقوع بحرانی انسانی در این کشور اجماع نظر وجود دارد، با این حال باید منتظر ماند و دید که آیا دیگر کشورها، روابط و پیوندهای اقتصادی خود را با طالبان و افغانستان از سرخواهند گرفت یا خیر و در عین حال آیا دیگر کشورها با تقاضاهای مکرر طالبان جهت آزادسازی منابع بانک مرکزی افغانستان در بانکهای خارجی همراهی خواهند کرد یا خیر. در این میان باید منتظر ماند و دید که آیا پاکستان نیز اجازه صدور کالاهای هندی به خاک افغانستان از طریق خاک خود را خواهد داد؟ امری که در صورت محقق شدن می تواند راه را برای احیای پیوندهای اقتصادی افغانستان و هند که از سال 2019 به حالت تعلیق درآمده است، هموار کند.

در حالی که تحلیلگران و مفسران، افغانستان را به طور خالص و خاص، از منظر ژئوپلیتیک ارزیابی می کنند، کاملا مهم است تا طالبان و جامعه بین المللی با همکاری با یکدیگر، سعی در مخاطب قرار دادن مشکلات اقتصادی افغانستان داشته باشند و رفاهِ مردم افغانستان را یکی از اولویت های اساسی خود تعریف کنند».