سهم مردم ورزقان از معدن مس سونگون چقدر است؟ / مطالبه کارگران برای یکسان‌سازی حقوق

گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، فاطمه فرخی؛ مجتمع سونگون با کانسنگ مس پورفیری، در ۱۰۰ کیلومتری شمال شرق تبریز و ۲۵ کیلومتری ورزقان قرار دارد. کانسار مس سونگون در منطقه‌ای کوهستانی با ارتفاع متوسط ۲۰۰۰ متر بالای سطح دریا و در بخشی از رشته کوه‌های قره‌داغ واقع شده و حداکثر ارتفاع محدوده معدن از سطح دریا ۲۷۰۰ متر است.

دراین مجتمع معدنی ۵ هزار نفر مشغول کار هستند و محصول نخست صادرات استان یعنی کنسانتره مس را تولید می‌کنند و در صنعت مس کشور سهم ۳۰ درصدی دارند. هر تن کنسانتره حداقل ۱ هزار و ۷۰۰ دلار ارزش دارد.

مجموعه مس سونگون توان این را دارد که در آینده، همه سنگ‌های مس منطقه شمال غرب ایران را فرآوری و به شمش کاتد تبدیل کند. یعنی محصولی که در بازار فناورانه امروز و فردای دنیا حرف اول را می‌زند. اما مسیر پیشرفت در این مجموعه چندان هموار نیست.

سه معدن اصلی مس در کشور وجود دارد که شامل معادن سرچشمه، میدوک و سونگون است و معدن مس سونگون در حال حاضر، به لحاظ بزرگی، ظرفیت و تناژ تولیدی دومین قطب مس در کشور است.

سابقه معدنکاری در سونگون به دوره قاجار برمی‌گردد. آثار فعالیت‌های قدیمی به صورت استخراج زیر زمینی در امتداد طول رودخانه سونگون در محدوده پرعیار بوده است. بهره‌برداری از سنگ‌های پرعیار مس تا سال ۱۳۵۱ متناوب انجام گرفته است.

عملیات اکتشافی با استفاده از روش‌های نوین و وسایل و تجهیزات جدید از سال ۱۳۲۵ شروع و تا سال ۱۳۵۶ ادامه داشته است. در سال ۱۳۵۶ وجود ذخایر مس از نوع پرفیری توسط کارشناسان زمین‌شناسی کشور محرز شد.

نخستین گمانه کانسار در سال ۱۳۶۸ حفر و تا سال ۱۳۷۱ اکتشافات نیمه تفضیلی توسط شرکت معدنکاری اولنگ و یک شرکت انگلیسی انجام شد. عملیات پیش باطله برداری نیز از سال ۱۳۷۲ آغاز و معدن در سال ۱۳۷۸ به بهره برداری رسمی رسید.

منطقه ارسباران از مناطق مستعد در حوزه معدن و یکی از مناطق معدنی مهم ایران است که متاسفانه با وجود معادن منحصر بفرد مس و طلا و سایر معادن همچنان از رشد مناسبی برخوردار نیست.

اختصاص یک درصد از گردش مالی مس سونگون به استان

به اعتقاد نادر ارسلانی، معاون علمی و فناوری سپاه عاشورا خام فروشی فرآورده‌های معدنی یکی مشکلات عدیده صنعت مس است. متاسفانه سال‌های سال است مس به صورت کنسانتره از استان و حتی از کشور خارج می‌شود که اگر تدبیر لازم برای ایجاد صنایع جنبی صورت گیرد مطمئنا شاهد افزایش اشتغال پایدار وکاهش نرخ بیکاری در این منطقه خواهیم بود.

وی تاکید می‌کند انتظار داریم دستگاه‌های مرتبط و مدیران ارشد مجتمع‌های معدنی اعم از دولتی و خصوصی به امر مهم ایجاد صنایع تبدیلی و پائین دست مس ورود جدی کنند و با مواد اولیه به محصول گام‌های عملی در این زمینه بردارند.

به گفته ارسلانی از گردش مالی ۱۰ هزار میلیارد تومانی مس سونگون، تنها یک هزار میلیارد تومان در آذربایجان شرقی در این استان انجام می‌شود و مابقی مربوط به خارج از استان است.

اهمیت معدن مس سونگون ورزقان به عنوان یک معدن استراتژیک در سطح جهان

در این راستا، عابدین خرم استاندار آذربایجان شرقی در بازدید از پروژه‌های توسعه مجتمع مس سونگون می‌گوید: این مجتمع برای استان بسیار حائز اهمیت است و در این خصوص به سرمایه‌گذاری برای اجرای طرح‌های توسعه این مجتمع تاکید داریم.

وی اظهار داشت: به منظور جلوگیری از خام‌فروشی و تحقق مطالبه مردم مبنی بر بهره‌مندی استان از ظرفیت این معدن، طرح‌های توسعه مجتمع مس سونگون ورزقان در بخش‌های کاتد و تغلیظ آغاز شده و اجرای پروژه بسیار مهم تولید کاتد توسط قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا (ص) در دستور کار است.

استاندار آذربایجان شرقی با اشاره به اهمیت معدن مس سونگون ورزقان به عنوان یک معدن استراتژیک در سطح جهانی، اظهار داشت: رعایت مسائل زیست‌محیطی، به حداقل رساندن دخل و تصرف در شرایط منطقه و نیز حفظ و احیای مراتع و مناطق جنگلی به عنوان یک اصل مهم باید از سوی مجتمع مس سونگون و شرکت ملی صنایع مس ایران مورد توجه قرار گیرد.

ماجرای اعتراض کارگران این معدن

شنیده‌ها حاکی از این است در ماه‌های اخیرا شاهد تجمع گروهی از کارگران معدن مس سونگون در اعتراض به وضعیت حقوق و دستمزد خود، بودیم و اعتراض آن‌ها خبرساز شده است تا حدی که صدای یکی از اعضای هیات رئیسه مجلس هم در اعتراض به مدیران شرکت ملی مس بلند شد؛ که جلسه‌ای برای بررسی مشکلات کارگران پیمانکار این مجتمع، با حضور مدیرکل تعاون کار و رفاه اجتماعی، نماینده مردم شهرستان ورزقان در مجلس، مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران، به همراه نماینده کارگران تشکیل می‌شود.

از قرار معلوم در این نشست، با مدارک ارائه شده از سوی کارگران پیمانکار مجتمع مس سونگون پیرامون وضعیت اشتغال، نوع قرارداد کار، وضعیت حقوقی، سختی کار و شرایط کارگران برای اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل و مشکلات موجود در این موضوعات مورد بررسی قرار گرفته و حاضرین بر اجرای دقیق عدالت مزدی و اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل کارگران این واحد معدنی و سایر کارگران پیمانکاری تاکید کرده‌اند.

بررسی مشکلات کارگران

الله وردی دهقانی، نماینده مردم ورزقان و عضو کمیسیون صنایع و معادن در مجلس در جمع خبرنگاران گفته است: به دنبال اعتراض اخیر کارگران مجتمع معدن مس سونگون به شرایط کاری و تبعیض در پرداخت‌ها و عدم وجود رویه یکسان در پرداخت حقوق، در جمع آنان حضور یافته و صحبت کردم. در آن دیدار مقرر شد نمایندگان کارگران مس سونگون در حضور مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی آذربایجان شرقی و اینجانب جلسه مشترکی برای بررسی مسائل و مشکلات آنان برگزار کنیم که این کار انجام و یکایک خواسته‌های آنان در آن جلسه بررسی شد. پس از آن کارگران قول دادند به سر کار خود بازگردند و این گونه نیز کردند.

دهقانی در ادامه می‌گوید: قرار است بر اساس تصمیمات جلسه با مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران، عمده مطالبات کارگران مجتمع مس سونگون در یک ماه آینده انجام شود.

به گفته این نماینده مردم ورزقان در مجلس شورای اسلامی گفته بود: بر اساس توافقنامه امضا شده، مقرر است قرارداد کارگران حداقل کمتر از یک سال نباشد و تمامی حقوق شان که به صورت روال و قانونی پرداخت نشده، قانونمند شود. افزایش ضریب ریالی، فوق العاده جذب، سنوات، رتبه بندی و ارتقای گروه، حق بدی آب و هوا، حق لباس دو بار در سال، حق ایاب و ذهاب، تسهیلات مسکن، وام از جمله مطالبات دیگر کارگران مس سونگون بود که مقرر شد انجام شود. همچنین مقرر شد پرداخت‌ها در همه کار‌های مشابه در شرکت‌های مشابه و پیمانکار یکسان شود.

هرگونه تجمع باعث اخلال در روند تولید و اشتغال مس سونگون می‌شود

اما براساس اخبار منتشر شده در برخی از خبرگزاری‌ها حسین فتحی مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی آذربایجان‌شرقی با اشاره به تجمع جمعی از کارگران دو شرکت پیمانکاری مجتمع معدنی مس سونگون برای اصلاح مجدد طرح طبقه بندی مشاغل و یکسان سازی حقوق شان با نیرو‌های رسمی، گفته است: قرارداد این‌ها به صورت قانونی تنظیم شده، اما نیاز به بازنگری دارد که در حال انجام است. هر کدام از خواسته‌های آنان براساس موازین قانونی باشد، بدون توقف تولید پیگیری می‌شود.

وی با تاکید بر اینکه هرگونه تجمع باعث اخلال در روند تولید و اشتغال و نیز سوءاستفاده بیگانگان می‌شود، گفته است: ۳۹ پیمانکار در مجتمع مس سونگون فعالیت می‌کنند و خواسته کارگران را به طراح قرارداد داده‌ایم که در مرحله طبقه‌بندی است و بعد از آن به دنبال عقد قرارداد جدید هستیم.

شنیده‌ها حاکی از این است کارگران در این تجمع مطالباتی همچون اصلاح مجدد طرح طبقه بندی مشاغل و یکسان سازی حقوق با نیرو‌های رسمی را مطرح کردنده اند.

با ادامه دار شدن تجمع کارگران و حل نشدن مشکل قرارداد و مطالبات آن‌ها سلیمی، عضو هیئت رئیسه مجلس در اعتراض به مدیریت شرکت ملی مس می‌گوید: مجلس شورای اسلامی مسئله حق و حقوق کارگران را پیگیری خواهد کرد؛ نمی‌شود که حق و حقوق کارگر پرداخت نشود و بعد آقایان در مجمع فوق‌العاده خودروی لاکچری برای مدیرعامل و هئیت مدیره تامین کنند؛ وزیر صمت حتما باید به این مسئله ورود کند.

شایان ذکر است، هرچند شرکت ملی مس در پاسخ به سلیمی اعلام کرد: تاکنون حقوق کارکنان و کارگران و سخنگویش صنعت مس به تعویق نیفتاده است و این شرکت هیچ‌گونه معوقه به کارکنان و کارگران خود ندارد، اما ادامه دار شدن این تجمعات نشان دهنده حل نشدن موضوع و لزوم ورود دستگاه‌های مسئول برای رسیدگی به مطالبه کارگران ورود کنند تا در این شرایط که کشور چشم به رونق تولید با تلاش شبانه‌روزی کارگران دوخته است این صنعت بزرگ در کشور با تعطیل نشود.