سفر بایدن به خاورمیانه؛ آخرین راه حل آمریکا برای فرار از بحران؟

به گزارش خبرنگار گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو، پیش از سفر احتمالی جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا به خاورمیانه و دیدار وی با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، واشنگتن و ریاض در جهت تلاش برای بهبود روابط خود که از زمان روی کار آمدن بایدن سرد بوده است، به مذاکرات میان خود سرعت بخشیده اند. تنش بین کشور‌ها در پی جنگ در اوکراین و احساس عربستان سعودی و امارات متحده عربی مبنی بر اینکه که دولت بایدن، برخلاف دولت قبلی خود، آن‌ها را به عنوان متحدان مهم خود تلقی نمی‌کند، تشدید شده است. بهبود روابط بین ایالات متحده و عربستان سعودی نیز بر منافع اسرائیل تأثیر خواهد گذاشت، به ویژه در بحث ادامه عادی سازی روابط از طریق گسترش توافقات با کشور‌های خلیج فارس و افزودن سایر کشور‌ها به این روند به ویژه عربستان سعودی.

طی گزارش‌های اخیر، جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده طی ماه آینده به عربستان سعودی سفر خواهد کرد و احتمالا دیداری با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، در چارچوب سفر به خاورمیانه خواهد داشت. اگر چنین دیداری از طرف بایدن برگزار شود، نشان دهنده تغییر قابل توجهی رویکرد سیاست خارجی دولت جدید است. کاهش روابط، بیشتر نتیجه سیاست‌های دولت بایدن بوده است. دولت بایدن بلافاصله پس از روی کار آمدن، «تجدیدسنجی» روابط آمریکا با عربستان سعودی را اعلام کرد، روابطی که در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا رونق گرفته بود و به روابط نزدیک بین رهبران دو کشور منجر شده بود. بایدن حتی به وعده انتخاباتی خود مبنی بر انتشار گزارشی مبنی بر متهم کردن بن سلمان به دلیل نقش داشتن در تصمیم گیری مربوط به قتل جمال خاشقچی روزنامه نگار سعودی، عمل کرد. روابط پس از رد قاطعانه درخواست آمریکا از طرف عربستان سعودی برای افزایش تولید نفت به منظور کمک به کاهش قیمت نفت پس از شروع جنگ در اوکراین، سرد‌تر شده است.
ریاض و ابوظبی بسیار نگران کاهش توجه آمریکا به مشکلات امنیتی خود هستند. آن‌ها به ویژه از این که واشنگتن از آن‌ها انتظار دارد که به درخواست‌های اخیرشان در زمینه تولید نفت با جدیت پاسخ دهند، خشمگین هستند، در حالی که ایالات متحده به درخواست‌های آن‌ها در حوزه امنیتی توجهی نمی‌کند. سیاست دولت آمریکا در خاورمیانه و عدم تمرکز آن بر مسائل مهم ریاض و ابوظبی باعث شده است تا آن‌ها متوجه شوند که دولت کنونی آمریکا برخلاف پیشینیان خود، آن‌ها را متحدان مهمی نمی‌داند و حتی گاهی علیه منافع آن‌ها عمل می‌کند.
کشور‌های حاشیه خلیج فارس خروج عجولانه آمریکا از افغانستان را به منزله شروع روند خروج آمریکا از خاورمیانه میدانند. علاوه بر این، عربستان سعودی انتظار کمک بیشتر آمریکا در مقابله با حملات حوثی‌ها علیه جبهه داخلی خود را داشت و از تصمیم ایالات متحده برای خروج نیرو‌ها از خاک عربستان شگفت زده شد. امارات متحده عربی همچنین انتظار پاسخ قاطعانه نظامی و دیپلماتیک آمریکا را پس از حمله حوثی‌ها در ژانویه ۲۰۲۲ داشت. امارات متحده عربی عمدتاً از امتناع دولت آمریکا از افزودن حوثی‌ها به فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی (FTO) متعجب شد. پس از آن که دولت آمریکا بلافاصله پس از روی کار آمدن بایدن آن‌ها را از فهرست حذف کرد.
کشور‌های حاشیه خلیج فارس همچنین از سیاست آمریکا در قبال ایران، از جمله مذاکرات با ایران در مورد مسئله هسته ای، ناامید شدند. امتناع بایدن در ابتدای دوره ریاست جمهوری خود از گفتگو با بن سلمان به عنوان مداخله در امور داخلی عربستان تلقی شد و ضربه‌ای به مشروعیت حاکم و پادشاه آینده این کشور تلقی شد. علاوه بر این، تنش بین واشنگتن و ابوظبی در سال گذشته به دنبال ارتقای روابط ابوظبی با چین و گرم شدن روابط با سوریه افزایش یافته است که در سفر بشار اسد رئیس جمهور سوریه به امارات منعکس شد. به دلیل نگرانی آمریکا در مورد نشت فناوری به چین، ابوظبی مذاکرات برای خرید F-۳۵ از ایالات متحده را به حالت تعلیق درآورد. بهبود روابط بین ایالات متحده و قطر نیز تنش در روابط واشنگتن با ریاض و ابوظبی را تشدید کرد.
از ابتدای جنگ اوکراین، رهبران عربستان سعودی و امارات از انتقاد از روسیه خودداری کردند و سعی کردند تا حد امکان خود را از بحران بین روسیه و غرب دور کنند. آن‌ها با تلاش‌های آمریکا برای منزوی کردن روسیه از نظر سیاسی و اقتصادی همکاری نکردند. به عنوان مثال، آن‌ها از افزایش تولید نفت خود برای کاهش قیمت نفت خودداری کردند. این امتناع ریاض باعث شد که بسیاری از قانونگذاران دموکرات فشار خود را بر دولت برای افزایش اقدامات خود علیه عربستان سعودی افزایش دهند. وال استریت ژورنال همچنین گزارش داد زمانی که جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا موضوع خاشقچی را مطرح کرد، بن سلمان بر سر او فریاد زد که واشنگتن می‌تواند درخواست خود برای افزایش تولید نفت عربستان را فراموش کند.
با این وجود، جنگ در اوکراین بار دیگر اهمیت استراتژیک خلیج فارس برای بخش انرژی جهانی و ارزش رو به رشد کشور‌های عربی خلیج فارس برای قدرت‌های بزرگ را برجسته کرده است. در حالی که عربستان سعودی در در دوران سردی روابط با ایالات متحده بود، از شی جین پینگ، رئیس جمهور چین دعوت کرد تا از این کشور دیدن کند و ریاض در حال مذاکره با چین (مشتری اصلی نفت عربستان) بر سر قیمت گذاری در معاملات نفتی بین آن‌ها به به جای دلار آمریکا، همانطور که تاکنون رواج داشته است به ارز چین است.
کشور‌های عربی نگرانی‌های خود را مرتبط با توافق هسته‌ای در حال ظهور با ایران می‌دانند، چون معتقدند توافق به نفع ایران خواهد بود، زیرا این توافق به مسائل تروریسم و نقش ایران در منطقه و بحث موشک‌ها و پهپاد‌ها که ایران مسئول آن است، نمی‌پردازد. بنابراین، کشور‌های خلیج فارس به دنبال چیزی هستند که آن‌ها به عنوان یک اقدام مناسب برای همسو شدن با موضع آمریکا می‌دانند - افزایش همکاری‌های اطلاعاتی با آن‌ها و تقویت قابلیت‌های دفاعی آنها. عربستان سعودی همچنین انتظار کمک آمریکا در توسعه برنامه هسته‌ای و احیای روابط خوب بین واشنگتن و بن سلمان، و همچنین مصونیت او از شکایت احتمالی در ایالات متحده در رابطه با دست داشتن او در قتل خاشقچی را دارد.
گزارش‌های سفر احتمالی بایدن به عربستان سعودی احتمالاً منعکس‌کننده ارزیابی واشنگتن مبنی بر این قضیه است که روابط ضعیفش با ریاض به منافع آمریکا آسیب می‌زند و همچنین با تأکید بر لزوم اطمینان از اینکه عربستان و سایر کشور‌های خلیج‌فارس همچنان آمریکا را متحد می‌بینند و از پیشبرد فرآیند‌هایی که باعث افزایش اتکای آن‌ها به چین و روسیه می‌شود، خودداری خواهند کرد.
نیاز به متقاعد کردن عربستان سعودی برای افزایش تولید نفت خود به ویژه در زمان کنونی محسوس است. دولت آمریکا قبلاً اقداماتی را برای بهبود این سردی روابط انجام داده است، از جمله تعیین سفیر در ریاض (پس از ۱۵ ماه)، برقراری تماس‌های تلفنی و انجام بازدید از پادشاهی توسط مقامات ارشد. در هر صورت، نشست بایدن و بن سلمان مستلزم تدارک دقیق برای تضمین موفقیت آن است، حتی اگر دو طرف بر همه موضوعات مورد مناقشه پل نزنید.
سفر موفقیت آمیز بایدن به ریاض و بهبود روابط بین ایالات متحده و عربستان سعودی برای اسرائیل از نظر ادامه روند عادی سازی روابط کشور‌های منطقه با خود و گسترش توافقات با کشور‌های خلیج فارس و افزودن کشور‌های بیشتری به روند، بالاتر از همه خود عربستان سعودی، اهمیت بسیار بالایی دارد. اسرائیل علاقه آشکاری هم به ثبات عربستان و هم در بهبود روابط خود با ایالات متحده دارد. همچنین حفظ جبهه سیاسی و امنیتی منطقه در برابر ایران که عربستان سعودی بخش مهمی از این است، برای رژیم صهیونیستی مهم است.