مدیریت آب در استان‌ها چه پارامتر‌هایی دارد؟ / کرمان، گورستانی از طرح‌های ناکارآمد آبی

به گزارش گروه استان‌ها خبرگزاری دانشجو، محمدحسین لک؛ مسئله مدیریت آب و بحران کمبود آن در چند سال اخیر مشکلات زیادی را برای مردم استان‌های مختلف به وجود آورده و در ایجاد این مسئله عوامل طبیعی ناشی از کاهش بارندگی‌ها دخیل بوده ، رفتار انسان با محیط زیست و اجرای طرح‌های غلط و غیرکارشناسی در برخی از استان‌ها باعث این بحران شده است.

اما داستان مسائل کم آبی در هر استانی پارامتر‌های متفاوتی را دارد، در استان کرمان با توجه به وجود قنوات و کشاورزی پر رونقی که در سال‌های گذشته داشته است، روند مدیریت آب متفاوت است البته توسعه صنعتی و فعالیت صنایع آب بر و معادن اثر مهمی در مشکلات آبی استان کرمان داشته‌ است.

همچنین برخی از طرح‌های سدی و انتقال آب بر بحران دامن زده است. از طرفی عدم توجه به استعداد‌های طبیعی کرمان مانند قنوات و مادرچاه‌ها باعث شده است که منابع آبی استان به میزان کافی تامین نشود و شاهد قطعی آب شرب حتی در شهر‌های بزرگ این استان باشیم و این مدیریت غلط آب بر مسئله اشتغال و آسیب‌های اجتماعی در این استان دامن می‌زند و حال سعی داریم به بررسی ریشه‌ای این مسائل بپردازیم.

عدم شناخت مسئولین از بوم منطقه، عامل اجرای طرح‌های غلط

یکی مهمترین عواملی که به بحران آب در استان کرمان دامن می زند این است که مسئولین و سیاستگذاران در این استان از بومِ منطقه و استعداد‌های طبیعی استان بی اطلاع هستند و اجرای طرح‌ها معمولا اقتباس شده از مناطق دیگر است و این مسئله باعث آسیب‌رسانی بر طبیعت و ضرر‌های جبران ناپذیری شده است.

حسن اشرف گنجویی، کارشناس مسائل آب در استان کرمان با اشاره به عدم شناخت مسئولین از استان کرمان و تصمیم‌گیری‌های غلط در بحث مدیریت آب گفت: اولین پارامتر برای درک علت بحران آب در کرمان، عدم شناخت مسئولین وزارت نیرو از استان کرمان است؛ ارگانی که می‌خواهد در استانی کار کند و مسائل آبی را حل کند باید تمام عملکردش همراه شناخت باشد یعنی پتانسیل‌های آبی را بشناسد و طرح‌هایی که میخواهد اجرا کند بر مبنای موازین علمی و دانشگاهی باشد.

معادن و صنایع آب‌بر

یکی دیگر از عوامل بحران آب در استان کرمان وجود صنایع و معادن زیاد و طبیعتا آب‌بری این صنایع است که باعث شده حق‌آبه بسیاری از مناطق استان به سمت صنعت برود و مشکلاتی را ایجاد کند که این مورد هم ناشی از فهم غلط مسئولین از محیط زیست استان است؛ استان کرمان منابع محدود آبی دارد و استان خشکی تلقی می شود و تاسیس صنایع متعدد آب‌بر در این استان باعث شده که آبی به سمت مزارع نرود و بسیاری از زمین‌های کشاورزی خشک شود.

حجت الاسلام فراهانی، مسئول گروه جهادی فدائیان عدالت درباره فعالیت صنایع آب‌بر در استان خشکی مانند کرمان تصریح کرد: مشکل ما در استان کرمان اصلا آب شرب نیست و اصل داستان بحث معادن کرمان است، شما ببینید در پهناورترین استان خشکی ایران، کرمان است، شما بگویید واقعا چه منطقی دارد که صنایع آب بر را در استان خشکی بنا کنیم مثلا مثل صنعت فولاد را در کرمان راه اندازی کنیم و بعدا به این افتخار کنیم که در فولاد قطب کشور شدیم، این واقعا افتخار دارد؟ در تمام دنیا صنایع آب بر را کنار دریا میسازند، نه در منطقه‌ای که اساسا خشک است!

وی افزود: الان در پتروشیمی هم همین اتفاق می‌افتد و با تاسیس پتروشیمی در مناطق خشک بر مشکلات آبی دامن می زند؛ بحث سد‌هایی است که در استان کرمان احداث شده باعث شده کل اکوسیستم منطقه به هم بریزد.

صفارود، سدی که غیرکارشناسی و غیر قانونی است

سد‌های زیادی در استان کرمان تاسیس شده است، اما عجیب‌ترین روند تاسیس و یکی از مشکل سازترین این سد‌ها به گفته کارشناسان سد صفارود رابر بوده است که الان تقریبا به طور کامل ساخته شده، اما هنوز نه مجوز ساخت از طرف سازمان حفاظت محیط زیست دارد و نه مجوز بهره برداری و آبگیری!

نکته عجیب‌تر هزینه گزافی است که از بیت المال برای تاسیس این پروژه هزینه شده است، اما مهدی فداکار، استاندار کرمان در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجو درباره عدم آبگیری این سد عنوان می‌کند: ساخت سد صفارود پیشرفت ۹۴ درصدی داشته و برای آبگیری این سد باید منتظر بارش باران باشیم و این مورد دیگر دست ما نیست و باید دعا کنیم باران ببارد؛ این سد دقیقا مثل سد کرخه است که چند سال خالی بود و بعد پر از آب شد!

حسن اشرف گنجویی، کارشناس مسائل تامین آب درباره عدم کارشناسی بودن تاسیس سد صفارود رابر بیان کرد: در حوزه آبریز رودخانه هلیل با نسبت معین تصمیم به سدسازی صورت می‌گیرد و همه تحقیقات در منطقه جیرفت و جنوب کرمان در سد هلیل انجام شده؛ یعنی سد هلیل بر مبنای کار جامعه کارشناسی صورت گرفته و سد هلیل اساس کار است، وقتی ما یک کار اساسی در سد هلیل انجام دادیم هر کار دیگری که بخواهیم صورت دهیم باید بر مبنای مطالعات این سد باشد سد صفارود رابر زمانی می‌تواند از لحاظ کارشناسی معنا و مفهوم داشته باشد که تمامی مطالعات آن با هماهنگی سد هلیل باشد.

حجت الاسلام فراهانی، مسئول گروه جهادی تبلیغی فدائیان عدالت با اشاره به غیر کارشناسی بودن دو پروژه آبی سد صفارود رابر و تونل انتقال آب هلیل رود گفت: پروژه‌های آبی در استان کرمان غیرکارشناسی است و برای این پروژه‌ها میلیارد‌ها تومان هزینه شده است، خیلی جالب است که الان پروژه سد صفارود رابر صددرصد تمام شده است و هنوز مجوز ساخت ندارد؛ تونل انتقال آب از سمت سد صفارود به کرمان یک مجوز نیز ندارد البته با ساخت و پاخت یک مجوز درست کردند و محیط زیست وقت استان کرمان با ۱۸ شرط که به قنوات و محیط زیست ضربه نزند مجوز داده، ولی فقط در یک مورد ۱۰ هزار درخت گردو نابود شده، دو روستا در شهرستان بافت کرمان صددرصد خشک شده و چهار روستا ۵۰ درصد خشکی دارد.

استان کرمان گورستانی از طرح‌های ناموفق تامین آب و آبخیرداری است و متاسفانه هنوز جلوی این طرح‌های آسیب زننده گرفته نشده است، طرح‌هایی که در این گزارش سعی کردیم تا حدودی به آن بپردازیم و البته موارد بسیاری است که خبرگزاری دانشجو در آینده سعی بر پیگیری این موارد دارد.