جای خالی زعفران خراسان شمالی در بازار بورس / صادرات انگور شمال شرق کشور در دستور کار مدیران

گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، حسین اکبری؛* ظرفیت‌های کشاورزی خراسان شمالی نه آنکه بی‌شمار باشد، بلکه آنقدر گسترده است که بتواند بخش مهمی از نیاز کشور را به محصولات کشاورزی مرتفع کند و حتی دستی در صادرات این محصولات داشته باشد. با این حال این ظرفیت‌های تاکنون آنطور که باید و شاید مورد توجه مسئولان قرار نگرفته است.

جمعیت حدود ۵۰ درصدی روستایی این استان نشان می‌دهد کشاورزی عاملی مهم و اثرگذار در اقتصاد خانوار‌های خراسان شمالی است. طبق آمار رسمی بیش از ۳۹ درصد اشتغال استان مستقیما با حوزه کشاورزی مرتبط است، اما عواملی این عدد را به سمت سیر نزولی سوق داده است.

ظرفیت‌های کشاورزی خراسان شمالی تا این حد اثرگذار بوده که رهبر انقلاب در سفر خود به این استان، کشاورزی را یکی از ۳ پیشران مهم اقتصادی خراسان شمالی عنوان کردند که با توجه به آن این استان خوش آب و هوا می‌تواند بین ۱۰ استان برتر کشور قرار بگیرد.

اکنون حدود یک دهه از سخنان مهم مقام معظم رهبری در خراسان شمالی و ارائه سیاست‌های پیشرفت استان می‌گذرد، اما مسئولان مربوطه نتوانسته اند خراسان شمالی را بین ۱۰ استان برتر کشور قرار دهند.

نگاهی گذرا بر ظرفیت‌های کشاورزی خراسان شمالی

با مروری بر ظرفیت‌های خراسان شمالی در می‌یابیم که این خطه یک فرصت طلایی برای گسترش حوزه‌هایی همچون گیاهان دارویی، پنبه، زعفران و برخی دیگر از محصولات باغی است.

به عنوان نمونه سطح زیر کشت گیاهان دارویی خراسان شمالی هزار و ۲۸۵ هکتار با تولید هزار و ۹۲۰ تن است که معروف‌ترین گیاهان دارویی آن‌ها زیره سبز، آویشن باغی، باریجه، نعنا فلفلی، خاکشیر، گشنیز، کدو تخم کاغذی و کتان است.

خودرو بودن این گیاهان که برای مسائل درمانی به شدت مفید هستند زمینه بزرگی برای اشتغال را فراهم کرده، اما باید گفت تاکنون اقدام خاصی برای بهره برداری از این ظرفیت وجود نداشته است. عدم سرمایه گذاری بر روی صنایع تبدیلی این حوزه یک غفلت بزرگ محسوب می‌شود و باعث شده اهالی این خطه به صورت سنتی و با قیمت‌های بسیار حداقلی، گیاهان دارویی را به فروش برسانند.

زعفران خراسان شمالی وارد بورس می‌شود؟

زعفران را می‌توان یکی دیگر از محصولات با درآمد بالا در خراسان شمالی دانست. زعفران در هشت شهرستان خراسان شمالی کشت و کار می‌شود که فاروج رتبه اول را دارد.

شرایط مناسب اقلیمی، سازگاری، نیاز آبی کم، عملکرد و درآمد اقتصادی مناسب، ارتقای دانش فنی زعفران کاران و سهولت نگهداری آن از عوامل مهم توسعه این محصول صادراتی در استان است که تاکنون به صورت علمی و دقیق به آن پرداخته نشده است.

هرچند طی روز‌های گذشته رضا هوشمند، مدیر شعبه کارگزاری بانک صنعت و معدن خراسان شمالی از اخذ مجوز راه اندازی انبار بورس زعفران در شهرستان شیروان توسط سازمان بورس خبر داد.

این مسئول در ادامه گفت: کشاورزان از طریق این انبار، محصول خود را سپرده‌گذاری کرده و از ظرفیت بورس کالای کشور برای کشف قیمت زعفران استفاده کنند و احداث این انبار‌ها می‌تواند به عنوان گامی عظیم در بهبود زیرساخت‌های زعفران منطقه تاثیرگذار باشد.

وی تصریح کرد: سازمان بورس از این انبار مستقر در شهرستان شیروان بازدید خواهد کرد و طبق چک لیست‌ها و استاندارد‌ها این فضا را تایید و در صورت رعایت استاندارد‌ها اجازه فعالیت داده می‌شود.

مدیر شعبه کارگزاری بانک صنعت و معدن خراسان شمالی افزود: ۱۰ انبار بورس کالای زعفران در کشور فعال است که بسیاری زعفران کاران این استان در سال زراعی گذشته بخشی از محصولات خود را به انبار‌های خارج از استان تحویل دادند که در بورس فروخته شد. اینک باید دید با اقدام مذکور چه تحولی در حوزه زعفران خراسان شمالی رخ خواهد داد.

تاکستان‌ها در انتظار تدبیر

انگور دیگر ظرفیت مهم و قابل اعتنا خراسان شمالی در حوزه کشاورزی محسوب می‌شود. خراسان شمالی جایگاه پنجم کشور از نظر سطح تاکستان‌ها و رده هشتم تا دهم از حیث میزان تولید انگور را در میان استان‌های کشور دارد.

تولید سالانه ۲۰۰ هزار تن انگور با کیفیت ممتاز در خراسان شمالی نشان می‌دهد در صورت توجه به این حوزه می‌توان گام‌های بزرگی برای اشتغال زایی برداشت.

انگور خراسان شمالی آنچنان کیفیت بالایی دارد که جولیا معین، رایزن بازرگانی سفارت بنگلادش در ایران شهریور ماه سال جاری در سفر به خراسان شمالی خواستار صادرات انگور از این استان به کشورش شد و در این خصوص گفت: بخش کشاورزی خراسان شمالی مهمترین ظرفیت سرمایه گذاری بین ۲ کشور محسوب می‌شود و این کشور خواهان واردات انگور و کشمش استان است.

حمید نامور، معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خراسان شمالی در این خصوص به رسانه‌ها اظهار کرد: سطح زیر کشت انگور در استان ۱۶ هزار و ۸۰۰ هکتار است که پیش بینی تولید ۱۷۸ هزار تن انگور را داشته‌ایم؛ از این میزان حدود ۲۵ هزار تن به مصرف مردم خود استان خواهد رسید.

وی افزود: انگور مازاد از کشاورزان خریداری و به استان‌های دیگر صادر می‌شود.

معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خراسان شمالی ادامه داد: هماهنگی‌هایی با وزارت امور خارجه و اتاق بازرگانی برای صادرات انگور شده است؛ البته صادرات نیازمند مقدماتی می‌باشد که این مقدمات مانند استاندارد‌های صادراتی طرف مقابل را باید رعایت کنیم.

هرچند به نظر می‌آید تحرکاتی برای رونق این حوزه در خراسان شمالی به وجود آمده، اما همچنان صادرات انگور بدون هیچ فرآوری معضلی است که کشاورزان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.

نقش شرکت‌های دانش بنیان در تحول کشاورزی 

عموم محصولات درگیر همین وضعیت هستند؛ کیفیتی بالا، اما بدون حاصل و نتیجه برای کشاورز؛ خام فروشی معضلی بزرگ برای استان محسوب می‌شود.

محمدرضا حسین نژاد، استاندار خراسان شمالی بار‌ها به این موضوع تاکید داشته، اما تاکنون اقدام قابل توجهی به چشم نیامده است.

وی در بخشی از سخنان خود در این خصوص بیان کرده است: رونق استان با توسعه بخش کشاورزی رقم می‌خورد، زیرا با توسعه این حوزه شاهد رونق دامپروری و صنایع وابسته نیز خواهیم بود.

استاندار خراسان شمالی استفاده از شرکت‌های دانش بنیان برای تحول کشاورزی را لازم دانست و گفت: الگوی کشت در خراسان شمالی باید اصلاح شود تا به تحول در بخش کشاورزی دست یابیم.

حسین نژاد با اشاره به وجود زمین‌های دیم بسیار در سطح استان، بیان کرد: اگر در حوزه آب تحول ایجاد شود تحول بنیادین حوزه کشاورزی را هم شاهد خواهیم بود.

وی داشتن الگوی کشت و استفاده بهینه از زمین‌ها را عامل مهم تحول در حوزه کشاورزی عنوان کرد و افزود: با بهره مندی از تجارب جهانی شاهد افزایش راندمان این حوزه خواهیم بود.

حسین نژاد با انتقاد از وجود سیستم سنتی در حوزه کشاورزی استان، گفت: باید سیستم‌های نوین آبیاری جایگزین این سیستم سنتی شود و مجتمع کشاورزی شیروان می‌تواند در حوزه آموزش نقش آفرینی مؤثری داشته باشد.

نماینده عالی دولت در خراسان شمالی تاکید کرد: در سال جاری باید شرکت‌های دانش بینان را به سمت و سوی کشاورزی و با هدف افزایش بازدهی سوق دهیم.

جای خالی دانشگاه در کشاورزی

به جرات می‌توان گفت عدم علمی بودن کشاورزی در خراسان شمالی یک معضل اساسی محسوب می‌شود؛ مسئله‌ای که مستقیما حل آن بر عهده دانشگاه خواهد بود.

خراسان شمالی در شهرستان شیروان دانشکده‌ای با همین عنوان داراست؛ دانشکده کشاورزی شیروان که قطعا مسئول تزریق علم در کشاورزی است منفعل بوده و تحرکی از خود به نمایش نگذاشته.

یقینا با ورود دانشکده کشاورزی شیروان به مسائل روز کشاورزی خراسان شمالی، می‌توان شاهد رونق بیش از پیش این حوزه بود؛ اقداماتی که خواسته مردم و کشاورزان است، اما تاکنون صرفا در حد همین خواسته باقی مانده است.