نقش نظام ایده‌ها و نیاز‌ها (نان) در تکمیل زنجیره ارزش علم، فناوری و اقتصاد دانش بنیان

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، سید احمد فاضل زاده رئیس مؤسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) و دبیر شورای سیاست‌گذاری نظام ایده‌ها و نیاز‌ها (نان)، ضمن تبریک هفته پژوهش و فناوری به کلیه پژوهشگران و محققان کشور در رابطه با نقش نظام ایده‌ها و نیاز‌ها (نان) در تکمیل زنجیره ارزش علم، فناوری و اقتصاد دانش بنیان گفت: با توجه به تأکید مقام معظم رهبری مبنی بر هدفدار کردن تحقیق در کشور و قرار دادن پژوهش‌ها در مسیر نیاز‌های کشور و برنامه تقدیمی محمدعلی زلفی گل وزیر علوم، تحقیقات و فناوری (عتف) به مجلس شورای اسلامی، راه اندازی سامانه نظام ایده‌ها و نیاز‌ها "نان" با همکاری معاونت فناوری و نوآوری وزارت عتف در آبان ماه سال ۱۴۰۰ به مؤسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) محول شد.

فاضل زاده بیان داشت: این سامانه یکی از ابزار‌های قدرتمند جهت ایجاد نظام ملی نوآوری مبتنی بر ایجاد ارتباط مستقیم بین نیاز‌های جامعه، صنایع خصوصی-دولتی، دانشگاه ها، شرکت‌های دانش بنیان و خلاق، پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد است.

وی ادامه داد: از اهداف اصلی اجرای این طرح علاوه بر کاربردی نمودن تحقیقات مراکز علمی، برانگیختن احساس مشارکت تمام آحاد کشور و ایجاد طوفان فکری ملی در ساختن ایرانی آباد و توسعه یافته است.

وی افزود: یکی از مسیر‌هایی که برای تحقق این اهداف باید طی شود، سوق دادن تحقیق و پژوهش در دانشگاه‌ها به سمت نیاز‌های کشور از طریق حمایت از پایان نامه‌ها و رساله‌های (پارساها) تقاضا محور است. در همین راستا، سامانه نان بستری برای تعریف و انجام این نوع پارسا‌ها را فراهم می‌نماید. همچنین، بر اساس مصوبات وزارت عتف، مشوق‌هایی در آیین نامه‌های ارتقاء پایه تشویقی برای اعضای هیات علمی در نظر گرفته شده است.

رئیس ISC گفت: تکلیف اجرای این سامانه مطابق مصوبات بالادستی برعهده وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و مؤسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) می‌باشد. بر اساس مصوبه "سیاست‌های ایجاد و ارتقاء سکو‌های ملی تربیتی، آموزشی، پژوهشی، فناوری و نوآوری" شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت عتف لازم است در راستای انجام تحقیقات نیازمحور نسبت به احصاء و تعیین نیازها، ایده‌ها و توانمندی‌های کشور و یکپارچه سازی سامانه‌های موجود پژوهش، فناوری و نوآوری در حوزه مرتبط با نیاز‌های کشور، نظام ایده‌ها و نیاز‌ها (نان) را برنامه ریزی و پیاده سازی کند. در تبصره ۹ قانون بودجه ۱۴۰۱ مصوبه مجلس شورای اسلامی الزامی آورده شده که براساس آن دستگاه‌های اجرایی برای هزینه کرد یک درصد بودجه پژوهشی، لازم است که نیاز‌های پژوهشی خود را در سامانه نان ثبت کنند. این اقدام یک شفافیت و اطلاع‌رسانی یکسانی را بین مجموعه‌های مختلف ایجاد خواهد کرد.

وی ادامه داد: در ماده ۱۸ آیین نامه حمایت از تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین در حوزه علوم، تحقیقات و فناوری مورخ ۰۵/۰۶/۱۴۰۱ به طراحی و راه اندازی نظام ایده‌ها و نیاز‌ها (نان) توسط مؤسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) اشاره شده است. همچنین بر اساس ماده ۷ آیین نامه اجرایی (ماده ۵ قانون جهش تولید دانش بنیان) مصوب ۰۶/۰۹/۱۴۰۱ هیئت وزیران کلیه دستگاه‌ها موظف به ثبت اطلاعات دستاورد‌های پژوهشی موضوع این آیین نامه در سامانه نظام ایده‌ها و نیاز‌ها (نان) شدند.

دبیر شورای سیاست‌گذاری نظام ایده‌ها و نیاز‌ها گفت: به طور کلی، سامانه «نان» از سه بخش ارایه ایده و نیاز، محصول و اشتغال دانش بنیان تشکیل شده است. به دلیل تعدد سامانه‌های موجود و ساختار‌های متفاوت در زمینه اطلاع رسانی طرح‌های پژوهشی و فناوری و نیاز‌های کشور و لزوم ایجاد ساختاری ساده، یکپارچه، سهل الوصول و تعاملی سامانه نان به عنوان پنجره واحد نیاز و ایده شکل گرفته است.

 با توجه به اهمیت موضوع، در دنیا نیز سامانه‌هایی مانند سامانه نان وجود دارد که به اطلاع رسانی نیاز‌ها و دریافت ایده‌ها می‌پردازد که از جمله این سامانه‌ها می‌توان به Innocentive و Incogneato اشاره کرد.

 فاضل زاده اظهار داشت: ایده‌ها و نیاز‌های ثبت شده در سامانه نان، طیف وسیعی از موضوعات پژوهشی و فناوری را در بر می‌گیرد که در ۷ حوزه موضوعی دامپزشکی، علوم انسانی، علوم پایه، فنی و مهندسی، هنر، کشاورزی و منابع طبیعی و علوم بهداشت دسته بندی شده اند و یکی از اقدامات دبیرخانه نان دسته بندی این ایده‌ها و نیاز‌ها در حوزه‌های موضوعی مربوطه است.

وی افزود: امکان پالایش ایده‌ها ونیاز‌های ثبت شده به تفکیک حوزه موضوعی، رشته، استان یا شهر مورد نظر، کارگزار مربوطه، فعال یا غیر فعال بودن نیاز‌ها و ... در سامانه وجود دارد تا دسترسی به ایده یا نیاز مورد نظر را برای کاربران آسان کند.

رئیس ISC خاطرنشان کرد: نهادها، سازمان‌ها و دستگاه‌ها می‌توانند در این سامانه درخواست همکاری خود را تحت عنوان کارگزار ثبت کنند و در زمینه‌های دسته بندی، ارزیابی اولیه، ثبت ایده و نیاز در سامانه، برقراری ارتباط بین ایده‌ها و نیاز‌های متناظر، غربالگری و ارزیابی نهایی ایده‌های متناظر با یک نیاز و انتخاب ایده‌های مناسب، انتخاب داوران مناسب جهت ارزیابی ایده و نیاز، کمک به عقد قرارداد همکاری مابین نیازپرداز و ایده پرداز، نظارت و ارزیابی بر اجرای قرارداد همکاری میان نیازپرداز و ایده پرداز و مستندسازی و ارائه گزارش پایانی همکاری نمایند.

وی ادامه داد: از جمله کارگزارانی که در حال حاضر با سامانه نان همکاری می‌کنند می‌توان به دانشگاه ها، پژوهشگاه ها، پارک‌های علم و فناوری سراسر کشور، سازمان‌های مدیریت و برنامه ریزی در استان ها، سامانه‌های مرتبط از جمله سامانه مدیرت اطلاعات تحقیقاتی (سمات)، سامانه اجرایی تقاضا و عرضه پژوهش و فناوری (ساتع)، سامانه ارتباط جامعه و صنعت با دانشگاه (ساجد)، سامانه توانمندی‌ها و اعلام نیاز‌های ایران (توانیران) و برخی وزارتخانه‌ها از جمله وزارت نفت و وزارت نیرو اشاره کرد. در حال حاضر نخستین درگاه ویژه برای وزارت نفت در سامانه نان با آدرس https://mop.nan.ac در دسترس قرار گرفته است. لازم به ذکر است ارائه بستر یکپارچه برای سایر وزارتخانه‌ها نیز در دست اجرا است.

فاضل زاده اظهار داشت: در راستای ترویج نظام ایده‌ها و نیاز‌ها (نان)، علاوه بر ارائه کلیپ‌های معرفی، پوستر‌ها و راهنما‌ها تاکنون سه کارگاه مجازی آشنایی با نظام ایده‌ها و نیاز‌ها در آبان ۱۴۰۱ برای مخاطبین دانشگاه‌ها و پژوهشگاه ها، پارک‌های علم و فناوری و دستگاه‌های اجرایی به‌صورت جداگانه برگزار شده است. هر یک از این کارگاه‌ها به ترتیب مورد استقبال ۲۰۰، ۶۰ و ۱۴۰ نفر قرار گرفته است.

وی در پایان افزود: طبق آخرین اطلاعات از سامانه نان تا نیمه آذر ماه ۱۴۰۱، تعداد ایده‌های دریافتی ۵۸۰ ایده در قالب‌های طرح پژوهشی، توانمندی فناورانه، محصول دانش بنیان و پارسا (پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله ی) و تعداد نیاز‌های دریافتی توسط سامانه، ۶۳۲۱ نیاز به تفکیک نیاز‌های ثبت شده در دبیرخانه، سامانه، توسط وزارت نفت و کارگزاری‌ها می‌باشد که در نمودار‌های زیر قابل مشاهده هستند. همانطور که در نمودار ۱ مشخص است بیشترین تعداد ایده‌ها در قالب طرح پژوهشی بوده و پس از آن توانمندی فناورانه، تعداد بیشتری از ایده‌های ثبت شده را به خود اختصاص داده است.