آمریکا دنبال فریز آتش خاورمیانه

گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو؛ علی ودایع: «آنتونی بلینکن» صبح روز دوشنبه راهی سرزمین اشغالی شد. وزیر خارجه آمریکا چانه زنی‌های فشرده‌ای با  «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر و «اسحاق هرتزوگ» رییس و «یوآو گالانت» وزیر جنگ رژیم صهیونیستی داشته است. مقامات صهیونیستی فعلا می‌گویند که گفتگو‌ها مثبت بوده است، اما واقعیت غیرقابل کتمان تضاد منافع کاخ سفید با شخص نتانیاهو است؛ البته آمریکا برای حمایت از اسرائیل دست به هر اقدامی می‌زند.

در میان صحبت‌های وزیرامورخارجه به وضوح نشانه‌هایی از نگرانی درباره چشم انداز تنش‌های خاورمیانه مشاهده می‌شود. بلینکن صراحتا گفته که «مذاکرات درباره نوار غزه ممکن است آخرین فرصت برای بازگرداندن اسرا باشد و زمان دستیابی به توافق فرا رسیده است و درگیری نباید تشدید شود.»

ماموریت غیر ممکن

سفر بلینکن قرار بود هفته گذشته انجام شود، اما در نهایت به تعویق افتاد تا نتیجه مذاکرات دوحه مشخص شود. گفته شده که رایزنی‌های مصر، قطر و آمریکا در حضور هیات اسرائیلی مثبت بوده است. جنبش حماس بر لزوم آتش بس پایدار، لزوم عقب نشینی کامل ارتش رژیم صهیونیستی از نوار غزه و بازگشت آزادانه آوارگان فلسطینی از جنوب و مرکز نوار غزه به خانه‌های خود در شمال این منطقه از طریق محور نتساریم و کنترل فلسطینی‌ها بر محور صلاح الدین بدون حضور ارتش رژیم صهیونیستی تاکید دارد.

این درحالی است که نتانیاهو همچنان بر باقی مانده ارتش رژیم صهیونیستی در محور صلاح الدین و لزوم بازرسی آوارگان فلسطینی در محور نتساریم هنگام بازگشت آنها به شمال نوار غزه برای به ادعای خود جلوگیری از عبور مبارزان مسلح از این محور تاکید می‌کند.

رسانه‌های رژیم صهیونیستی گزارش دادند که آمریکا پیشنهاد جدیدی موسوم به «پیشنهاد بهبودیافته» به مذاکره کنندگان در نشست اخیر در دوحه قطر ارایه کرده است. هنوز جزییات دقیقی از پیشنهاد جدید واشنگتن منتشر نشده است. منابعی به تلویزیون العربی گفتند در پیشنهاد جدید آمریکا تصریح شده است که «آتش‌بس در یک سقف مشخص مورد بررسی قرار بگیرد» و برقراری آتش‌بس دائمی در مذاکرات مرحله دوم بررسی شود.

این منابع گفتند در پیشنهاد جدید آمریکا آمده است که در مرحله دوم درباره بازسازی غزه مذاکره شود. همچنین در این پیشنهاد عقب‌نشینی رژیم صهیونیستی از نوار غزه در مرحله دوم تصریح نشده است.

منابع مذکور گفتند در این پیشنهاد مطرح شده است که درخصوص محور فیلادلفیا مرز بین نوار غزه و مصر مذاکرات فنی انجام شود. همچنین در این پیشنهاد جدید آمریکا، عملیات امدادرسانی به توافق همه طرف‌ها با شروط توافق مرتبط شده است. به گفته منابع مذکور و براساس این پیشنهاد، باید یک مکانیزم نظارتی برای بازگشت آوارگان به شمال نوار غزه در نظر گرفته شود. حماس در آخرین موضع گیری گفته است که پیشنهاد‌های آمریکا برای تامین منافع اسرائیل تنظیم شده است.

نقش بی بی بر مولفه‌های تنش

در معادله جنگ طلبی رژیم صهیونیستی چند مولفه تاثیرگذار دخیل است. شخص نتانیاهو اصلی‌ترین عامل ادامه جنگ غزه محسوب می‌شود. نخست وزیر صهیونیستی همه برنامه هایش را به انتخابات آمریکا موکول کرده است تا مبتنی بر نتیجه الکترال رفتار کند. در این میان اسرائیلی‌ها درگیر چند مساله دومینویی هستند. فشار سنگین اقتصادی جنگ غزه و فرار سرمایه منجر به رکود، افزایش کسری بودجه و تورم شده است. وضعیت متلاطم اقتصادی سرزمین اشغالی به موازات افزایش تنش‌های تل آویو با تهران تشدید شده است.

کابوس بزرگ «سندروم ساعت صفر» هم از ۱۵ روز پیش همه معادلات و رفتار‌های اسرائیلی‌ها را تحت الشعاع قرار داده است. جمهوری اسلامی ذیل عملیات «وعده صادق» بدون شلیک یک گلوله وضعیت بغرنجی را در سرزمین اشغالی ایجاد کرده است.

از طرف دیگر، تنش‌هایی که پیش از ماجرای هفتم اکتبر و موفقیت طوفان الاقصی آغاز شده بود؛ حالا به مجادلات سنگین در اتاق جنگ و کف خیابان‌های سرزمین اشغالی تبدیل شده است. بسیاری در تل آویو، حیفا، بیت المقدس اشغالی و مناطق دیگر از نخست وزیر صهیونیستی به شدت خشمگین هستند. مخالفان بی بی می‌گویند که او نه تنها در کشته شدن بخش بزرگی از اسرای اسرائیلی دخیل بوده است که در موفقیت بزرگ حماس هم قصور داشته است. در میان این بلبشوی داخلی، مساله سربازی رفتن حریدی‌ها و جدل‌های آنها با نیرو‌های نظامی صهیونیستی را هم باید اضافه کرد.

اختلاف اسرائیلی‌ها درباره جنگ یا آتش بس

این روز‌ها موضوع آتش بس و مبادله اسرا سوژه داغ بگو مگو‌ها در تل آویو است. «یائیر لاپید» رهبر مخالفان کابینه رژیم‌صهیونیستی از اقدامات نتانیاهو برای شکست مذاکرات و امکان دستیابی به توافق برای آزادی اسیران در نوار غزه به شدت انتقاد کرد.

رسانه‌های اسرائیلی، اظهارات متناقضی را از نخست وزیر و «یوآو گالانت» وزیر جنگ درباره توافق آتش بس منتشر می‌کنند. این رسانه‌ها از اختلافات بی سابقه و رو به افزایش میان نتانیاهو، گالانت و اعضای تیم مذاکره کننده رژیم صهیونیستی درباره توافق برقراری آتش بس و مبادله اسیران خبر دادند.

درحالی که تیم مذاکره کننده از نخست وزیر رژیم صهیونیستی خواسته است که درباره نقاط مورد اختلاف و هموار کردن مسیر توافق، نرمش بیشتری از خود نشان دهد، نتانیاهو به اعضای این تیم اعلام کرده است در صورتی که جنبش حماس بر عقب نشینی ارتش اسرائیل از محور فیلادلفیا اصرار کند، هیچ توافقی درکار نخواهد بود. وزیرجنگ اسرائیل مخالف نظر نخست وزیر اسرائیل است.

اپوزیسیون اسرائیل معتقد است که برای رسیدن به آتش بس باید با حماس به یک توافق نسبی دست یافت. در همین حال، رسانه‌هایی نظیر «هاآرتص»، «یدیعوت آحارانوت» در گزارش‌های متعددی به این واقعیت اشاره کرده اند که رژیم صهیونیستی توانایی نابودی حماس را ندارد، دیدگاهی که ردپای آن در رسانه‌های آمریکایی نظیر نیویورک تایمز هم مشاهده می‌شود. کابینه دست راستی اسرائیل و اپوزیسیون اسرائیل هردو طرف می‌دانند که موفقیت یا شکست مذاکرات آتش بس منجر به تغییرات گسترده و احتمالا انحلال «کنست» (پارلمان رژیم اشغالگر) منجر خواهد شد.

پشت پرده تلاطم بلینکن

آمریکایی‌ها بلافاصله پس از ترور «اسماعیل هنیه» رهبر حماس و «فواد شکر» مقام ارشد حزب الله در پیام‌های آشکار و پنهان خواستار خویشتنداری تهران شده اند. آماده باش طولانی پدافند آمریکا و نیرو‌های سنتکام همراه ارتش صهیونیستی، «سندروم ساعت صفر» را برای پنتاگون هم وضعیتی ناخوشایند کرده است.

تقلای دیپلمات‌های آمریکایی و فشار به برخی از کشور‌های منطقه برای تماس با تهران همزمان با مذاکرات آتش بس دوحه نشان دهنده بی سابقه‌ترین تلاش‌های بلینکن برای «فریز آتش» (frozen conflict) در خاورمیانه است. منظور از فریز آتش یا همان «جنگ منجمد» در اصطلاحات روابط بین‌الملل وضعیتی است که در آن مبارزه‌ها متوقف می‌شوند، اما هیچ‌یک از دو طرف پیروز اعلام نمی‌شوند و پایان جنگ هم به‌صورت رسمی اعلام نمی‌شود بلکه تنش‌ها کماکان در وضعیت فعال قرار دارند و جنگ هر لحظه ممکن است مجدداً آغاز شود، تنش‌ها در شبه‌جزیره کره یا درگیری‌های آسیای جنوبی مثال‌هایی از جنگ منجمد است.

این وضعیت از آن جهت برای آمریکا حائز اهمیت است که فعلا برخورد سخت ایران با اسرائیل را کنترل می‌کند و از طرف دیگر اسرائیلی‌ها هم مجاب به پذیرش درخواست واشنگتن می‌شوند. از طرف دیگر راهبرد فریز آتش ذیل مذاکرات دوحه و مذاکرات قاهره امکان کنترل حضور نظامی و هزینه‌های سنتکام را برای پنتاگون فراهم می‌کند.

نکته جالب توجه در رابطه با آمریکا در جنگ اوکراین این است که واشنگتن از راهبرد فریز آتش برای کنترل سطح تنش با روسیه به شکل غیرملموسی تبعیت کرده است. تحلیلگرانی که معتقدند آمریکا طولانی‌کردن این جنگ را دنبال می‌کند به چند دلیل درباره اینکه چرا واشنگتن بر مبنای چه‌منافعی در صدد اجرای این سیاست است اشاره کرده‌اند؛ نخستین دلیل، تلاش برای تضعیف روسیه است، کاخ سفید معتقد است که ادامه این جنگ به‌معنای آن خواهد بود که مسکو مجبور است منابع قابل‌توجهی را برای از بین بردن منبع تهدیدات نظامی در اوکراین و همچنین برای اهداف سیاسی خود در کسب وضعیت برابر در ساختار امنیت اروپا در دوره پساجنگ تخصیص دهد.

برگردیم به خاورمیانه، آمریکایی‌ها برخلاف کابینه بی بی می‌خواهند فعلا فضا را تا انتخابات الکترال آرام کنند. در میان بلبشوی ذهنی که آمریکا را درگیر خود کرده ست؛ آنها نیازمند تدوین یک نقشه برای فردای جنگ غزه هستند. اگرچه گزینه جنگ بزرگ خاورمیانه و اقدام سخت بلوک مقاومت علیه اسرائیل همچنان جدی است، اما در معادلات ذهنی واشنگتن، جنگ غزه دیر یا زود تمام خواهد شد. فریز آتش با برقراری آتش بس فرصتی است که امکان طراحی و اجرای سناریوپلنینگ واشنگتن را فراهم می‌کند. /