همه چیز درباره سامانه تاد (THAAD) آمریکا؛ کارکرد، مزایا و چالش‌ها

گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو: سامانه دفاع موشکی تاد (THAAD) که مخفف Terminal High Altitude Area Defense است، یکی از پیشرفته‌ترین سامانه‌های دفاعی ضد موشکی ایالات متحده آمریکا محسوب می‌شود. این سامانه به منظور مقابله با تهدیدات موشکی بالستیک طراحی شده و قابلیت نابود کردن موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد، میان‌برد و بعضاً دوربرد را در ارتفاعات بالا دارد. در این گزارش به جزئیات فنی، عملکرد، مصادیق استقرار و چالش‌های این سامانه پرداخته می‌شود.

1. عملکرد سامانه تاد

سامانه تاد برای رهگیری موشک‌های بالستیک در فاز پایانی پرواز، یعنی زمانی که موشک‌ها در حال ورود به جو هستند، طراحی شده است. این سامانه از فناوری پیشرفته‌ای بهره می‌برد که از طریق برخورد جنبشی (Hit-to-Kill) به نابودی موشک‌ها اقدام می‌کند. برخلاف بسیاری از سامانه‌های دیگر که از مواد منفجره استفاده می‌کنند، تاد به طور مستقیم با نیروی جنبشی به موشک برخورد کرده و آن را منهدم می‌کند. این روش به کاهش خسارات جانبی کمک می‌کند و دقت بالایی در رهگیری اهداف موشکی دارد.

2. اجزای سامانه تاد

سامانه تاد از چند بخش اصلی تشکیل شده است:

• موشک رهگیر: این موشک‌ها بدون استفاده از سر جنگی، از طریق انرژی جنبشی موشک‌های بالستیک را در ارتفاعات بالا نابود می‌کنند.
• رادار AN/TPY-2: یکی از پیشرفته‌ترین رادارهای موجود در جهان است که برای شناسایی و ردیابی موشک‌های بالستیک از فاصله‌های دور استفاده می‌شود. این رادار قابلیت تشخیص تهدیدات موشکی را به خوبی داراست و اطلاعات را به سامانه کنترل آتش ارسال می‌کند.
• سامانه کنترل آتش و ارتباطات: این بخش وظیفه پردازش داده‌های رادار و هدایت موشک‌های رهگیر را بر عهده دارد.
• پرتابگر موبایل: سامانه تاد بر روی پرتابگرهای موبایل نصب می‌شود که امکان جابجایی سریع به مناطق مورد نظر را فراهم می‌کند. این ویژگی باعث شده تاد به سرعت در شرایط بحرانی قابل استقرار باشد.

3. مصادیق استقرار و استفاده

سامانه تاد تاکنون در چندین منطقه مهم و استراتژیک مستقر شده است که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• کره جنوبی (2017): در پی تهدیدات موشکی کره شمالی، سامانه تاد به عنوان بخشی از همکاری نظامی ایالات متحده و کره جنوبی در این کشور مستقر شد. استقرار این سامانه با واکنش‌های منفی چین روبه‌رو شد، زیرا این کشور معتقد بود که رادارهای پیشرفته تاد می‌توانند اطلاعات حساس نظامی چین را نیز رهگیری کنند. هدف اصلی از استقرار این سامانه در کره جنوبی، دفاع از این کشور و پایگاه‌های نظامی ایالات متحده در برابر حملات موشکی احتمالی کره شمالی بود.

• امارات متحده عربی (2016): یکی از اولین کشورهایی که سامانه تاد را خریداری کرد، امارات متحده عربی بود. این سامانه برای مقابله با تهدیدات موشکی منطقه‌ای و همچنین حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی و نظامی این کشور در برابر تهدیدات احتمالی مستقر شد.

• جزیره گوام (2013): سامانه تاد در جزیره گوام مستقر شد تا از پایگاه‌های نظامی آمریکا در این منطقه استراتژیک محافظت کند. این اقدام در واکنش به تهدیدات موشکی بالستیک کره شمالی صورت گرفت که به طور خاص گوام را هدف حملات موشکی احتمالی قرار داده بود.

4. استراتژی دفاع موشکی چندلایه

سامانه تاد بخشی از یک استراتژی دفاع موشکی چندلایه است که شامل سامانه‌های مختلفی برای مقابله با تهدیدات متنوع موشکی می‌شود. این سامانه‌ها عبارتند از:

• پاتریوت (Patriot): برای مقابله با موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد و کروز.
• Aegis: یک سامانه دفاع موشکی دریاپایه است که برای مقابله با موشک‌های میان‌برد و دوربرد طراحی شده است.
• GMD (Ground-based Midcourse Defense): سامانه‌ای که برای رهگیری موشک‌های بالستیک دوربرد در فاز میانی پرواز استفاده می‌شود.

این سامانه‌ها با همکاری یکدیگر یک شبکه دفاعی چندلایه را تشکیل می‌دهند که هر کدام از آن‌ها برای دفاع در مقابل نوع خاصی از موشک‌ها طراحی شده‌اند. به این ترتیب، استفاده از این سامانه‌ها به صورت هم‌زمان از حداکثر اثربخشی برخوردار است و مناطق مختلفی را تحت پوشش قرار می‌دهد.

5. مزایا و چالش‌های سامانه تاد

مزایا:

• حمل و نقل و استقرار سریع: یکی از مزایای بزرگ تاد این است که به سرعت می‌توان آن را به مناطق مورد نیاز جابجا کرد و مستقر نمود.
• دقت بالا: استفاده از تکنولوژی برخورد جنبشی به سامانه تاد این امکان را می‌دهد که موشک‌های دشمن را با دقت بالا رهگیری و منهدم کند.

چالش‌ها:

• محدودیت در فاز پرواز: سامانه تاد تنها در فاز پایانی پرواز موشک‌ها قابل استفاده است و در فازهای اولیه یا میانی نیاز به سامانه‌های دیگر مانند GMD یا Aegis است.
• تنش‌های دیپلماتیک: استقرار سامانه تاد در برخی کشورها مانند کره جنوبی باعث تنش‌های دیپلماتیک با چین شد. چین معتقد است که رادارهای تاد می‌توانند به اطلاعات نظامی این کشور دسترسی پیدا کنند و به همین دلیل مخالف استقرار آن در نزدیکی مرزهای خود است.

نتیجه‌گیری

سامانه دفاع موشکی تاد به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین سامانه‌های دفاعی جهان نقش حیاتی در استراتژی دفاع موشکی آمریکا ایفا می‌کند. این سامانه با قابلیت‌های رهگیری دقیق و فناوری برخورد جنبشی به عنوان بخشی از یک شبکه چندلایه دفاع موشکی، از اهداف استراتژیک در برابر تهدیدات موشکی بالستیک محافظت می‌کند. استقرار آن در نقاط مختلف جهان مانند کره جنوبی، امارات و گوام نشان از اهمیت آن در حفظ امنیت جهانی و مقابله با تهدیدات بالقوه موشکی دارد. با وجود چالش‌های دیپلماتیک و محدودیت‌های فنی، تاد همچنان به عنوان یکی از مؤثرترین ابزارهای دفاع موشکی در برابر تهدیدات بالستیک مطرح است.