اختصاص منابع دولتی به مدارس غیر دولتی؛ مردمی‌سازی یا حمایت از قشر سرمایه‌دار

به گزارش خبرنگاردانشگاه خبرگزاری دانشجو، زهرا رضایی؛ اواسط سال ۱۳۶۲ بود که بحث آموزش رایگان یا استفاده از مدارس خصوصی میان مسئولان کشور مطرح شد. عده‌ای در آن زمان طرفدار آموزش و پرورش رایگان بودند و در مقابل گروهی دیگر بر ادامه کار مدارس مذهبی خصوصی، همچون «مدارس علوی و مدارس رفاه قبل از انقلاب» تاکید داشتند.

همین اختلاف نظر‌ها باعث شد اکبر پرورش (وزیر وقت آموزش و پرورش) از شورای نگهبان تقاضا کند تا تفسیری بر اصل ۳۰ قانون اساسی بنویسد. شورای نگهبان در پاسخ این تقاضا نوشت: مستفاد از اصل سی‌ام قانون اساسی دولتی بودن آموزش و ممنوعیت تاسیس مدارس و دانشگاه‌های ملی به موجب قوانین عادی نیست.

پس از کش و قوص‌های فراوان؛ در نهایت در سوم خرداد ۱۳۶۷ قانون تاسیس مدارس غیر انتفاعی در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید. مدارس غیر دولتی، نمونه مردمی و نیمه دولتی یکی پس از دیگری در کشور افتتاح می‌شد و درجریان رشد این مدارس، نام مدارس غیر انتفاعی بر سر زبان‌ها افتاد؛ و حالا پس از گذشت بیش از ۴۰ سال از تصویب این قانون؛ عدالت آموزشی همواره یکی از محور‌های اصلی سخنان مسعود پزشکیان رئیس جمهور بوده که از آغاز کار دولت چهاردهم بر آن تاکید شدت اس

ولی متن لایحه بودجه ۱۴۰۴ خبر از تصمیم دیگری می‌دهد؛ در ماده ۷ بند الف تبصره ۱۵ این قانون آمده است که دولت می‌بایست ۱۰ هزار میلیارد ریال از تبصره تسهیلات تکلیفی و اشتغال به صندوق مدارس غیر دولتی اختصاص دهد.

نکته جالب‌تر این است که ۱۴۶ نفر از نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی در هشتم آبان‌ماه ۱۴۰۳ به این موضوع رای مثبت داده‌اند. آیا نمایندگان مردم در بهارستان نمی‌دانند برای تحقق اصل ۳۰ قانون اساسی و رعایت عدالت آموزشی؛ فرصت‌ها باید در اختیار مناطق کم‌برخوردار قرار داده شود؟.

بسیج دانشجویی دانشگاه فرهنگیان استان قم در راستای این تصمیم دولت و مجلس؛ نامه‌ای را خطاب به محمدمنان رئیسی نماینده مردم قم در مجلس شورای اسلامی نوشته‌اند که در تصویر زیر می‌خوانید:

خبرگزاری دانشجو بر اساس رسالت و وظیفه خود، پیگیری این مطالبه را در دستور کار خود قرار داده که شما مخاطبین می‌توانید این گزارش را ادامه بخوانید:

محمدرضا حیدرزاده مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه فرهنگیان استان قم، در گفت‌و‌گو با خبرنگار گروه استان‌های دانشجو بیان کرد: درهمان نخستین روز‌هایی که دولت مشغول تدوین لایحه بودجع سال آینده بود ما در بسیج دانشجویی دانشگاه فرهنگیان استان تصمیم گرفتیم قسمت‌های مربوط به آموزش و پرورش را مورد ارزیابی و بررسی قرار دهیم.

وی افزود: بعد از بررسی‌ها متوجه شدیم سهم آموزش و پرورش در متن لایحه بودجه ۱۴۰۴ نه تنها نسبت به سال قبل مطلوب‌تر نشده بلکه مصارفی هم داشته است که این موضوع پیامد‌های خوبی در بر نخواهد داشت.

مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه فرهنگیان استان قم تصریح کرد: در متن لایحه بودجه ۱۴۰۴ ردیف‌هایی در نظر گرفته شده که با شان و شخصیت واقعی و حاکمیتی وزارت آموزش و پرورش مغایرت دارد. همین مسئله زنگ خطری بود که ما تصمیم گرفتیم کنش‌گری در این زمینه داشته باشیم.

حیدرزاده در ادامه این گفت‌و‌گو با بیان اینکه می‌بایست نوع نگاه به آموزش و پرورش تغییر پیدا کند، خاطرنشان کرد: اولین قدم برای تحول در آموزش و پرورش و رسیدن به عدالت آموزشی، نگاه درست به این نهاد مهم و تاثیرگذار است. بنا به فرمایشات مقام معظم رهبری نوع نگاه به آموزش و پرورش باید سرمایه‌گذاری و ارزشی باشد.

وی افزود: مادامی که نوع نگاه به آموزش و پرورش هزینه‌ای باشد، خروجی آن چیزی است که امروزه در سطح مدارس کشور مشاهده می‌شود. واقعیت این است که حدود ۴۰ درصد از دانش آموزان مقطع ابتدایی ما دچار فقر آموزشی هستند. دانش‌آموزی که در این پایه تحصیلی می‌بایست پایه آن قوی شود، اما با فقر آموزشی مواجه بوده و همین ضعف در مقاطع بعدی وی هم تاثیر منفی می‌گذارد.

توجه بیشتر به مدارس غیر انتفاعی موجب افزایش شکاف طبقاتی جامعه می‌شود

مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه فرهنگیان استان قم در ادامه این اشاره به تاثیر مدارس غیر انتفاعی بر روند آموزش کشور، عنوان کرد: یکی از مزیت‌های مدارس غیر انتفاعی کشور این است که زمینه ورود ایده‌های نو و خلاقیت‌ها به آموزش و پرورش کشور را فراهم می‌کند. روش‌های تدریس خلاقانه، ابتدا در مدارس غیرانتفاعی کشور مورد ارزیابی قرار گرفته و اگر نتیجه مطلوب بود، مورد استفاده در مدارس دولتی قرار می‌گیرد.

حیدرزاده خاطرنشان کرد:، اما نکته مهم این است که امروزه مدارس غیر انتفاعی درجه اول محسوب می‌شوند و مدارس دولتیه ما درجه دوم به حساب می‌آیند. مدارس غیر انتفاعی باتوجه به منابع مالی که از والدین دریافت می‌کنند دستشان در فراهم نمودن امکانات بازتر است و همین موضوع باعث می‌شود اولیا را مجاب کند تا فرزند خود را برای تحصیل وارد این مدارس کنند.

مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه فرهنگیان استان قم مطرح کرد: همین مسئله باعث می‌شود جای اصل و فرع در نظام آموزشی ما تغییر کند و در همین راستا ما نباید اجازه دهیم که جای اصل و فرع در فضای آموزش کشور عوض شود.

۸۰ درصد صندلی‌های دانشگاه‌ها این روز‌ها به دو دهک برخوردار جامعه اختصاص یافته است

وی تاکید کرد: رشد قارچ گونه مدارس غیرانتفاعی نقش مهم و اثرگذار آموزش و پرورش به عنوان یک نهاد حاکمیتی زیر سوال می‌برد. در این نوع نگاه آموزش یک کالا محسوب می‌شود و هر کس پول بیشتری داشته باشد از آموزش بهتری بهره‌مند می‌شود و این مسئله زمینه ایجاد شکاف طبقاتی در جامعه به شمار می‌رود.

مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه فرهنگیان استان قم در ادامه با بیان اینکه توجه به مدارس غیرانتفاعی باعث ایجاد یک رقابت نابرابر می‌شود، گفت: امروزه شاهد این هستیم که ۸۰ درصد صندلی‌های دانشگاه به دو دهک برخوردار جامعه اختصاص یافته است. همین مسئله شکاف طبقاتی در نظام آموزشی در آینده مشکلات فرهنگی، اقتصادی، آموزشی و... را برای جامعه ایران ایجاد می‌کند.

حیدرزاده در بخش دیگری از این گفت‌و‌گو ضمن انتقاد از وضعیت فعلی مدارس غیر دولتی مطرح کرد: مدل فعلی مدارس غیردولتی، مشارکت یا مردمی‌سازی نیست بلکه بازاری کردن آموزش و پرورش با منطق لیبرالیستی است.

وی ادامه داد: جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی با هدف عدالت اجتماعی ایجاد شد و دانش آموزان باید فارغ از پول، قدرت، ثروت و سیاست بتوانند در یک مدرسه با کیفیت درس بخوانند.

مسئول بسیج دانشگاه فرهنگیان استان قم در ادامه با بیان اینکه مدارس دولتی محل تعلیم و تربیت سرمایه‌های کشور هستند، عنوان کرد: امروزه تربیت معلمین در تراز انقلاب اسلامی یکی از مهم‌ترین نیاز‌های اساسی مدارس ماست. نباید فراموش کنیم که مدارس محل تعلیم و تریبت سرمایه‌های کشور هستند.

وی در پایان گفت: تغییر نگاه دولت به مدارس دولتی می‌بایست هرچه سریع‌تر صورت پذیرد، مدارس ما امروز از لحاظ سرانه آموزشی، سرانه ورزشی، سرانه پژوهشی و مطالعاتی با فقر جدی مواجه هستند و عدم توجه جدی به آنها معضلات و مشکلات مهمی را در بر خواهد داشت.

در ادامه این گزارش فاطمه جوشقانیان جانشین خواهر بسیج دانشجویی دانشگاه فرهنگیان استان قم، در گفت‌و‌گو با خبرنگار گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، اظهار کرد: مطابق اصل ۳۰ قانون اساسی در جمهوری اسلامی دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خودکفائی کشور به‌طور رایگان گسترش دهد.

تنها ۲ درصد از بودجه آموزش و پرورش صرف تعلیم و تربیت می‌شود

وی در ادامه عدم اختصاص منابع مالی کافی به مدارس دولتی را یکی از مهم‌ترین مشکلات نظام آموزشی فعلی دانست و گفت: براساس بررسی‌های ما میزان اختصاص بودجه به آموزش و پرورش در دهه شصت و هفتاد حدود ۱۵ الی ۲۰ درصد بوده است. در دهه هشتاد این میزان به ۱۰ الی ۱۵ کاهش یافته و حالا در شرایط فعلی این میزان بودجه به زیر ۱۰ درصد رسیده است.

جانشین خواهر بسیج دانشجویی دانشگاه فرهنگیان استان قم افزود: از همین میزان اندک منابع مالی که به آموزش و پرورش اختصاص پیدا می‌کند حدود ۹۸ درصد آن صرف هزینه‌های جاری، حقوق کارمندان و... می‌شود. تنها ۲ درصد باقی مانده از بودجه سال ۱۴۰۳ مختص به مسئله تعلیم و تربیت کشور است که جای تاسف دارد.

جوشقانیان در ادامه این گفت‌و‌گو با اشاره به نقش مدارس غیر انتفاعی در نظام آموزشی کشور، خاطرنشان کرد: مقام معظم رهبری در دیدار سال گذشته با معلمان، از مدارس غیر دولتی که باعث ایجاد خلاقیت و نوآوری در نظام آموزشی کشور شده‌اند تقدیر کرد.

وی ادامه داد:، اما ایشان نکته‌ای را مطرح کردند که در کنار مدارس غیر دولتی باید مدارس دولتی هم تقویت شود و اگر غیر اینصورت رخ دهد این موضوع بی عدالتی محض است که هرکس پول بیشتری دارد می‌تواند فرزند خود را به مدرسه بهتر بفرستد.

رشد قارچ‌گونه مدارس غیر دولتی تبدیل به بی‌عدالتی محض در نظام آموزشی کشور شده است

جانشین خواهر بسیج دانشجویی دانشگاه فرهنگیان استان قم تصریح کرد: متاسفانه عدم توجه کافی به مدارس دولتی باعث شده مدارس غیر دولتی قارچ گونه رشد کرده و امروز سهم بیش از ۹۰ درصدی در قبولی دانشگاه‌ها داشته باشند و این نکته همان بی عدالتی است که رهبر انقلاب به آن اشاره کردند.

وی افزود: ما منکر مزایای مدارس غیر انتفاعی نیستیم! اما معجزه‌های انقلاب اسلامی از دل مدارس دولتی و کم برخوردار جامعه بیرون آمده است. رشد بی‌رویه این دست مدارس سرمایه‌های انقلاب همچون حسن باقری‌ها را از ما می‌گیرد.

مردمی سازی نباید بهانه‌ای برای خصوصی‌سازی شود

جانشین خواهر بسیج دانشجویی دانشگاه فرهنگیان استان قم در ادامه عنوان کرد: دانش آموزان سرمایه‌های کشور هستند و قرار است تمدن نوین اسلامی را شکل دهند پس سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم گیری‌های دولت باید با توجه به این مسئله انجام شود.

جوشقانیان عنوان کرد: متاسفانه طی سال‌های اخیر دولت‌ها از اخصاص منابع مالی کافی به مدارس غفلت کرده و این مسئله معضلات مهم و بزرگی را در کشور و نظام تعلیم و تربیت به وجود آورده است.

وی با اشاره به تصمیم دولت چهاردهم نسبت به اخصاص یک هزار میلیارد ریال به مدارس غیر دولتی، گفت: نباید به اسم مردمی سازی مدارس، خصوصی سازی کنیم. ما معتقد هستیم باید عدالت اجرا شود تا همه برابر باشند.

جانشین خواهر بسیج دانشجویی دانشگاه فرهنگیان استان قم اشاره کرد: این تصمیم دولت موجب تقویت خصوصی‌سازی و حمایت از قشر سرمایه‌گذار خواهد شد در حالی که خصوصی‌سازی توجه به قشر برخوردار جامعه است. در گذشته دانش‌آموزان مناطق محروم با تلاش و پشت کار از مدارس دولتی می‌توانستند در رشته‌های خوب دانشگاهی قبول شوند، اما در سال‌های اخیر صندلی‌های دانشگاه رزرو مدارس غیر انتفاعی و سمپادهاست.

دولت دوازدهم رشد مدارس غیردولتی را تشویق می‌کرد

وی در ادامه ضمن انتقاد از سیاست‌های دولت دوازدهم در رشد مدارس غیردولتی، گفت: متاسفانه در دولت دوازدهم شاهد افزایش تاسیس مدارس غیردولتی بودیم و رئیس دولت نیز این موضوع را تشویق می‌کرد. اما این موضوع در دولت سیزدهم تغییر کرد و در دوران شهید رئیسی شاهد نگاه جدی دولت به مدارس دولتی بودیم.

جانشین خواهر بسیج دانشجویی دانشگاه فرهنگیان استان قم افزود:، اما این مسئله مجدد در دولت چهاردهم تغییر کرده و می‌بینیم که دولت با این تصمیم و اختصاص این منابع مالی دنبال رشد این مدارس است.

جوشقانیان در ادامه ضمن انتقاد از نمایندگان مجلس درخصوص موافقت با اخصاص این منابع دولتی، خاطرنشان کرد: ۱۴۶ نماینده‌ای که نسبت به متن لایحه بودجه درخصوص اختصاص یک هزار میلیارد تومان اعتبار از منابع دولتی به مدارس غیردولتی رای مثبت دادند، آیا به قانون اساسی ما معتقد هستند؟.

وی در پایان افزود: چرا یک نماینده از آنها نسبت به این تصمیم اعتراض نکرد و آن را مخالف با سیاست‌های نظام ندانست؟ آیا این سکوت نمایندگان برای مخاطب سوال ایجاد نمی‌کند که اگر اعتراض کنند تعارض منافع برای آنها ایجاد می‌شود؟

کم توجهی به مدارس دولتی؛ موجب افزایش ناعدالتی آموزشی در کشور

بررسی وضعیت مسائل فرهنگی، سطح آموزشی، تعلیم و تربیت و حتی وضعیت عمرانی مدارس دولتی نشان از کم توجهی و یا بهتر بگوییم بی‌توجهی دولت‌ها در یک دهه اخیر به این مدارس بوده است. زمانی که با مدیران مدارس دولتی گفت‌و‌گو می‌کنیم که مدرسه در هزینه‌های جاری خود مانده و چاره‌ای ندارد برای تامین هزینه‌های خود به کمک والدین برود.

سیاست‌های دولت دوازدهم در توجه به مدارس غیردولتی که موجب ناعدالتی این روز‌های نظام تعلیم و تربیت کشور شده است؛ مسئله عبرت‌آموزی است که دولت چهاردهم باید از آن درس بگیرد.

ایجاد رقابت بین مدارس دولتی و غیر دولتی مسئله مهمی است، اما واقعیت این است که نباید به بهانه مردمی‌سازی، دولت اقداماتی انجام دهد که نشان از حمایتش به قشر سرمایه‌گذار شود. زمانی می‌توان عدالت آموزشی را بین مدارس دولتی و غیردولتی فراهم کرد که دولت زیرساخت‌ها را فراهم کرده و منابع کافی را برای رفع نیاز‌ها به مدارس دولتی اختصاص دهد.

۸۰ درصد از جمعیت ۱۶ میلیونی دانش‌آموزان کشور در مدارس دولتی عادی تحصیل می‌کنند، اما متاسفانه امکانات خاص و معلمان توانمند و از سوی دیگر خدمات ویژه‌تر آموزش و پرورش برای ۲۰ درصد از دانش‌آموزانی است که در مدارس خاص و غیردولتی حضور دارند.

تعارض منافع مسئولان آموزش و پرورش

تعارض منافع مسئولان آموزش و پرورش در تأسیس مدارس غیردولتی؛ هم‌اکنون در ماده ۶ قانون اصلاح قانون تاسیس و اداره مدارس غیردولتی آمده است: «وزیر آموزش‌وپرورش، اعضای شورای معاونین ستادی، استانی، شهرستانی و منطقه‌ای وزارت آموزش‌و‌پرورش، اعضای شورای راهبردی، برنامه‌ریزی و نظارت مرکزی مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی غیر‌دولتی و اعضای شورای نظارت استان، شهرستان و منطقه مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی غیر‌دولتی (به‌استثنای اعضای بدون حق رأی در شورای نظارت مرکزی، استان، شهرستان و منطقه)، مدیران کل ستادی وزارت آموزش‌و‌پرورش و کارکنان ستادی، استانی، شهرستانی و منطقه‌ای سازمان مدارس و مراکز غیر‌دولتی و توسعه مشارکت‌های مردمی در زمان تصدی سمت (پست) در محدوده جغرافیایی تحت مدیریت، مسئولیت یا نظارت خود و همچنین همسر و فرزند آنان نمی‌توانند موسس مدرسه یا مرکز آموزشی‌و‌پرورشی غیر‌دولتی باشند».

و، اما در پایان این نکته ضرورت دارد که مورد توجه دولت چهاردهم به ویژه مسئولین وزارت آموزش و پرورش باشد، آن هم این است که فورا باید برنامه عملیاتی را برای نجات مدارس دولتی تدوین کرد. عدم بهبود وضعیت مدارس دولتی سرمایه‌های اجتماعی نظام را می‌گیرد و جز اینکه دانش آموزش ضعیف تربیت کند، کار دیگری نمی‌تواند انجام دهد.