مسئله‌شناسی علمی، گام نخست در روزآمدسازی نقشه جامع علمی کشور
به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو_ زهرا باقری؛ شورای عالی انقلاب فرهنگی با توجه به اهمیت روزآمدسازی نقشه جامع علمی کشور و لزوم تطابق آن با نیاز‌های متغیر جامعه، مسئولیت این فرایند حیاتی را به فرهنگستان علوم سپرده است. این تصمیم، گامی مؤثر در جهت تقویت و بازتعریف سیاست‌های علمی کشور است.
دراین‌باره معصومه اسمعیلی، رییس انجمن مشاوره ایران و عضو هیئت علمی دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی، توضیحاتی در این خصوص ارائه دادند. اسمعیلی معتقد بود اولین گام اساسی در روزآمدسازی نقشه جامع علمی کشور، تعریف دقیق و هدفمند مسائل علمی است تا از پراکندگی و عدم انسجام در پژوهش‌ها جلوگیری شود.
ضرورت گنجاندن علوم انسانی در نقشه جامع علمی کشور
معصومه اسمعیلی، رییس انجمن مشاوره ایران، از مسائلی گفت که باید در نقشه جامع علمی کشور به آن توجه کرد: یکی از مسائل مهمی که باید در نقشه جامع علمی کشور و سایر اسناد بالادستی به آن توجه شود، جایگاه و اهمیت علوم انسانی است. مسائل مربوط به سلامت روان و هویت‌سازی از چالش‌های جدی و حیاتی در کشور به شمار می‌آیند که برای حل آنها باید به طور جدی به علوم انسانی توجه شود. این حوزه، به‌عنوان مسئول اصلی پیگیری این مسائل، باید در مرکز توجه قرار گیرد. متاسفانه با وجود تاثیرات عمیق و تعیین‌کننده‌ای که این مسائل بر امنیت و چالش‌های اجتماعی کشور دارند، تاکنون توجه کافی به آنها نشده است. بنابراین، ضروری است که علوم انسانی به‌طور ویژه در مسائل کلان کشور جایگاه خود را پیدا کند و نقشی اساسی ایفا کند.
مشارکت دانشگاه‌ها و علوم انسانی در فرایند تدوین نقشه جامع علمی کشور
اسمعیلی، درباره روزآمدسازی نقشه جامع علمی کشور به‌صورت مشارکت‌محور توضیح داد: شاید بتوان از افرادی که به‌صورت آزاد در زمینه‌های علوم انسانی و فرهنگی فعالیت‌هایی می‌کنند، به‌عنوان آدم‌های باتجربه استفاده شود. شاید مهم‌ترین مسئله، قسمت مشارکت دانشگاه‌هاست؛ اما، چون علوم انسانی ساماندهی ندارد هر کدام به‌صورت پراکنده کاری انجام می‌دهند و با طرح موضوعاتی که هدف بدی ندارند، اما مربوط به جامعه ما نیست، یک گفتمان مخالف یا گفتمانی که زیرآب هویت ایرانی را می‌زند، شکل می‌دهند.
رییس انجمن مشاوره ایران، پیشنهاد داد: یکی از کار‌های مهمی که فرهنگستان علوم و شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌توانند انجام دهند این است که حلقه‌های رابطی را با دانشگاه‌ها برقرار کنند؛ منتها به شکل گزینش افراد از طریق حلقه شورای فرهنگستان باشد، یعنی خیلی حساب شده باشد. باید یه تیم گزینشی داشته باشیم، چه آدم‌هایی در آن زمینه بروز پیدا کردند؟ شاخص شدند؟ دیده شدند؟ ارتباط دارند؟ هماهنگ هستند؟ هم‌جهت هستند؟ برای هدف شورا کار می‌کنند؟ اینها را گزینش و دعوت کنند.
وی، عنوان کرد: به عنوان مثال گزینش افراد مثل تهیه یک مجله می‌ماند که شما برای یک تعداد مقاله، سفارش و فراخوان می‌دهید، برای فراخوان همه نوع مقاله‌ای می‌آید و جهتی ندارد ولی برای سفارش دادن، شما فکر کردید و سفارش دادید که روی این موضوع برای من کار کن. در فراخوان خیلی به نتیجه مطلوبی نمی‌رسید. ولی ما باید جهت را عوض کنیم، ببینیم که چی می‌خواهیم و از چه کسی می‌خواهیم. فله‌ای که آدم نمی‌خواهیم، یک تعداد خاصی آدم می‌خواهیم که بتوانند در این زمینه در مورد این موضوع، راه‌حل دهند.
ایجاد مجموعه‌های پژوهشی منسجم برای نقشه جامع علمی کشور
رییس انجمن مشاوره ایران، راه‌حلی را ارائه داد: فکر می‌کنم اگر ما بتوانیم یک مجموعه پژوهشی را در قالب یک پازل عنوان‌بندی شده دربیاوریم و این را به یک دانشگاهی بسپاریم مثلاً عنوان‌های کوچیک را بچه‌های ارشد و عنوان‌های بزرگ را بچه‌های دکترا در قالب رساله و تحقیق انجام دهند و یک دوره شش ماهه بگذاریم، تمام اطلاعاتی را که می‌خواهیم، به دست می‌آوریم. اینها زیر نظر استادان هستند و می‌شود از اساتید هم حمایت کرد، مثلاً یک تشویقی داشته باشند تا در این کار قرار بگیرند و به‌صورت ویژه مدتی را بگذارند که این پژوهش‌ها را پازلی انجام دهند تا با همدیگر مرتبط باشند و آن چیزی که لازم است را تهیه کنند.
وی، در پایان گفت: من شنیدم که یک‌سری میز‌هایی در دانشگاه‌ها تشکیل شده است. باید ناظری از طرف فرهنگستان علوم وجود نداشته باشد که جهت‌دهی کند و قضیه را پیش ببرد. فکر می‌کنم در این زمینه‌ها اول مسئله را تعریف کنیم، یعنی عنوان مسئله خیلی خیلی مهم است. فکر منسجمی پشت مسائل علمی وجود داشته باشد؛ چراکه مسائل با هم زنجیروار ارتباط دارند. مسائل با توجه به موقعیت و امکانات تعریف شود. حالا از آن کسی که قرار است بررسی کند، خواسته شود که اختصاصاً در این زمینه صحبت شود و پراکنده‌گویی نکند تا با کار هدفمند و بزرگی، نقشه جامع علمی کشور تولید شود. بایستی که سازوکار آن از قبل تعریف شده باشد.