رقابت بین چین و آمریکا به ماه کشیده شد! /وقتی دو غول فضایی، تکنولوژی خود را در ساخت لباس‌های مخصوص ماه‌نوردی به رخ می‌کشند
به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، در قرن بیست‌ویکم، فضا به میدان جدیدی برای رقابت بین قدرت‌های بزرگ تبدیل شده است. پس از دهه‌ها سلطه آمریکا بر اکتشافات فضایی، چین به‌عنوان یک قدرت نوظهور، با سرعت خیره‌کننده‌ای در حال بازتعریف قواعد بازی است. مأموریت‌های آرتمیس (Artemis) ناسا و برنامه‌های بلندپروازانه آژانس فضایی سرنشین‌دار چین (CMSA) برای فرود فضانوردان روی ماه پیش از پایان دهه، نشان‌دهنده یک رقابت تاریخی است که نه‌تنها در حوزه پرتاب موشک و فضاپیما، بلکه در فناوری‌های پیشرفتهای مانند لباس‌های فضایی ماه‌نوردی نیز خود را نشان می‌دهد.
در این گزارش به بررسی دقیق این رقابت، برنامه‌های ارسال فضانورد به ماه توسط آمریکا و چین، و تحلیل فنی لباس‌های فضایی طراحی‌شده توسط این دو کشور می‌پردازیم.
همچنین، در میانه گزارش، با نگاهی مثبت به چین به‌عنوان یک قدرت نوظهور، دستاوردهای این کشور را برجسته خواهیم کرد.
بازگشت به ماه، رقابتی جدید در عصر مدرن
نیم قرن پس از مأموریت‌های آپولو که آمریکا را به‌عنوان اولین و تنها کشوری که انسان را به ماه فرستاده بود، معرفی کرد، حالا رقابت برای بازگشت به ماه داغ‌تر از همیشه شده است. ناسا با برنامه آرتمیس قصد دارد تا سال 2025 یا 2026 (با توجه به تأخیرهای احتمالی) فضانوردان را در مأموریت آرتمیس III به قطب جنوب ماه بفرستد. در مقابل، چین با اعلام برنامه خود برای فرود فضانوردان روی ماه پیش از سال 2030، به‌صراحت نشان داده که قصد ندارد در این رقابت عقب بماند. این رقابت تنها به پرتاب موشک و فضاپیما محدود نمی‌شود؛ فناوری‌های کلیدی مانند لباس‌های فضایی ماه‌نوردی، که نقش حیاتی در ایمنی و موفقیت مأموریت‌ها دارند، به یکی از نقاط تمرکز این دو غول فضایی تبدیل شده‌اند. لباس فضایی آکسیوم اکستراویهیکلار موبیلیتی یونیت (AxEMU) آمریکا و لباس وانگ‌یو (Wangyu) چین، هر کدام نمادی از توانمندی‌های فنی و چشم‌اندازهای این دو ملت هستند.
برنامه ارسال فضانورد به ماه: آمریکا و چالش‌های آرتمیس
برنامه آرتمیس ناسا، که در سال 2017 اعلام شد، هدفش بازگشت پایدار انسان به ماه و ایجاد زیرساخت‌هایی برای حضور بلندمدت در این کره است. مأموریت آرتمیس III، که قرار است اولین زن و نفر بعدی را به ماه بفرستد، از سیستم پرتاب فضایی (Space Launch System یا SLS) و فضاپیمای اوریون (Orion) استفاده می‌کند. این مأموریت شامل همکاری با شرکت‌های خصوصی مانند اسپیس‌ایکس (SpaceX) برای توسعه فرودگر ماه (Starship Human Landing System) است. فضانوردان پس از رسیدن به مدار ماه، از طریق فرودگر به سطح ماه منتقل می‌شوند و در منطقه قطب جنوب، که به دلیل وجود یخ‌های آب از اهمیت علمی بالایی برخوردار است، کاوش خواهند کرد.
اما این برنامه با چالش‌های متعددی مواجه است. تأخیرهای مکرر در توسعه SLS و مسائل بودجه‌ای، زمان‌بندی اولیه (2024) را به 2025 یا حتی 2026 عقب انداخته است. علاوه بر این، وابستگی به شرکت‌های خصوصی مانند اسپیس‌ایکس، که خود با مشکلات توسعه مواجه هستند، ریسک‌هایی را به همراه دارد. از نظر فنی، ناسا باید تضمین کند که تمام اجزای این مأموریت، از موشک‌ها تا لباس‌های فضایی، در هماهنگی کامل عمل کنند. هرگونه نقص در این زنجیره می‌تواند کل برنامه را به خطر بیندازد.
برنامه ارسال فضانورد به ماه: چین و جاه‌طلبی‌های پیش از 2030
در سوی دیگر میدان، چین با برنامه‌ای ساختارمند و با سرعت در حال پیشرفت است. آژانس فضایی سرنشین‌دار چین (CMSA) اعلام کرده که قصد دارد تا پیش از سال 2030 فضانوردان خود را به ماه بفرستد. این مأموریت شامل پرتاب دو موشک حامل، یکی برای ارسال فضاپیمای سرنشین‌دار و دیگری برای فرودگر ماه، به مدار ماه است. پس از اتصال این دو در مدار، فضانوردان به فرودگر منتقل شده و روی سطح ماه فرود می‌آیند. چین همچنین ماه‌نورد سرنشین‌دار خود با نام تان‌سوئو (Tansuo) را معرفی کرده که برای کاوش علمی و پشتیبانی از فضانوردان طراحی شده است.
برخلاف آمریکا که با تأخیرهای متعدد مواجه است، چین با یک برنامه‌ریزی متمرکز و حمایت دولتی قوی، توانسته است پروژه‌های فضایی خود را با سرعت پیش ببرد. موفقیت‌های اخیر این کشور، مانند تکمیل ایستگاه فضایی تیان‌گونگ (Tiangong) و مأموریت‌های رباتیک چانگ‌ای (Chang’e) که نمونه‌هایی از خاک ماه را به زمین بازگرداندند، نشان‌دهنده توانمندی‌های فنی و تعهد جدی این کشور به اکتشاف فضا است. این دستاوردها، چین را به رقیبی جدی برای آمریکا تبدیل کرده‌اند.
لباس‌های فضایی ماه‌نوردی: AxEMU آمریکا، نماد همکاری تجاری
لباس فضایی آکسیوم اکستراویهیکلار موبیلیتی یونیت (AxEMU)، که توسط شرکت آکسیوم اسپیس (Axiom Space) برای مأموریت آرتمیس III طراحی شده، یکی از پیشرفته‌ترین لباس‌های فضایی است که تاکنون ساخته شده است. این لباس بر پایه نمونه اولیه اکسپلوریشن اکستراویهیکلار موبیلیتی یونیت (xEMU) ناسا توسعه یافته و از فناوری‌هایی برای تحرک بالا، محافظت در برابر دماهای شدید ماه ، و مقاومت در برابر گردوغبار رگولیت بهره می‌برد.
AxEMU برای حداقل 8 ساعت فعالیت خارج از فضاپیما (EVA) طراحی شده و دارای سیستم‌های پشتیبانی حیات قابل حمل (PLSS)، مفاصل انعطاف‌پذیر، و لایه‌های محافظ تشعشع است. این لباس برای طیف وسیعی از اندازه‌های بدن (حداقل 90 درصد جمعیت مرد و زن آمریکا) مناسب است و از سیستم‌های خنک‌کننده مایع و باتری‌های با ظرفیت بالا استفاده می‌کند.
ناسا با استفاده از مدل قرارداد خدمات تجاری، توسعه این لباس را به آکسیوم اسپیس سپرده و این شرکت را تشویق کرده تا مشتریان تجاری دیگری را نیز جذب کند.
این رویکرد، اگرچه نوآورانه است، اما ریسک‌هایی مانند وابستگی به بخش خصوصی و احتمال تأخیر در توسعه را به همراه دارد. علاوه بر این، محافظت در برابر تشعشعات کیهانی همچنان یک چالش حل‌نشده است و ممکن است در مأموریت‌های طولانی‌تر مشکل‌ساز شود.
لباس‌های فضایی ماه‌نوردی: Wangyu چین، نماد جاه‌طلبی کیهانی
در مقابل، چین با معرفی لباس فضایی وانگ‌یو (Wangyu)، که به معنای "نگاه به کیهان" است، نشان داده که نه‌تنها در حوزه پرتاب موشک، بلکه در طراحی فناوری‌های پیشرفته نیز حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. اگرچه جزئیات فنی دقیق این لباس هنوز به‌طور کامل منتشر نشده است، اما نام‌گذاری آن که با لباس فضایی قبلی چین، فِی‌تیان (Feitian)، هم‌خوانی دارد، نشان‌دهنده تداوم و پیشرفت در برنامه فضایی این کشور است. وانگ‌یو به‌عنوان بخشی از برنامه مأموریت ماه پیش از 2030 طراحی شده و انتظار می‌رود که برای شرایط سخت ماه، از جمله دماهای شدید و محیط خلا، بهینه‌سازی شده باشد.
بر اساس اطلاعات اولیه، وانگ‌یو احتمالاً از تجربیات چین در طراحی لباس‌های فضایی برای مأموریت‌های ایستگاه فضایی تیان‌گونگ بهره می‌برد. این لباس باید قابلیت تحرک بالا، محافظت در برابر تشعشعات، و پشتیبانی از فعالیت‌های طولانی‌مدت را داشته باشد.
چین با تمرکز بر خودکفایی و کنترل کامل فرآیند طراحی و تولید، از وابستگی به شرکت‌های خارجی یا خصوصی اجتناب کرده و این موضوع می‌تواند به‌عنوان یک مزیت در برابر تأخیرهای احتمالی در برنامه آمریکا عمل کند.
چین یک قدرت نوظهور با چشم‌اندازی جهانی
برخلاف آمریکا که از دهه‌ها پیش در حوزه فضا پیشرو بوده و از منابع مالی و تجربی عظیمی برخوردار است، چین در مدت‌زمان نسبتاً کوتاهی توانسته خود را به یکی از بازیگران اصلی این میدان تبدیل کند. برنامه فضایی چین، که با حمایت قوی دولت و یک چشم‌انداز بلندمدت هدایت می‌شود، نه‌تنها نشان‌دهنده توانمندی‌های فنی این کشور است، بلکه تعهد آن به استفاده صلح‌آمیز از فضا و همکاری برای ساختن آینده‌ای مشترک برای بشریت را نیز برجسته می‌کند. نام‌گذاری وانگ‌یو و تان‌سوئو، که هر دو نماد کاوش و نگاه به آینده هستند، بیانگر روحیه نوآوری و جاه‌طلبی چین برای کشف ناشناخته‌ها است.
در حالی که آمریکا با چالش‌های بودجه‌ای و تأخیرهای مکرر مواجه است، چین با یک برنامه‌ریزی متمرکز و پیشرفتهای سریع، نشان داده که می‌تواند در این رقابت پیشتاز باشد. موفقیت‌های اخیر این کشور، از مأموریت‌های چانگ‌ای تا ایستگاه فضایی تیان‌گونگ، گواهی بر این مدعا است. چین نه‌تنها به دنبال رقابت با آمریکا است، بلکه می‌خواهد نقش خود را به‌عنوان یک رهبر جهانی در اکتشاف فضا تثبیت کند و این، شایسته تحسین است.
چالش‌های فنی در طراحی لباس‌های فضایی: آمریکا و چین اوج تکنولوژی فضایی خود را به میدان آوردند!
چالش‌های مشترک:
هر دو کشور با چالش‌های مشترکی در طراحی لباس‌های فضایی مواجه هستند. محیط ماه با دماهای شدید، تشعشعات کیهانی، و گردوغبار رگولیت، شرایطی را ایجاد می‌کند که هرگونه خطا در طراحی می‌تواند به فاجعه منجر شود. محافظت در برابر تشعشعات، به‌ویژه در مأموریت‌های طولانی‌تر، همچنان یک مشکل حل‌نشده است. علاوه بر این، لباس‌ها باید تحرک کافی برای کاوش در جاذبه کم ماه (یک‌ششم زمین) فراهم کنند، در حالی که وزن و حجم آن‌ها باید به حداقل برسد.
چالش‌های خاص آمریکا (AxEMU):
وابستگی به بخش خصوصی: سپردن توسعه AxEMU به آکسیوم اسپیس، اگرچه هزینه‌ها را کاهش می‌دهد، اما ریسک تأخیر و ناهماهنگی را افزایش می‌دهد. هرگونه مشکل در زنجیره تأمین یا آزمایش‌ها می‌تواند کل مأموریت آرتمیس III را مختل کند.
هزینه بالا: توسعه لباس‌های فضایی پیشرفته مانند AxEMU نیازمند بودجه هنگفتی است که با توجه به محدودیت‌های مالی ناسا، ممکن است به تأخیرهای بیشتر منجر شود.
چالش‌های خاص چین (Wangyu):
کمبود اطلاعات: اگرچه وانگ‌یو معرفی شده است، اما جزئیات فنی آن هنوز به‌طور کامل منتشر نشده است. این عدم شفافیت می‌تواند به گمانه‌زنی‌هایی درباره آمادگی این لباس منجر شود.
تجربه محدود: برخلاف آمریکا که دهه‌ها تجربه در طراحی لباس‌های فضایی برای ماه (مأموریت‌های آپولو) دارد، چین تجربه عملی در این زمینه ندارد. این ممکن است به چالش‌هایی در آزمایش و بهینه‌سازی منجر شود.
زمان‌بندی فشرده: هدف‌گذاری برای فرود پیش از 2030، فشار زیادی بر تیم‌های توسعه وارد می‌کند و ممکن است کیفیت نهایی را تحت تأثیر قرار دهد.
مقایسه فنی لباس‌های فضایی: AxEMU در برابر Wangyu
در حالی که AxEMU از نظر تحرک (مفاصل انعطاف‌پذیر و طراحی برای جاذبه کم) و سازگاری با اندازه‌های مختلف (پوشش 90 درصد جمعیت) به‌خوبی توسعه یافته، اطلاعات محدود درباره وانگ‌یو مانع از مقایسه دقیق می‌شود. با این حال، انتظار می‌رود که چین با تکیه بر فناوری‌های مدرن و تجربیات خود در طراحی لباس‌های فضایی برای تیان‌گونگ، رویکردی مشابه اما بومی را در پیش گرفته باشد. مزیت چین در کنترل متمرکز و خودکفایی ممکن است به کاهش تأخیرها کمک کند، در حالی که آمریکا با مدل تجاری خود، نوآوری را در اولویت قرار داده است.
رقابت فضایی چین و آمریکا شروع شد، برنده کیست؟
رقابت بین چین و آمریکا برای بازگشت به ماه، فراتر از یک مسابقه فنی، نمایانگر یک نبرد برای رهبری جهانی در قرن بیست‌ویکم است. لباس‌های فضایی AxEMU و Wangyu، هر کدام به‌عنوان نمادهایی از توانمندی‌های این دو کشور، نقش کلیدی در موفقیت مأموریت‌های آرتمیس و برنامه ماه چین ایفا می‌کنند. در حالی که آمریکا از تجربه تاریخی و همکاری با بخش خصوصی بهره می‌برد، چین با سرعت، خودکفایی، و تعهد به اهداف بلندمدت، به رقیبی جدی تبدیل شده است.
این رقابت، در نهایت گامی رو به جلو در تکنولوژی فضایی خواهد بود زیرا هر دو کشور را به نوآوری و پیشرفت بیشتر سوق می‌دهد. با این حال، باید اذعان کرد که چین به‌عنوان یک قدرت نوظهور، با گام‌های استوار خود، نه‌تنها در حال جبران فاصله با آمریکا است، بلکه در برخی زمینه‌ها، مانند برنامه‌ریزی متمرکز و سرعت اجرا، برتری‌هایی را نیز به نمایش گذاشته است. آینده اکتشاف ماه، چه با پرچم آمریکا و چه با پرچم چین، نویدبخش عصر جدیدی از کشف و همکاری در فضا است. اما این سوال باقی می‌ماند: آیا این رقابت به همکاری منجر خواهد شد یا به شکاف عمیق‌تری بین این دو ابرقدرت ایجاد خواهد شد؟ تنها زمان پاسخ این سوال را روشن خواهد کرد.
.............