زلزله‌های پی‌درپی در دریای اژه؛ آیا آژیر قرمز در ترکیه و یونان به صدا درآمده است؟

گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو به نقل از الجزیره؛ در حالی که ترکیه دومین سالگرد زلزله مرگبار جنوب کشور در ۶ فوریه ۲۰۲۳ را گرامی می‌دارد، منطقه دریای اژه از ۲۸ ژانویه شاهد زلزله‌های پی‌درپی بوده است. این فعالیت لرزه‌ای غیرمعمول نگرانی‌ها را افزایش داده و پرسش‌هایی درباره احتمال وقوع زلزله‌ای شدیدتر در منطقه مطرح کرده است.

مقامات یونان در جزایر مجاور، تدابیر امنیتی را افزایش داده و مدارس را تعطیل کرده‌اند. بسیاری از شهروندان نیز شب‌ها را در فضای باز سپری می‌کنند، چرا که از وقوع زلزله‌ای بزرگ‌تر بیم دارند. طبق داده‌های رسمی، در همین بازه زمانی بیش از ۲۰۰ زمین‌لرزه زیر دریا در این منطقه ثبت شده است.

در حالی که برخی کارشناسان زمین‌شناسی هشدار می‌دهند که این فعالیت‌های لرزه‌ای می‌تواند مقدمه‌ای برای یک زلزله بزرگ باشد، مقامات رسمی این احتمال را کم‌رنگ می‌دانند و تأکید دارند که این زمین‌لرزه‌ها در محدوده فعالیت‌های طبیعی منطقه قرار دارند.

زلزله‌های پی‌درپی در دریای اژه

سازمان مدیریت بحران و امور اضطراری ترکیه اعلام کرده که تعداد زمین‌لرزه‌های ثبت‌شده در دریای اژه طی روزهای اخیر به شکل قابل‌توجهی افزایش یافته است. طبق گزارش این سازمان، تا ۵ فوریه بیش از ۹۳۸ زمین‌لرزه در منطقه ثبت شده است، از جمله یک زلزله ۶.۴ ریشتری که در عمق ۷ کیلومتری زمین رخ داده است.

مرکز این فعالیت‌های لرزه‌ای حدود ۲۵ کیلومتری شمال شرقی جزیره سانتورینی قرار دارد، که یکی از زلزله‌خیزترین نقاط دریای مدیترانه محسوب می‌شود.

با وجود اینکه نزدیک‌ترین زلزله به سواحل ترکیه حدود ۱۴۰ کیلومتر فاصله داشته است، لرزش آن در برخی مناطق ساحلی ترکیه نیز احساس شده و نگرانی‌ها از احتمال یک زلزله بزرگ‌تر را افزایش داده است.

به گفته متخصصان، این شرایط مشابه فعالیت‌های لرزه‌ای سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ است، زمانی که زلزله‌های متعددی در این منطقه رخ دادند، اما بدون تلفات جانی به پایان رسیدند.

مقامات ترکیه تأکید کرده‌اند که این زلزله‌ها ارتباطی با فعالیت‌های آتشفشانی ندارند و صرفاً بخشی از الگوی معمول زمین‌لرزه‌های دوره‌ای منطقه هستند.

آیا آتشفشان سانتورینی فعال خواهد شد؟

برخی از کارشناسان زمین‌شناسی احتمال می‌دهند که این زلزله‌ها ممکن است منشأ آتشفشانی داشته باشند.

اورهان تاتار، عضو کمیته مدیریت بحران ترکیه، در گفت‌وگو با خبرگزاری آناتولی اظهار داشت که جزیره سانتورینی یکی از فعال‌ترین آتشفشان‌های جهان است و در گذشته شاهد فوران‌های بزرگی بوده است. وی به فوران عظیم این آتشفشان ۳۶۰۰ سال پیش اشاره کرد که تأثیرات آن حتی به سواحل ترکیه نیز رسید.

با این حال، تاتار تأکید کرد که این زلزله‌ها ارتباطی با گسل‌های ترکیه در استان‌های ازمیر، موغلا و آیدین ندارند و احتمال تحریک زلزله‌های داخلی ترکیه از این طریق بسیار ضعیف است.

جنید آلتون، عضو دیگر این کمیته، نیز اعلام کرد که هیچ نشانه‌ای از فوران قریب‌الوقوع آتشفشان سانتورینی وجود ندارد. وی گفت که دانشمندان ترکیه و یونان به‌طور مداوم داده‌ها را بررسی می‌کنند تا مشخص شود که این زلزله‌ها آیا می‌توانند به یک زلزله قوی‌تر یا فوران آتشفشانی منجر شوند یا صرفاً بخشی از یک چرخه زلزله‌ای طبیعی هستند.

او همچنین بر اهمیت توسعه سیستم‌های هشدار زودهنگام و همکاری‌های منطقه‌ای برای نظارت بر تغییرات غیرمعمول تأکید کرد و از مردم خواست به شایعات و اخبار غیررسمی توجه نکنند و اطلاعات را از منابع معتبر دریافت کنند.

آیا خطر وقوع سونامی وجود دارد؟

تونجای بایتوک، پژوهشگر مرکز تحقیقات مهندسی ساحلی و دریایی دانشگاه کارادنیز، در گفت‌وگو با الجزیره نت تأکید کرد که احتمال وقوع یک سونامی گسترده در دریای اژه بسیار پایین است، زیرا زمین‌لرزه‌های اخیر از لحاظ قدرت و عمق، شرایط لازم برای ایجاد یک سونامی مخرب را ندارند.

وی توضیح داد که زلزله‌های کم‌عمق (۵ تا ۱۰ کیلومتری) می‌توانند بر حرکت آب تأثیر بگذارند، اما معمولاً سونامی‌های خطرناک ایجاد نمی‌کنند.

بایتوک همچنین اشاره کرد که ساختار جغرافیایی بسته دریای اژه مانع از انتشار گسترده امواج سونامی می‌شود، بر خلاف سونامی‌هایی که در اقیانوس‌های باز رخ می‌دهند.

با این حال، وی یادآور شد که در گذشته، زلزله‌هایی مانند زلزله ازمیر ۲۰۲۰ و زلزله جزیره کوس ۲۰۱۷ امواجی در دریا ایجاد کردند، اما این امواج محدود بودند و تهدید جدی محسوب نمی‌شدند.

 آیا احتمال زلزله بزرگ در دریای اژه وجود دارد؟

با توجه به داده‌های موجود، زمین‌لرزه‌های اخیر در دریای اژه نشانه‌ای از یک فاجعه قریب‌الوقوع نیستند، اما همچنان نیاز به مراقبت و نظارت علمی دقیق دارند.

• سازمان‌های مدیریت بحران ترکیه و یونان اعلام کرده‌اند که فعالیت‌های لرزه‌ای در چارچوب الگوهای طبیعی زلزله‌های منطقه است.
• هیچ شواهدی مبنی بر فعال شدن آتشفشان سانتورینی مشاهده نشده است.
• خطر سونامی گسترده در دریای اژه پایین است.
• کارشناسان توصیه می‌کنند که مردم به اطلاعات علمی و رسمی توجه کنند و از گمانه‌زنی‌های غیرمستند پرهیز نمایند.

با توجه به تاریخ زلزله‌های ویرانگر در این منطقه، تقویت زیرساخت‌های ضدزلزله، توسعه سیستم‌های هشدار سریع و افزایش همکاری‌های بین‌المللی می‌تواند به کاهش خسارات جانی و مالی در صورت وقوع زلزله‌های بزرگ کمک کند.