آیا زلنسکی به مهره سوخته‌ی آمریکا و اروپا تبدیل شده است؟

گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو به نقل از الجزیره؛ رئیس‌جمهور اوکراین، ولودیمیر زلنسکی، در یک کنفرانس خبری مشترک با آنتونیو کوستا، رئیس شورای اروپا، بار دیگر بر لزوم حمایت قاطع غرب از کشورش تأکید کرد. همزمان، کایا کالاس، دیپلمات جدید اتحادیه اروپا، و رئیس شورای اروپا در اولین روز کاری خود به کی‌یف سفر کردند تا بر تعهد اروپا به حمایت از اوکراین مهر تأیید بزنند.زلنسکی تأکید کرده است که هرگونه دیدار با پوتین باید با برنامه‌ای مشخص برای پایان جنگ و ارائه ضمانت‌های امنیتی به اوکراین همراه باشد.

افزایش شکاف میان اوکراین و متحدان غربی

پس از تصمیم اوکراین مبنی بر عدم حضور در کنفرانس امنیتی مونیخ، مشخص شد که این اقدام تحت فشار برای دیدار با مقامات جدید آمریکایی اتخاذ شده است. دولت ایالات متحده، که نقشی کلیدی در تلاش‌ها برای پایان جنگ و برقراری صلح ایفا می‌کند، تلاش دارد تا از طریق مذاکرات مستقیم با روسیه، راه‌حلی برای بحران اوکراین بیابد.

با این حال، این روند نارضایتی کی‌یف را برانگیخته است. مقامات اوکراینی از اینکه مذاکرات اصلی بدون حضور آن‌ها در حال انجام است، ناخشنودند. زلنسکی بارها هشدار داده که «هیچ تصمیمی درباره اوکراین نباید بدون اوکراین اتخاذ شود.»

در همین راستا، او موضع خود را نسبت به نقش آمریکا تغییر داده و در اظهارات اخیرش گفته است:«ایالات متحده برنامه‌ای مشخص برای پایان جنگ ندارد.»

وی همچنین از لزوم ایجاد «ارتش اروپایی» سخن گفته و مدعی است که «آمریکا در بسیاری از مسائل کنار اروپا نخواهد ایستاد.»

زلنسکی در تلاش است که قبل از پذیرش هرگونه توافق پیشنهادی، ضمانت‌های قاطعی از غرب دریافت کند. شروط اصلی او عبارت‌اند از:

۱. مخالفت با «توافقات پشت‌پرده»

زلنسکی تأکید کرده است که هیچ تصمیمی نباید بدون مشارکت مستقیم اوکراین اتخاذ شود. او هشدار داده است:«اگر اجازه نداشته باشیم درباره آینده خود مذاکره کنیم، همه بازنده خواهیم بود.»

۲. تعیین شرایط برای هرگونه دیدار احتمالی با پوتین

رئیس‌جمهور اوکراین اعلام کرده که هرگونه دیدار با ولادیمیر پوتین، که آمریکا در حال برنامه‌ریزی آن در عربستان سعودی یا ترکیه است، باید با ارائه ضمانت‌های امنیتی برای کی‌یف همراه باشد.

۳. رد معامله بر سر منابع معدنی اوکراین

بر اساس گزارش رسانه‌های اوکراینی، زلنسکی با «لحن ملایم» پیشنهاد آمریکا برای تصاحب ۵۰ درصد از معادن ارزشمند اوکراین را رد کرده است. گفته می‌شود این پیشنهاد جایگزین طرح «معامله‌ای ۵۰۰ میلیارد دلاری» بوده که ترامپ برای ادامه کمک‌های نظامی به اوکراین مطرح کرده است.

در واکنش به این پیشنهاد، دنیس شمیهال، نخست‌وزیر اوکراین، از کشورهای اروپایی دعوت کرده تا به‌صورت مشترک در استخراج ۲۰ نوع ماده معدنی کمیاب از مجموع ۳۰ ماده موردنیازشان در اوکراین همکاری کنند. از جمله این منابع، اورانیوم، لیتیوم و تیتانیوم هستند.

۴. تعویق انتخابات تا پایان جنگ

زلنسکی اعلام کرده که انتخابات ریاست‌جمهوری تنها پس از پایان جنگ و لغو وضعیت حکومت نظامی برگزار خواهد شد، برخلاف خواسته مقامات آمریکایی که به دنبال برگزاری انتخابات در پایان سال جاری، هم‌زمان با آغاز دور جدید ریاست‌جمهوری ترامپ هستند.

در شرایط کنونی، فشارهای آمریکا برای تحمیل شرایط سخت‌تر بر اوکراین افزایش یافته است. از سوی دیگر، زلنسکی به‌وضوح گزینه‌ای ایده‌آل برای دولت ترامپ به نظر نمی‌رسد و برخی تحلیلگران معتقدند که احتمالاً «باید تغییر کند.»

آیا بازگشت پوروشنکو ممکن است؟

ضعف زلنسکی در برابر «قدرت‌های بزرگ» و تنش‌های داخلی اوکراین، گمانه‌زنی‌ها درباره بازگشت پترو پوروشنکو، رئیس‌جمهور پیشین را افزایش داده است.

برخی تحلیلگران معتقدند که تحریم‌های اخیر علیه پوروشنکو – که یکی از پنج الیگارش اصلی اوکراین محسوب می‌شود – در راستای وعده‌های زلنسکی برای مبارزه با فساد در انتخابات ۲۰۱۹ بوده است.

با این حال، چندین سازمان حقوق بشری در اوکراین این تحریم‌ها را «انتقام‌گیری سیاسی» توصیف کرده و هشدار داده‌اند که این اقدامات «می‌تواند تهدیدی جدی برای حقوق بشر و دموکراسی در کشور باشد.»

بر اساس یک نظرسنجی از مؤسسات «بیزنس کپیتال» و «نیو ایمیج»، پوروشنکو پس از زلنسکی در رتبه دوم محبوبیت برای انتخابات ریاست‌جمهوری قرار دارد، اما حزب او، «همبستگی اروپایی»، شانس بیشتری در انتخابات پارلمانی دارد.

میکولا کنیاجیتسکی، نماینده حزب پوروشنکو، در مصاحبه‌ای با الجزیره اظهار داشت:«زلنسکی از پوروشنکو حسادت می‌کند، زیرا او سیاستمداری باتجربه و دارای روابط گسترده با رهبران جهان است. زلنسکی تلاش دارد او را از صحنه رقابت حذف کند، حتی اگر این اقدام غیرقانونی باشد.»

نگرانی‌های اروپا درباره آینده اوکراین

برخی تحلیلگران بر این باورند که اگر زلنسکی برای غرب دردسرساز شود، پوروشنکو می‌تواند گزینه‌ای مناسب‌تر برای آن‌ها باشد. او که در دوره ریاست‌جمهوری‌اش روابط نزدیکی با اروپا داشت، پیش‌تر توانسته بود با روسیه به توافقاتی دست یابد.

کنیاجیتسکی اشاره می‌کند که برخلاف سایر مقام‌های اوکراینی، پوروشنکو اجازه سفر به کنفرانس مونیخ را دریافت نکرد.

وی هشدار می‌دهد:«نگاه اروپایی‌ها به اوکراین ممکن است تغییر کند، زیرا آن‌ها از کشوری دموکراتیک حمایت می‌کنند، نه کشوری که زلنسکی آن را به سمت یک نظام استبدادی سوق می‌دهد.»

همچنین گفته می‌شود که بنیاد خیریه پوروشنکو – که دومین بنیاد بزرگ اوکراین است – حدود ۶۰۰ میلیون دلار کمک مالی جمع‌آوری کرده است. این موضوع باعث شده که تحریم‌های اخیر علیه او، به‌ویژه در میان متحدان اروپایی اوکراین، بحث‌برانگیز شود.

اولسا یاخنو، استاد علوم سیاسی در دانشگاه شفچنکو، معتقد است که تنش‌های داخلی اوکراین تأثیر مستقیمی بر حمایت غرب از این کشور خواهد داشت.

وی افزود:«اوکراین کشوری است که غرب دموکراسی آن را زیر نظر دارد و بر اساس آن، حمایت خود را تنظیم می‌کند. مردم اوکراین مخالف حذف رقبای سیاسی هستند و در نهایت، این آن‌ها هستند که سرنوشت کشور را تعیین خواهند کرد.»