سیزده‌بدر؛ ۱۳ فروردین پیوندی دیرینه میان ایرانیان و طبیعت

 به گزارش خبرنگار گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، ۱۳  فروردین یکی از مهم‌ترین روزهای تقویم رسمی ایران است که از سال ۱۳۵۸ به عنوان روز جمهوری اسلامی نام‌گذاری شد. اما در کنار این رویداد تاریخی ایرانیان به‌طور سنتی این روز را به عنوان "روز طبیعت" نیز گرامی می‌دارند.

روز طبیعت که در فرهنگ عمومی مردم با نام سیزده‌بدر شناخته می‌شود، آخرین روز تعطیلات نوروزی است و با آیین‌ها و رسوم خاصی همراه است. در این روز مردم به دامان طبیعت می‌روند تا با گذراندن یک روز شاد در کنار خانواده و دوستان سال نو را با امید و نشاط بیشتری آغاز کنند.

در سال‌های اخیر با افزایش نگرانی‌ها درباره تخریب محیط زیست لازم است که مردم بیش از پیش به حفظ طبیعت توجه کنند و با رعایت اصول زیست‌محیطی، از آسیب رساندن به منابع طبیعی جلوگیری نمایند. امید است که روز طبیعت، علاوه بر شادی و نشاط، زمینه‌ای برای افزایش آگاهی عمومی درباره محیط زیست و اهمیت حفظ منابع طبیعی باشد تا این میراث ارزشمند برای نسل‌های آینده حفظ شود.

آیین سیزده‌بدر ریشه‌ای کهن در فرهنگ ایرانی دارد. برخی پژوهشگران معتقدند که این روز از دوران باستان در میان ایرانیان جشن گرفته می‌شد و ارتباطی با اعتقادات زرتشتیان درباره خوش‌یمن یا نحس بودن عدد ۱۳ ندارد. در فرهنگ ایران طبیعت همواره جایگاه ویژه‌ای داشته است و مردم این روز را فرصتی برای شکرگزاری از نعمت‌های طبیعت و درخواست برکت در سال جدید می‌دانند.

برخی منابع تاریخی بر این باورند که سیزده‌بدر از دوران هخامنشیان و ساسانیان مرسوم بوده است. در آن زمان مردم ایران با برگزاری جشن‌های مختلف آغاز بهار را گرامی می‌داشتند و روز سیزدهم فروردین را به طبیعت‌گردی و شادی اختصاص می‌دادند.

آیین‌ها و رسوم سیزده‌بدر
روز طبیعت با مجموعه‌ای از آیین‌های سنتی همراه است که همچنان در میان ایرانیان رایج است. این آیین‌ها شامل موارد خروج از خانه و طبیعت‌گردی، گره زدن سبزه، پرتاب سبزه در آب، پخت غذاهای سنتی، بازی‌های سنتی و سرگرمی‌ها بوده است.مردم ایران در روز سیزده‌بدر از خانه‌های خود بیرون می‌آیند و به پارک‌ها، باغ‌ها، کوه‌ها

و فضاهای طبیعی می‌روند تا این روز را در کنار عزیزان خود سپری کنند. این رسم نه‌تنها باعث تقویت روابط خانوادگی می‌شود، بلکه فرصتی برای لذت بردن از طبیعت و هوای تازه نیز به شمار می‌رود.

یکی از رسوم معروف سیزده‌بدر، گره زدن سبزه توسط دختران و پسران جوان است. این رسم ریشه در باورهای قدیمی ایرانیان دارد که معتقد بودند گره زدن سبزه موجب پیوند خوشبختی و برکت در زندگی می‌شود. بسیاری از جوانان با نیت ازدواج و آرزوی خوشبختی، سبزه‌های نوروزی را گره می‌زنند و سپس آن‌ها را در آب روان رها می‌کنند.

خانواده‌ها در این روز غذاهای سنتی مانند آش رشته، کباب، باقالی‌پلو و انواع خوراک‌های دیگر تهیه کرده و در دل طبیعت میل می‌کنند. این رسم نه‌تنها بخشی از سنت‌های کهن ایرانی است، بلکه فضایی شاد و دوستانه را برای خانواده‌ها فراهم می‌آورد.

از دیگر رسوم سیزده‌بدر می‌توان به انجام بازی‌های گروهی مانند طناب‌کشی، تاب‌بازی، وسطی و پرتاب سنگ اشاره کرد. همچنین در برخی مناطق، مسابقات ورزشی سنتی همچون اسب‌سواری و کشتی محلی نیز برگزار می‌شود.

نقش روز طبیعت در حفظ محیط زیست
با افزایش جمعیت و گسترش شهرنشینی روز طبیعت اهمیت ویژه‌ای در ترویج فرهنگ حفاظت از محیط زیست پیدا کرده است و این روز فرصتی برای آگاهی‌بخشی درباره حفظ منابع طبیعی و جلوگیری از آلودگی محیط زیست است. متأسفانه در برخی مواقع، رفتارهای نادرست مانند رها کردن زباله در طبیعت، تخریب فضاهای سبز و آلوده کردن منابع آبی، مشکلات زیست‌محیطی ایجاد می‌کند.

راهکارهایی برای حفظ محیط زیست در روز طبیعت مانند جمع‌آوری زباله‌، استفاده از ظروف چندبارمصرف،آسیب نرساندن به گیاهان و درختان، خاموش کردن آتش و حفاظت از منابع آبی انجام می شود.

تأثیر سیزده‌بدر بر روحیه اجتماعی و فرهنگی مردم
سیزده‌بدر فرصتی برای افزایش تعاملات اجتماعی و فرهنگی میان افراد جامعه است. این روز، خانواده‌ها و دوستان را گرد هم می‌آورد و موجب تقویت روابط انسانی می‌شود. همچنین، فرصتی برای کودکان و نوجوانان است تا از فضای مجازی و زندگی شهری فاصله بگیرند و از تجربه‌های واقعی در طبیعت بهره‌مند شوند.

علاوه بر این، سیزده‌بدر یکی از نمادهای فرهنگ ایرانی محسوب می‌شود که نشان‌دهنده ارتباط عمیق مردم با طبیعت است. این ارتباط می‌تواند زمینه‌ساز گسترش فرهنگ حفاظت از محیط زیست و تقویت ارزش‌های انسانی همچون همبستگی، نوع‌دوستی و احترام به طبیعت باشد.