
نتیجه مذاکرات ایران و آمریکا؛ چه چیزی ترامپ را به مسیر دیپلماتیک کشاند؟
به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری دانشجو؛ روز گذشته، ایران و آمریکا با میانجیگری بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان، مذاکرات غیرمستقیم خود را پیرامون انرژی هستهای از سر گرفتند. فضای گفتگوها، طبق اظهارات طرفین، احترامآمیز و سازنده توصیف شد. مقامات ایرانی ضمن ابراز احتیاط نسبت به مواضع آمریکا، تأکید کردند که همچنان مصمم به ادامه مذاکرات هستند، البته با در نظر گرفتن تمامی جوانب و خط قرمزهای خود.
تا این مرحله، به نظر میرسد هر دو طرف ضمن حفظ اصول خود، از عبور از خطوط قرمز یکدیگر خودداری کردهاند. ایران موفق شده است اصل غنیسازی را حفظ کند و آمریکا همچنان بر عدم دستیابی ایران به سلاح هستهای اصرار دارد. اگر این روند ادامه پیدا کند، امضای سند صلح، نزدیکتر از همیشه به نظر میرسد.
مذاکرات ایران و آمریکا؛ ادامه ارتباط غیرمستقیم با میانجیگری عمان
از ابتدای آغاز مذاکرات، ایران تاکید داشته که شیوه مذاکره غیرمستقیم را برای پیشبرد گفتوگوها انتخاب کند. این سیاست در دور جدید مذاکرات نیز ادامه پیدا کرد و ایران در برابر فشارهای طرف آمریکایی برای گفتوگوی مستقیم، مقاومت نشان داد. ایران همچنان با تکیه بر نقش میانجیگری عمان، تنها به پرونده هستهای پرداخته و هرگونه مذاکره در موضوعات دیگر را مردود دانسته است.
این موضع شفاف ایران، مانع از انحراف مذاکرات از محور اصلی خود شده است. حفظ تمرکز بر موضوع هستهای، تاکتیکی هوشمندانه در راستای تامین منافع ملی کشور به شمار میرود.
از مسقط تا رم؛ مسیر پیچیده اما امیدوارکننده مذاکرات
در ادامه مذاکرات، مقامات ایرانی با تاکید بر منافع ملی و ایجاد آرامش منطقهای، تلاش کردهاند گفتوگوها را از مسیر بحرانآفرینی دور نگه دارند. وزیر امور خارجه کشورمان پس از مذاکرات غیرمستقیم ۴ ساعته در رم اعلام کرد:«گفتگوها ادامه خواهد داشت و جلسات کارشناسی از روز چهارشنبه در عمان آغاز خواهد شد.»
این روند نشاندهنده عزم جدی طرف ایرانی برای رسیدن به یک توافق پایدار و در عین حال عزتمندانه است.
در سوی مقابل، مواضع در آمریکا متفاوت است. مایکل والتز، مشاور امنیت ملی و مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، حامی استفاده از گزینه نظامی برای مهار توان هستهای ایران هستند، در حالی که چهرههایی چون جیدی ونس و تولسی گابارد نسبت به پیامدهای فاجعهآمیز یک درگیری جدید در خاورمیانه هشدار دادهاند.
گزینه جنگ نظامی؛ دورتر از همیشه
دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا که ابتدا ایران را با تهدید نظامی هدف قرار داده بود، اکنون موضع نرمتری در پیش گرفته است. تحلیلگران معتقدند ترامپ دریافته که هرگونه تعرض نظامی به تأسیسات هستهای ایران میتواند با واکنش کوبنده تهران مواجه شود و آمریکا را درگیر یک جنگ فرسایشی جدید کند.
آمریکا و رژیم صهیونیستی سالهاست با صرف بودجههای کلان، به دنبال تغییر موازنه در خاورمیانه هستند، اما شکستهای متوالی در عراق، یمن، لبنان و دیگر مناطق، هزینههای سنگینی بر دوش آنها گذاشته است.
از سوی دیگر، ترامپ که در موضوعات مهمی چون بحران اوکراین و درگیری غزه نتوانست موفقیتی به دست آورد، اکنون بیش از همیشه به دنبال نشان دادن چهرهای صلحطلب برای به دست آوردن جایزه صلح نوبل است.
آیا ترامپ این بار به وعدههای خود عمل خواهد کرد؟
یکی از دغدغههای اصلی مقامات ایرانی در مذاکرات جاری، تضمین وفاداری ترامپ به هرگونه توافق احتمالی است. سوابق قبلی ترامپ در خروج یکجانبه از برجام در سال ۲۰۱۸ و آغاز کارزار «فشار حداکثری» نشان میدهد که اعتماد به تعهدات آمریکا کار سادهای نیست.
ایران پس از خروج آمریکا از برجام، سطح و ظرفیت غنیسازی خود را افزایش داد و زمان گریز هستهای خود را به دو ماه کاهش داد. دولت بایدن نیز با وجود شعارهای انتخاباتی خود، تحریمهای ترامپ را حفظ و حتی تشدید کرد، که این اقدامات، اعتماد دوجانبه را بیش از پیش از بین برد.
با این وجود، تحلیلگران معتقدند ترامپ به دلیل درک واقعبینانه از قدرت بازدارندگی ایران و پیامدهای خطرناک یک جنگ تمامعیار، ممکن است این بار رویکرد محتاطانهتری در پیش بگیرد.
دور سوم مذاکرات؛ مقصد مسقط
طبق اعلام سخنگوی وزارت خارجه عمان، در دیدار اخیر رم، سید عباس عراقچی و استیو ویتکاف با میانجیگری عمان توافق کردند که مرحله بعدی مذاکرات در مسقط برگزار شود. هدف اصلی این مذاکرات، رفع تحریمها، تضمین عاری بودن ایران از سلاح هستهای و حفظ حق توسعه انرژی صلحآمیز برای ایران است.
وزیر امور خارجه عمان در پستی در شبکه اجتماعی ایکس تاکید کرد که این مذاکرات باید به توافقی منجر شود که هم منافع منطقهای را تامین کند و هم ضامن صلح جهانی باشد.
توافق دیپلماتیک ایران و آمریکا؛در دسترستر از همیشه
در صورت عدم بدعهدی طرف آمریکایی، این توافق میتواند به یک معامله دو سر سود تبدیل شود. ایران که سالها تحت فشار اقتصادی قرار داشته، میتواند به یک ثبات نسبی دست پیدا کند، و آمریکا نیز از مزایای صلح پایدار بهرهمند شود.
برآوردها نشان میدهد در صورت باز شدن مسیر روابط تجاری میان ایران و آمریکا، مبادلات اقتصادی میتواند به صدها میلیارد دلار در سال برسد. چنین شرایطی میتواند زمینه را برای تقویت میانهروی در هر دو کشور فراهم کند.
دکتر عراقچی در این خصوص گفت:«جمهوری اسلامی ایران از هیچیک از مواضع عادلانه و منصفانه خود عقبنشینی نکرده و نخواهد کرد.»
او همچنین تاکید کرد که مسیر دیپلماسی باز است اما در صورت لزوم، ایران آماده گزینههای دیگر نیز هست.
افق مذاکرات؛ امیدواری مشروط به واقعبینی آمریکا
شب گذشته، عباس عراقچی در توییتی نوشت:«جو نسبتا مثبت مذاکرات در رم باعث پیشرفت در اصول و اهداف یک توافق احتمالی شد.»
وی با اشاره به اینکه برای بسیاری در ایران، برجام دیگر به اندازه کافی خوب نیست، گفت آنچه از برجام برای ما باقی مانده، تنها "درسهای فراگرفتهشده" است.
در نهایت، همانگونه که رهبر معظم انقلاب تاکید کردند، مذاکره با آمریکا نباید با خوشبینی یا بدبینی مفرط همراه باشد، بلکه باید بر مبنای واقعبینی و حفظ عزت ملی پیش برود.
با توجه به روند مثبت گفتوگوها در رم، احتمال میرود طی روزهای آینده هیئتهای ایرانی و آمریکایی با میانجیگری عمان دور سوم مذاکرات را برگزار کنند و شاید برای نخستین بار پس از سالها، شاهد دستیابی به توافقی پایدار و محترمانه باشیم.