مذاکرات ایران و آمریکا؛ چه عواملی دستیابی به توافق را پیچیده کرده است؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو؛ با وجود جو مثبت در مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا، که به‌طور عمومی از سوی دو طرف مطرح می‌شود، پس از سه دور مذاکرات میان ایران و ایالات متحده و تأخیر در برگزاری دور چهارم، می‌توان گفت که موانع بسیاری همچنان پیش روی دو طرف برای رسیدن به توافقی که هر دو را راضی کند وجود دارد.

سنگ‌اندازی رژیم صهیونیستی در مسیر مذاکرات

اولین و بزرگ‌ترین مخالف این توافق، قطعاً رژیم صهیونیستی است که به‌دنبال کشاندن آمریکا به جنگ با ایران برای منافع نتانیاهو است؛ فردی که برای بقا به خون مردم منطقه نیاز دارد.

تصريحات اخیر ترامپ مبنی بر اینکه وی در تله نتانیاهو برای جنگ با ایران نخواهد افتاد، در این راستا قابل تفسیر است و نشان می‌دهد که رئیس‌جمهور آمریکا تحت فشار لابی صهیونیستی در این کشور قرار دارد تا وارد جنگ با ایران شود به‌منظور حمایت از نتانیاهو و از مسیر مذاکرات دوری کند.

نتانیاهو هفته گذشته تصریح کرد که «رژیم صهیونیستی به‌دنبال تسلط نظامی بر منطقه است» و ایران را تنها مانع این آرزوی صهیونیستی می‌داند.

در ادامه، نتانیاهو در دیدار با رسانه‌ها از رئیس‌جمهور آمریکا خواسته است که سناریوی لیبی را بر ایران پیاده کند، یعنی از ایران تمام توان دفاعی‌اش را بگیرد تا آن را به لقمه‌ای آسان برای حمله رژیم صهیونیستی و آمریکا تبدیل کند.

نتانیاهو حتی از تهدید به حمله هسته‌ای به ایران در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل در دو سال پیش نیز پرده برداشت. هرچند دفتر نتانیاهو اعلام کرد که این سخنان اشتباه بوده است.

موضع ایران: حفظ برنامه هسته‌ای و دفاع از حقوق مشروع خود

به همین دلیل، ایران آماده نیست که هیچ موضوعی مرتبط با برنامه‌های دفاعی خود یا روابطش با متحدان منطقه‌ای‌اش را بررسی کند، زیرا این دو موضوع تنها موانع موجود در برابر تهدیدات آمریکا یا رژیم صهیونیستی از هر دو طرف هستند.

شاید دیگر پنهان نباشد که ایران به مرحله هسته‌ای رسیده است و از نظر فناوری قادر به ساخت سلاح هسته‌ای در مدت زمانی کوتاه، از دو روز تا یک هفته، می‌باشد. اما تصمیم سیاسی ایران این است که این مرحله کافی است و نیازی به پیشروی بیشتر نیست.

دلیل این تصمیم آن است که رهبری ایران این سطح از توانایی را کافی می‌داند تا رژیم صهیونیستی و آمریکا را از حمله به ایران با سلاح هسته‌ای یا غیرمتعارف بازدارد، زیرا آن‌ها به‌خوبی می‌دانند که ایرانی‌ها به چه سطح پیشرفته‌ای از فناوری دست یافته‌اند و هر حمله‌ای که تهدیدی برای بقای ایران باشد، ممکن است ایران را به تصمیم‌گیری برای تولید سلاح هسته‌ای ترغیب کند تا بقای خود را تضمین کند.

این موضع از زبان بسیاری از مقامات ارشد ایران، مانند کمال خرازی، رئیس کمیته سیاست خارجی دفتر رهبر ایران، در مصاحبه با الجزیره و علی لاریجانی، مشاور سیاسی رهبر، در مصاحبه با تلویزیون رسمی ایران مطرح شده است.

به‌طور کلی، ایران خواستار آن است که ایالات متحده رژیم صهیونیستی را مجبور به کنار گذاشتن سلاح‌های هسته‌ای خود کرده و به معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای بپیوندد و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز استانداردهای نظارتی مشابه آنچه از ایران می‌خواهد را برای رژیم صهیونیستی نیز اعمال کند.

عملیاتی، می‌توان گفت که بیشتر کشورهای منطقه این خواسته ایران را تایید می‌کنند.

موانع بر سر راه توافق هسته‌ای میان ایران و آمریکا

در حالی که آمریکا به‌دنبال رسیدن به توافقی سریع است که رئیس‌جمهور آمریکا بتواند به آن افتخار کند بدون اینکه امتیازات زیادی بدهد و مسائل اختلافی را به تأخیر بیندازد، ایران به‌دنبال توافقی است که منجر به رفع کامل تحریم‌ها شود و امنیت آن تضمین گردد.

گره مذاکرات در همین نقطه است؛ زیرا ایالات متحده هیچ پیشنهاد ملموس و عملی در خصوص خواسته‌های ایران برای رفع تحریم‌ها و تضمین عدم خروج دوباره آمریکا از توافق یا پایبندی به تعهداتش ارائه نکرده است.

آن‌ها همچنین پیشنهادی جدید برای تبدیل هر توافق به معاهده صلح مطرح کرده‌اند که باید توسط روسای دولت‌ها امضا و در پارلمان‌های دو کشور (کنگره آمریکا و مجلس شورای اسلامی ایران) تصویب شود. اما آمریکایی‌ها شرط کرده‌اند که توافق باید قبل از انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره به دست آید، چرا که ترامپ در حال حاضر قادر به تصویب آن است، اما تغییرات سیاسی بعد از انتخابات ممکن است مانع این امر شود.

چالش‌ها و خواسته‌های ایران در مذاکرات هسته‌ای

علیرغم این پیشنهادات، ایرانی‌ها این‌ها را تنها شفاهی و ناکافی می‌دانند، در حالی که آنچه آمریکا از ایران خواسته است، یعنی کاهش برنامه هسته‌ای ایران، خواسته‌هایی ملموس و عملی است.

در دور سوم مذاکرات، کارشناسان آمریکایی و ایرانی برای بحث در مورد خواسته‌های آمریکا درخصوص اطمینان از صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران دیدار کردند و آمریکایی‌ها چندین درخواست مطرح کردند که مهم‌ترین آن‌ها عبارت بودند از:

توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران و واردات اورانیوم مورد نیاز برای برنامه هسته‌ای از خارج، با تضمین اینکه روسیه اورانیوم مورد نیاز ایران را تأمین کند. ایران این را رد کرده است، زیرا به‌نظر می‌رسد این امر حقوق مشروع ایران را نقض می‌کند.

اجازه دادن به بازرسان آمریکایی برای بازدید از تأسیسات مشکوک ایران، که ایران آن را با شرایط خاص پذیرفته است.

ایالات متحده می‌خواهد اطمینان حاصل کند که ایران موشک‌های دوربردی که قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای دارند تولید نمی‌کند و به همین دلیل می‌خواهد از برخی تأسیسات نظامی ایران بازدید کند، اما ایران این درخواست را به‌طور کامل رد کرده است وهشدار داد که در صورت تکرار این درخواست، مذاکرات را متوقف خواهد کرد.

ضمانت‌های اجرایی برای جلوگیری از بازگشت تحریم‌ها

در نهایت، ایران تأکید دارد که هرگونه توافق باید شامل ضمانت‌هایی باشد که از بازگشت تحریم‌ها و تهدیدات آمریکایی‌ها علیه ایران جلوگیری کند و درخواست‌های مربوط به خسارت ناشی از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای قبلی را نیز شامل شود.