در روابط بین عربستان سعودی و واشنگتن، اسرائیل همچنان خارج از معادله قرار دارد

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری دانشجو دکتر یوئل گوزانسکی، مقام سابق امنیت ملی و رئیس کنونی بخش خلیج فارس موسسه امنیت ملی رژیم صهیونیستی (INSS) در رابطه با سفر پیشروی ترامپ به منطقه و الویتهایی که در دستور کار رئیس جمهور آمریکا و کشورهای حوزه خلیج فارس قرار دارد، به این مسئله اشاره کرد که در روابط میان میان عربستان و آمریکا و تصمیم گیریها برای افزایش روابط، رژیم صهیونیستی همچنان جایگاهی ندارد.
این کارشناس صهیونیست در گزارش خود در رابطه با این مسئله نوشت:
سفر مورد انتظار رئیس جمهور ترامپ به کشورهای حوزه خلیج فارس - در درجه اول عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی - ممکن است توسط دولت ترامپ به عنوان اولین دستاورد سیاست خارجی در دوره جدید ریاست جمهوریاش تلقی شود، اما از دیدگاه اسرائیل، این یک تحول نگرانکننده است، تحولی که پتانسیل عقبنشینی از جایگاه منطقهای و کاهش اهمیت آن در اذهان آمریکاییها به عنوان مرکز منافع استراتژیک مهم را به همراه دارد.
ترامپ بار دیگر با همان الگویی عمل کرده است که از دوره اول ریاست جمهوریاش، روابط او با کشورهای حوزه خلیج فارس را مشخص میکرد: دیپلماسی با منافع متقابل آشکار - اقتصادی، امنیتی و فناوری - بدون ادعاها و درخواستهای لیبرال یا دموکراتیک.
او روابط با کشورهای خلیج فارس را از دریچه یک «معامله» بررسی میکند: سلاح در ازای نفت، سرمایهگذاری در ازای حفاظت امنیتی، دسترسی به فناوری در ازای وفاداری ژئوپلیتیکی. بخش اقتصادی و قراردهای تجاری و نظامی میان آمریکا و کشورهای عربی در قلب سفر پیشرو و دیدارها قرار دارد.
یکی از حساسترین مسائل مورد بحث، طرح عربستان سعودی برای همکاری هستهای با ایالات متحده است. عربستان سعودی خواستار به رسمیت شناخته شدن حق خود برای غنیسازی اورانیوم در خاک خود است، خواستهای که مشروعیت آن از این واقعیت ناشی میشود که ایران نیز چنین کاری انجام میدهد.
چراغ سبز نشان دادن آمریکا برای این امر میتواند وضعیت خطرناکی ایجاد کند، هم از نظر مذاکره با تهران و هم از نظر انگیزهها برای گسترش فناوریهای هستهای بیشتر در خاورمیانه.
همچنین، افزایش تقاضا برای فناوریهای پیشرفته از سوی کشورهای خلیج فارس– شامل دسترسی به هوش مصنوعی، سیستمهای سایبری و فناوریهای نظارتی پیشرفته – فشارهایی را بر آمریکا ایجاد کرده تا بین تمایل به تقویت شراکتهای منطقهای و حفظ برتری کیفی نظامی اسرائیل (QME) تعادل برقرار کند. این تعادل، که در گذشته تقریباً در گفتمان امنیتی آمریکا خط قرمز محسوب میشد، اکنون در حال فرسایش است و دیگر بهعنوان یک خط قرمز تلقی نمیشود.
ساختار منطقهای در حال تغییر، نشانههای روشنی دارد مبنی بر اینکه اسرائیل به تدریج جایگاه منحصر به فرد خود در نزد آمریکا را در حوزه سیاسی از دست میدهد. اگرچه روابط بین واشنگتن و تل آویو در سطوح امنیتی و اطلاعاتی همچنان نزدیک است، اما به نظر میرسد که این روابط در عرصه سیاسی-دیپلماتیک به طور فزایندهای رو به تیرگی میرود.
موضوع عادیسازی روابط بین اسرائیل و عربستان سعودی، که در دولت قبلی به طور گسترده مورد بحث قرار گرفته بود، تقریباً به طور کامل از دستور کار سفر فعلی غایب است.
علاوه بر این، طبق گزارشها، خود عربستان سعودی با توجه به جنگ جاری در غزه و موضع دولت اسرائیل مبنی بر عدم بحث در مورد راه حل سیاسی برای درگیری اسرائیل و فلسطین، درخواست کرده بود که این موضوع به صورت علنی مطرح نشود. عربستان سعودی، راه حل دو دولت را پیش نیاز پیشبرد روابط با اسرائیل میداند. در این وضعیت، هیچ توافق عادی سازی وجود ندارد.
نگرش ایالات متحده نسبت به قطر همچنین منعکس کننده اختلافات با اسرائیل است. قطر که به دلیل روابطش با حماس هدف انتقاد اسرائیل قرار گرفته، در حال حاضر از جایگاه یک شریک استراتژیک در واشنگتن برخوردار است. این روابط در دوران دولت بایدن عمیقتر شد و در حال حاضر هیچ نشانهای وجود ندارد که انتظار برود ترامپ بخواهد این وضعیت را تغییر دهد، بلکه کاملاً برعکس، به دنبال بهتر کردن روابط با قطر است.
اگر چنین باشد، اسرائیل با یک واقعیت استراتژیک جدید روبرو است، واقعیتی که منجر به کاهش نفوذ آن در شکلدهی سیاست آمریکا در خاورمیانه و تضعیف جایگاه آن تا سطح یک بازیگر ترجیحی میشود. نزدیکی روابط آمریکا و عربستان سعودی که دیگر به تمایل عربستان برای نزدیک شدن به اسرائیل مشروط نیست، گواه این امر است.
در حالی که عربستان سعودی خود را به عنوان بازیگر اصلی در مدیریت منافع اقتصادی و امنیتی ایالات متحده در منطقه قرار میدهد، اسرائیل تا حد زیادی یک «دارایی»، آنهم با ارزش نمادین برای آمریکا باقی میماند که به معنای داشتن نفوذ سیاسی واقعی نیست. همچنین سیاست اسرائیل در قبال ایران در تضاد با منافع کشورهای خلیج فارس است که به حفظ ثبات علاقهمندند، نه رویارویی.
در روزهای اخیر، سفر دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا با منطقه در مرکز تحلیلها و گزارشات کارشناسان و رسانههای عبری زبان قرار گرفته است. به عقیده صهیونیستها، تحولات اخیر در فلسطین اشغالی و منطقه و همچنین نوع دیدگاه سیاسی ترامپ، باعث شده است که رژیم صهیونیستی در معرض این خطر قرار بگیرد که دیگر مانند سابق، در تصمیمگیریهای دولتمردان آمریکایی جایگاه سابق را نداشته باشد. کارشناسان عبری زبان عدم برنامه ترامپ برای ورود به سرزمینهای اشغالی در سفر پیشرو به منطقه و همچنین مشخص نبودن وضعیت طرح عادیسازی با عربستان و عدم پیگیری آن از سوی آمریکا را نشانههایی از این امر عنوان میکنند.