ماجرای اُملت مشترک اردوغان و مخالفین

 به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری دانشجو، این روز‌ها اگر روزنامه‌های چاپ آنکارای پایتخت ترکیه را ورق بزنیم، مداوماً با جملات و تیتر‌هایی درباره ضرورت تغییر و اصلاح قانون اساسی این کشور رو‌به‌رو می‌شویم.

امروز هم بسیاری از روزنامه‌های ترکیه از جمله حریت، ملیت، آکشام، تقویم و ینی شفق، از قول رجب طیب اردوغان و بسیاری دیگر از مقامات حزب حاکم، از این موضوع خبر داده‌اند که تلاش برای تغییر قانون، یک پروژه مهم و جدی است.

اردوغان اعلام کرده که یگانه هدف او از تلاش برای تغییر قانون، تامین رفاه، رضایت و امنیت ۸۶ میلیون نفر شهروند ترکیه است و احزاب مخالف نیز باید وظیفه ملی خود را به جای بیاورند.

اما اوزگور اوزل رهبر حزب جمهوری خلق، در پاسخ به درخواست اردوغان برای همراهی در مسیر اصلاح قانون اساسی گفت: «حاضر نیستم با تو، حتی یک بشقاب املت درست کنم؛ چه رسد به تغییر قانون اساسی!».

اما چه شد که لفظ املت وارد این ماجرا شد و پس زمینه سیاسی – اجتماعی این مفهوم چیست؟ در پاسخ باید گفت نوع خاصی از املت که ترکیه به نام مَنَمَن (Menemen) شناخته می‌شود، در دنیای سیاست، کمپین‌های انتخاباتی و رقابت‌ها، نقش اساسی دارد.

بسیاری از سیاستمداران ترکیه در فصل انتخابات، به منظور همدلی با دانشجویان، وارد خوابگاه‌های آنها می‌شوند و در برنامه‌های تبلیغاتی در برابر دوربین شبکه‌های تلویزیونی، مهارت خود را در طبخ این نوع املت به رخ می‌کشند تا نشان دهند که آنها هم هوادار این غذای ساده هستند.

شاید تنها تفاوت املت مزبور با نوعی که در ایران می‌شناسیم، این باشد که در ترکیه، پس از آن که تخم مرغ به ترکیب گوجه، روغن، رب و پیاز افزوده شد، مقداری پنیر هم اضافه می‌شود.

در هر حال، اوزگور اوزل با این پاسخ تحقیرآمیز خطاب به اردوغان اعلام کرد که حتی برای یک چالش ساده املت درست کردن نیز با او همراه نمی‌شود و کار رییس جمهور سخت خواهد بود.

درویش اوغلو: دست اردغان برایمان رو شده

یکی از مخالفین دوآتشه اردوغان در فضای سیاسی کنونی ترکیه، مساوات درویش اوغلو رهبر حزب خوب یا ایی پارتی است. این رهبر راست افراطی که پس از استعفای مرال آکشنر سکان رهبری حزب مزبور را در اختیار گرفته، به روند گفت‌و‌گو بین دولت، اوجالان و پ. ک. ک اعتماد ندارد.

با آن که دیروز نعمان کورتولموش رییس پارلمان ترکیه به منظور جلب همکاری در تغییر قانون اساسی به دیدار درویش اوغلو رفت، او در گفت‌و‌گو با خبرنگاران، آشکارا به رییس جمهور تاخته و گفت: «من در دیدار با جناب رییس پارلمان، آشکارا اعلام کردم که ما به هیچ نوع تغییر قانون اساسی که منجر به تقویت رژیم تک‌نفره شود، کمکی نخواهیم کرد. موضع من و حزب ما در مورد قانون اساسی، مانند سایر مسائل، واضح و بدون ابهام است. آنچه ترکیه امروز به آن نیاز دارد، خلاص شدن از شر سیستم حکومت ریاست جمهوری است که به عنوان حکومت تک‌نفره توصیف می‌شود و آینده همه ما را به خطر می‌اندازد.»

درویش اوغلو در ادامه افزود: «اردوغان خیال می‌کند با زندانی کردن رقیب قدرتمندی مانند اکرم امام اوغلو، می‌تواند بر سر قدرت بماند. همین حالا هم، مهمترین هدف اردوغان از توافق با پ. ک. ک و اوجالان، چیزی به نام زدودن تروریسم از سیمای ترکیه نیست. او فقط به فکر آن است که به کمک دمپارتی، قانون را تغییر دهد و دوباره در انتخابات نامزد شود».

اشاره رهبر حزب خوب به دمپارتی، به این دلیل است که حزب دموکراسی و برابری خلق‌ها موسوم به دمپارتی، به عنوان نهاد اقماری پ. ک. ک، در پارلمان ترکیه ۶۰ کرسی دارد و در صورتی که این حزب به بازی اردوغان – باغچلی بپیوندد، شرایط برای حزب جمهوری خلق، حزب خوب و سایر مخالفین اردوغان دشوار خواهد شد.

دمپارتی: همه در طبخ املت شریک شوند

خانم مرال دانش بشتاش از وکلای مدافع عبدالله اوجالان و از سران حزب دمپارتی، دیروز در سخنرانی خود در پارلمان ترکیه، خطاب به اوزگور اوزل رهبر حزب جمهوری خلق اعلام کرد: «می خواهم بدون تعارف بگویم؛ شرایط کشور، آن قدر لوکس و آرام نیست که با خیال راحت بگویید کاری به این املت ندارید و غذای خودتان را بار می‌گذارید! اصلاً اینطور نیست. شما هم باید در پخت این غذا مشارکت کنید.  دموکراتیزاسیون، مسئله‌ای است که به همه مربوط می‌شود».

آیتونچ ارکین، تحلیلگر روزنامه نفس چاپ آنکارا نیز گفته است: «درباره روند اصلاح قانون با مرال دانش بشتاش صحبت کردم. او به وضوح گفت: همه احزاب موظفند مشارکت کنند. ما باید بر سر متنی توافق داشته باشیم که بیانگر خواسته‌های ۸۶ میلیون نفر باشد. ما دهه‌هاست از ضرورت یک قانون اساسی دموکراتیک صحبت می‌کنیم. برای ما، قانون اساسی موضوع مهمی است و آن را به نامزدی مجدد یک فرد، تقلیل نخواهیم داد».

روشن چاکر از تحلیلگران مشهور «مدیا اسکوپ» که بارهال در کوهستان قندیل با سران پ. ک. ک دیدار و مصاحبه کرده، درباره روند فعلی می‌گوید: «من با سران دمپارتی صحبت کردم. آنها موضع اوزگور اوزل را مناسب نمی‌دانند و می‌گویند: مساله این نیست که شما بخواهی با اردوغان املت درست کنی یا نه. این موضوع فراتر از نقش فرد و ذائقه فردی است. شما در این مسیر، نه با اردوغان بلکه با کل پارلمان ترکیه همراه می‌شوید».

اما اوزگور اوزل، رهبر حزب جمهوری خلق، باز هم بر سخنان خود پافشاری کرده و در گفت‌و‌گو با تلویزیون هالک گفت: «اردوغان چگونه می‌تواند با شعار توخالی دست به دست هم دهیم و با هم قانون اساسی جدیدی بسازیم، مردم را فریب دهد؟ حرف ما این است: شما همه مخالفان را به زندان می‌اندازید، سعی می‌کنید آنها را از طریق قوه قضائیه حذف کنید و بعد طوری صحبت می‌کنید که انگار این اتفاق در یک کشور کاملاً دموکراتیک در حال رخ دادن است. در نتیجه لازم می‌دانم باز هم بگویم، حتی حاضر نیستم با شما، یک ماهیتابه املت روی آتش بگذارم».

تحلیلگران سیاسی ترکیه پس از اتخاذ مواضع دولت، کرد‌ها و مخالفین، یک بار دیگر به اهمیت این پرسش اشاره کردند: آیا کرد‌ها در قبال گرفتن برخی امتیازات، با دولت همراه شده‌اند؟

یکی از سران دمپارتی در پاسخ به چنین سوالی گفته است: «ما با حزب عدالت و توسعه، تنها به این دلیل معامله می‌کنیم که در راس قدرت است. ما با حزب عدالت و توسعه سر و کار داریم، زیرا آنها در قدرت هستند. ما آنها را منصوب نکردیم، مردم ترکیه به آنها رأی دادند. در نتیجه مواضع ما نمی‌تواند به این معنی باشد که از اپوزیسیون ترکیه فاصله گرفته و با حزب حاکم، یکی شده‌ایم. من فکر می‌کنم که این روند نباید فقط با دولت ادامه یابد و مخالفان و حتی جامعه باید در این روند شرکت کنند».

مباحث بالا در شرایطی در رسانه‌ها داغ شده که حتی پس از انحلال پ. ک. ک، هنوز هم خبری از اجرای روند خلع سلاح نیست.

ییلدرای اوغور از تحلیلگران سیاسی ترکیه در بیانی کنایه‌آمیز گفته است: «خیلی‌ها تصور می‌کنند که پس از انحلال پ. ک. ک، کوهستان قندیل به عنوان اصلی‌ترین قرارگاه رهبران، فرماندهان و اعضای این گروه، در آینده نزدیک به پیست اسکی تبدیل خواهد شد! اما هنوز خبری از خلع سلاح نیست».

گفتنی است هنوز اخبار روشن و اطلاعات واضحی در مورد امکان توافق دولت، حزب حاکم و کرد‌های نزدیک به اوجالان وجود ندارد. اما بسیاری از تحلیلگران سیاسی ترکیه بر این باورند که اردوغان و باغچلی، با تغییر ماده ۶۶ قانون اساسی کشور، به دنبال جلب رضایت و همراهی کرد‌ها هستند.

ماده ۶۶ به شکل آشکار و روشن، تمام شهروندان ترکیه را «ترک» قلمداد می‌کند و در نتیجه منکر وجود قومیت و تباری غیر ترکی در ترکیه است. ظاهراً قرار است ۶۰ نماینده کُرد دمپارتی در پارلمان ترکیه، در قبال کسب امتیاز تغییر این ماده، با حزب حاکم معامله کنند و به این ترتیب، اردوغان مسئولیت فعلی خود را تا سال ۲۰۲۸ میلادی ادامه دهد و سپس یک بار دیگر در انتخابات نامزد شود. حال باید دید این برنامه ظرفیت تحقق دارد یا خیر.