تشکیل ستاد ملی کوانتوم و هوش مصنوعی با ادغام ساختارهای علمی/ آغاز برنامه‌ای راهبردی برای پیوند فناوری‌های نوظهور با صنعت و اقتصاد ایران
به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، عبدالحسین بهرامی، رئیس مرکز راهبری ستادهای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان، اعلام کرد تمرکز این برنامه‌ها بر ایجاد زیرساخت‌های آموزشی و پژوهشی، تربیت نیروی انسانی متخصص و پیوند فناوری با صنعت و بازار است.
در نشست خبری امروز معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، عبدالحسین بهرامی، رئیس مرکز راهبری ستادهای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان، از تشکیل ستادی جدید با ادغام «ستاد کوانتوم، لیزر و فوتونیک» و «ستاد هوش مصنوعی و رباتیک» خبر داد. به گفته او، این اقدام که از سال گذشته آغاز شده، با هدف هم‌افزایی میان دو حوزه کلیدی و به دنبال تصویب «سند ملی کوانتوم» در شورای عالی انقلاب فرهنگی و «سند ملی علوم و فناوری‌های هوش مصنوعی» در هیئت دولت انجام شده است. این اسناد به ترتیب توسط رئیس‌جمهور و معاون اول رئیس‌جمهور ابلاغ شده‌اند.
بهرامی با اشاره به اهمیت بین‌المللی این فناوری‌ها، یادآور شد که در بند (ت) ماده ۹۹ قانون برنامه هفتم توسعه، فناوری کوانتوم به‌عنوان یکی از شش حوزه اولویت‌دار فناوری‌های نوظهور کشور معرفی شده و مسئولیت توسعه زیرساخت‌های آن به معاونت علمی محول شده است. او اعلام کرد از اواسط سال گذشته تاکنون، شش جلسه شورای راهبری علوم و فناوری کوانتوم به ریاست معاون علمی برگزار شده و دبیرخانه این شورا در معاونت علمی مستقر است.
بر اساس تصمیمات شورای راهبری، تقسیم‌کار ملی برای توسعه فناوری کوانتوم تدوین شده و هر دستگاه یا وزارتخانه موظف است نقشه راه عملیاتی خود را بر اساس وظایف محوله تهیه و برای تصویب به شورا ارائه کند. هدف از این تقسیم‌کار جلوگیری از موازی‌کاری و استفاده بهینه از منابع است.
تمرکز بر توسعه نیروی انسانی و زیرساخت‌ها
بهرامی کمبود نیروی انسانی متخصص را یکی از چالش‌های جدی توسعه فناوری کوانتوم عنوان کرد و گفت: «حتی نسبت به حوزه هوش مصنوعی نیز تعداد متخصصان این حوزه کمتر است.» او از اجرای برنامه‌هایی با همکاری بنیاد ملی علم ایران شامل ایجاد کرسی‌های تخصصی دانشگاهی، اعطای گرنت‌های پژوهشی، حمایت از اساتید و شبکه‌سازی بین مراکز علمی خبر داد.
وی همچنین توسعه زیرساخت‌ها را به همراه سیاست‌گذاری و تربیت نیروی انسانی، سه محور اصلی این برنامه دانست و افزود: «سه آزمایشگاه آموزشی کوانتوم در دانشگاه‌های دارای ظرفیت بالقوه ایجاد خواهد شد. انتخاب دانشگاه‌ها بر عهده وزارت علوم و تأمین تجهیزات و حمایت مالی از محل اعتبارات معاونت علمی خواهد بود.» به گفته او، ایجاد آزمایشگاه‌های پژوهشی نیز در دستور کار است و منابع مالی به‌صورت متمرکز به مراکز دارای ظرفیت بالفعل اختصاص می‌یابد تا نتایج آن به سایر دانشگاه‌ها منتقل شود.
حرکت از پژوهش به صنعت و بازار
رئیس مرکز راهبری ستادهای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان بر ضرورت انتقال فناوری از مراکز پژوهشی به صنایع تأکید کرد و گفت: «تنها با ورود فناوری به صنعت و بازار، نیروی انسانی تربیت‌شده می‌تواند نقش‌آفرین شود و شرکت‌های دانش‌بنیان جایگاه واقعی خود را در زنجیره ارزش ملی بیابند.
او خاطرنشان کرد سیاست معاونت علمی، تمرکز منابع بر دانشگاه‌ها و مراکزی است که آمادگی جذب و بهره‌برداری از فناوری را دارند. وزارت علوم فهرست دانشگاه‌های دارای زیرساخت‌های اولیه، نیروی انسانی متخصص و شبکه دانشجویی فعال را معرفی می‌کند و معاونت علمی نیز با سرمایه‌گذاری در ایجاد آزمایشگاه‌های آموزشی و پژوهشی، زمینه اثرگذاری ملی آن‌ها را فراهم می‌سازد.
برنامه‌های آموزشی و دانشگاهی تخصصی
بهرامی از همکاری با وزارت علوم برای ایجاد گرایش‌های تخصصی کوانتوم در مقاطع کارشناسی‌ارشد و دکتری خبر داد و گفت این رشته‌ها با رویکرد بین‌رشته‌ای و تمرکز بر حوزه‌هایی مانند محاسبات و ارتباطات طراحی خواهند شد. در مرحله نخست، سه دانشگاه و در مرحله دوم شش دانشگاه به‌عنوان مراکز اصلی توسعه زیرساخت‌های کوانتوم انتخاب شده‌اند و چند دانشگاه دیگر نیز در حال بررسی برای پیوستن به این شبکه هستند.
به گفته او، این رویکرد به‌جای توزیع منابع میان صدها مرکز، سرمایه را بر دانشگاه‌هایی متمرکز می‌کند که توان ایجاد تحول دارند و سپس نتایج به سایر بخش‌ها منتقل می‌شود.
پیوند فناوری‌های نوظهور با اقتصاد کشور
بهرامی در پایان تأکید کرد: هدف اصلی ما پیوند دادن جریان فناوری کوانتوم با بخش‌های صنعتی و اقتصادی کشور، تربیت نیروی انسانی توانمند و ایجاد زنجیره ارزش ملی در این حوزه است. فناوری کوانتوم باید در صنایع مختلف به‌کار گرفته شود و این امر جزو اولویت‌های حمایتی ما قرار دارد.