هالیوود و بازتولید مزورانه فیلم‌های سیاسی‌کار

گروه فرهنگی«خبرگزاری دانشجو»؛

آرگو: Argo
کارگردان: Ben Affleck
نویسنده: Joshuah Bearman ، Chris Terrio
بازیگران:
Ben Affleck ... Tony Mendez
Bryan Cranston ... Jack O'Donnell
Alan Arkin ... Lester Siegel
John Goodman ... John Chambers 

فیلم سینمایی «آرگو» را شاید بتوان یکی از خوش ساخت ترین آثار سینمایی طی سالهای اخیر دانست که درباره ایران و در بستر واقعه تسخیر لانه جاسوسی تولید و روانه پرده سینماهای جهان شده است؛ فیلمی خوش ساخت و تریلری جذاب که البته با وقاحت و بی شرمی عجیب و حیرت آوری دست به ارائه تصویری کاریکاتوری و دژخیمانه از ایران «اسلامی» و «انقلابی» می زند.

ورسیون های قبلی این مدل فیلمسازی را با اهداف پیدا و پنهانش قبلا در آثاری از جنس «بدون دخترم هرگز» و بعدها در کارهایی مثل «شرایط» و مجموعه آثار نه چندان کم شمار از این دست دیده بودیم.

اما «آرگو» در یک مجموعه تفاوت ساختاری و تکنیکی تلاش می کند در بستر یک روایت جذاب تریلری و اکشن گیرا و خوش استیل سینمایی، در واقع موقعیتی فراهم آورد که مخاطب را با فریبندگی های تصویری و ابزارهای پر زرق و برق بصری، در دام پیامهای مزورانه و مزلفش بیاندازد.

البته ناگفته پیداست که این فیلم هم مثل سایر امثال و اقرانش، برای مخاطب خارجی ساخته شده و نه بیننده داخل ایران و به همین دلیل هم هست که در اغراق های تصویری و حجم انبوه تبلیغات متنوع و کاریکاتوریش، از هیچ چیزی ابا نکرده و تصویری دیوصفت و هیولایی از مردم و اقشار ارزشی در سالهای اول انقلاب به تصویر کشیده است که برای بیننده ایرانی که خود آن سالها را درک کرده و با واقعیت هایش آشناست، کارایی ندارد.

اما مروری بر پیشینه مفهومی و جریان تولید و بازتاب های جهانی آرگو می تواند تصویر روشن تری از منظومه این فیلم و عقبه فکری و پشتوانه سیاسی و فرهنگی و مجموعه اهدافی که به تولیدش منجر شده برای ما فراهم آورد.

«آرگو» نام یک کشتی بود که توسط آرگوس و با کمک آتنا ساخته شد و یاسون و آرگونوت‌ها بوسیلهٔ آن برای پیدا کردن پشم زرین سفر کردند.

آرگو بزرگترین کشتی بود که تا آن زمان ساخته شده بود و خدمهٔ آن شامل هراکلس، اورفئوس، هولاس و بسیاری از پهلوانانی بود که از سرتاسر یونان به این کشتی آمده بودند.

فیلم «آرگو» اما در گونه دلهره‌آور محصول آمریکا به سال 2012 میلادی و ساخته بن افلک است.

داستان این فیلم برداشت آزادی از وقایع بحران گروگان‌گیری در سفارت ایالات متحده آمریکا در تهران است، که در آن شش دیپلمات آمریکایی توانستند از منزل سفیر کانادا در تهران به خارج از ایران بگریزند.

در این فیلم بازیگرانی چون بن افلک، آلن آرکین، برایان کرانستون و امید ابطحی به نقش‌آفرینی می‌پردازند و تهیه‌کنندگان این فیلم جرج کلونی و گرانت هسلوف هستند.

«13 آبان سال 1358 و در گیر و دار انقلاب اسلامی ایران دانشجویان پیرو خط امام به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و آن را به تصرف خود درآوردند و کارمندان آمریکایی سفارت را هم به گروگان گرفتند.

از میان کارکنان به گروگان گرفته شده، شش نفر موفق می‌شوند از در پشت سفارت به خانه سفیر کانادا در ایران بگریزند و سپس سازمان سیا مامور ویژه‌اش تونی مندز با بازی بن افلک را مامور فراری دادن این 6 نفر از تهران می‌کند.

بر اساس نقشه مندز، وی و شش نفر آمریکایی هویت یک گروه فیلمسازی را به خود می‌گیرند که برای یافتن مکان‌های فیلمبرداری فیلمی علمی- تخیلی به نام «آرگو» به خاورمیانه سفر کرده‌اند و برای واقعی جلوه دادن این نقشه مندز از عوامل حرفه‌ای در هالیوود بهره گرفت که جان چمبرز، چهره‌پرداز آمریکایی یکی از این افراد بود.

به موازات عملیات مندز، تبلیغات این فیلم ساختگی در روزنامه‌ها و مجلات هالیوود بعنوان تولیدی از استودیو 6 آغاز شد و حتی برای واقعی‌تر جلوه دادن این داستان ساختگی، یکی از این روزنامه‌ها را به‌دست یکی از دیپلمات‌ها دادند که در هنگام خروج همراه خود داشته باشد.

در انتها شش نفر آمریکایی با هویت جعلی و گذرنامه کانادایی، از مرز قانونی ایران در فرودگاه مهرآباد خارج می‌شوند و با پرواز سوئیس ایر به اروپا می‌گریزند.»

در سال 2007 میلادی جاشوا بیرمن در مجله وایرد مطلبی با عنوان «چگونه سازمان سیا از یک داستان علمی تخیلی جعلی برای نجات آمریکایی‌ها از تهران استفاده کرد» منتشر کرد و در آن جزئیات نجات شش نفر دیپلمات آمریکایی در تهران را توضیح داد و پیش از آن نیز تونی مندز خاطرات خود را در پایگاه اینترنتی سازمان سیا منتشر کرده بود.

در سال 2007 بر اساس این دو مقاله جرج کلونی به همراه گرانت هسلوف و دیوید کلاوانز پروژه ساخت فیلم را آغاز کردند و در فوریه 2011 بن افلک بعنوان کارگردان به گروه تولید فیلم اضافه شد.

انتخاب بازیگران ایرانی از طریق تبلیغات در روزنامه‌های فارسی‌زبان آمریکا انجام شد و بعد از انتخاب بازیگران فیلمبرداری فیلم در ماه اوت 2011 در لوس‌آنجلس کلید خورد و مابقی تصاویر فیلم نیز در شهرهای مک لین ویرجینیا، واشنگتن دی‌سی و استانبول فیلمبرداری شد.

«آرگو» اولین بار در سی و هفتمین جشنواره فیلم تورونتو به نمایش در آمد و نمایش گستردهٔ آن در سینماهای آمریکا از 12 اکتبر 2012 آغاز شد.

فیلم «آرگو» بازتاب‌های گوناگونی در جامعه ایرانی داشته ‌است؛ بعضی از تماشاگران ایرانی این فیلم را دارای نگاهی مثبت و پیامی برای صلح میان ایران و آمریکا می‌دانند، اما برخی دیگر اعتقاد دارند که سازندگان این فیلم سیاه نمایی کرده‌اند و تصویر درستی از ایران و ایرانی ارائه نداده‌اند.

«آرگو» در مجموع با استقبال منتقدان خارجی روبرو شده ‌است؛ راجر ایبرت به فیلم نمره کامل (چهار ستاره) داده و هنر بکار رفته در فیلم را نایاب توصیف کرد.

گری سیک در مصاحبه با رادیو ان پی آر از اینکه در فیلم، با وجود موضوع حاد سیاسی، دست کم یک ایرانی با شخصیت مثبت معرفی شده اظهار خوشنودی کرد.

تاد مک‌کارتی منتقد هالیوود ریپورتر نوشت که فیلم «آرگو» یک فیلم دلهره‌آور سیاسی عالی است که جزئیات را هوشمندانه روایت می‌کند.

منتقد یواس‌ای تودی نوشت که آرگو یک فیلم دلهره‌آور سیاسی واقعی و هیجان انگیز با طراحی عالی است.

 در عوض هنری بارنز نویسنده گاردین این طور نظر داد که حجم بار تبلیغی موجود در فیلمنامه، کل آن را غیرقابل‌اعتماد ساخته‌ است.

همچنین سارا شورد یکی از سه آمریکایی که در سال 2009 در ایران بازداشت شده بود، در انتقاد از این فیلم نوشت که «آرگو» حقیقت‌های ایران را محو می‌کند و استدلال کرد که قهرمان واقعی این فیلم زن ایرانی است که در سفارت کانادا کار می‌کرده، اما در فیلم به او بهای کافی داده نشده‌ است.

از سوی دیگر پس از نمایش اولیهٔ فیلم در جشنوارهٔ تورنتو، خبرگزاری‌هایی کانادایی نیز از کمرنگ نشان دادن نقش کانادا در داستان فیلم انتقاد کردند.

همانطور که اشاره کردیم «آرگو» فیلمی خوش ساخت و تریلری جذاب است که البته با وقاحت و بی شرمی عجیب و حیرت آوری دست به ارائه تصویری کاریکاتوری و دژخیمانه از ایران «اسلامی» و «انقلابی» می زند.

ظاهرا هالیوود از پا افتاده و پیر و فرتوت و رخوت آلود، کارش به جایی رسیده که پس از سه دهه، هنوز به بازتولید آثار سیاست زده و بی مزه و احمقانه ای مثل «بدون دخترم هرگز» دست می زند! گیریم با ساختاری قدرتمندتر و روایتی جذاب تر و امکانات و زرق و برقی بیشتر!