عملکرد دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی در ارتقاء تولید ملی

گروه اقتصادی «خبرگزاری دانشجو»؛ اقتصاد مقاومتی اقتصادی است با موانع غیر طبیعی خارجی که به دلایل خاصی بر این اقتصاد تحمیل شده و از رشد طبیعی آن ممانعت می‌کند. در این شرایط به علت انقطاع روندهای تولید و انتقال فن آوری و سرمایه، نیروهای داخلی اقتصادی وظیفه‌ای ویژه می‌یابد.

از جمله بخش‌هایی که با چالش روبرو می‌شود، حوزه  علوم جدید و فن آوری های نو است که نقش موتور محرکه جریان کلی اقتصاد و تولید متناسب با نیازهای داخلی را ایفا می‌کند.

از این حیث دانشگاه‌ها، مراکز آموزشی و پژوهشی و آزمایشگاه‌ها نقش برجسته تری در حمایت از تولید ملی پیدا می کنند.

سال 91 تحت فشارهای سنگین دشمنان و تحریم های متعدد پایان یافت و برخی حوزه‌ها به دلیل قطع ارتباط با خارج، تحت فشار قرار گرفتند. در مواردی توانستیم فورا با تکیه بر توانمندی‌های داخلی، خلاءها را جبران کنیم و حتی به نتایجی بهتر دست یابیم و در مواردی نیز البته کارها به تاخیر و تعویق افتاد که هزینه‌هایی نیز داشت.

در این میان دانشگاه نقش خود را در تامین علوم و فناوری‌های جدید، چگونه ایفا کرد؟ تا چه حد صنعت از دانشگاه بهره مند شد؟

با آغاز سال 91 و نامگذاری این سال به نام تولید ملی، کار و سرمایه ایرانی، بسیاری از دانشگاهیان در صدد تحقق این شعار برآمدند. نقطه آغاز این وظیفه، تامین تجهیزات و فن آوری‌های تحریم شده توسط دشمنان بود.

وزارت علوم نیز برای حمایت از این تلاش‌ها، با اختصاص اعتبارات و اخذ تمهیدات تلاش کرد راه را برای پژوهشگران تسهیل کند.

تصویب 40 طرح کلان ملی، عقد قرارداد های دانشگاه و صنعت، ابلاغ سیاست ها و اولویت های علم و فناوری کشور در شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری و صدور 59 مجوز تاسیس و تبدیل وضعیت موسسات پژوهشی و دولتی از جمله دستاوردهای پژوهشی و فناورانه کشور در سال 91 بوده است .

در این سال طرح کلان ملی در حوزه های مختلف صنعت، انرژی، کشاورزی، سلامت، دفاعی، عمران، علوم انسانی و علوم پایه در شورای عالی عتف با حضور کلیه ذی نفعان و دستگاه های اجرایی تعریف و تصویب شد. این طرح ها با مشارکت 70 دانشگاه و پژوهشگاه کشور اجرا می شوند و برای شروع این طرح ها مبلغ 60 میلیارد تومان اعتبار اختصاص داده شد.

در سال 91 فعالیت های پژوهشی و فناورانه متخصصان ایرانی شتاب بیشتری به خود گرفت و محققان ایرانی توانستند گام های بلندی را در عرصه پژوهش و فناوری بردارند.

یکی از مواردی که به شدت مراکز علمی ما را تحت فشار قرار داد، تحریم تجهیزات آزمایشگاهی بود که در مدت کوتاهی اکثر آنها در دانشگاه‌های کشور از جمله دانشگاه شریف با کیفیت بیشتر و هزینه کمتر ساخته شد و باعث ناکامی و بهت غرب شد.

با این اقدام دانشگاهیان، غرب متوجه شد که تحریم تجهیزات صنعتی و دانشگاهی به منظور به تسلیم کشاندن ایران و آسیب زدن به اقتصاد کشور، راهی عملی نیست و هر چند در ابتدا هزینه زا است، اما خودکفایی ایران را در پی داشته است.

در سال گذشته، حمایت از پژوهشگران و نوآوران نیز در راستای ارتقاء تولید ملی افزایش یافت و تسهیلات ویژه ای در اختیار این گروه قرار گرفت.

در بخش امور پژوهشی در دو بخش نشریات علمی و قطب های علمی شاهد رشد چشمگیری بوده ایم.در بخش نشریات علمی پژوهشی در حال حاضر حدود 765 مجله معتبر در سطح کشور منتشر می شود که همه آنها نشریاتی هستند که در چارچوب ضوابط نشریات علمی کشور، اعتبار علمی پژوهشی به آنها تعلق گرفته است. تعداد قابل توجهی از این نشریات در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام نمایه شده اند و خوشبختانه 24 هزار و 356 مقاله علمی پژوهشی در سال 91 در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام منتشر شده است. تا پایان سال 90، 264 انجمن علمی فعال در کشور داشتیم که اکنون تعداد آنها به 301 انجمن افزایش پیدا کرده اند.

در سال 90 ، 30 استان از 31 استان کشور دارای پارک علم و فناوری مستقل استانی بودند که در سال گذشته تعداد آنها به 33 پارک افزایش یافت. تعداد واحدهای فناور مستقر در مراکز رشد و پارک های علم و فناوری حدود دو هزار و 700 شرکت در سال 90 بود که 91 تعداد آنها به سه هزار و 200 شرکت افزایش یافت.

هر چند سال گذشته مبلغ 40 میلیارد تومان برای پروژه های مشترک با وزارتخانه ها و دستگاه های اجرایی پرداخت شده است ، اما هنوز شکاف جدی میان دانشگاه و صنعت وجود دارد و ضرورت وجود ارتباطی مستقیم و هدفمند میان دانشگاه و تولید جدی است.

بسیار از سرمایه ها و خلاقیت های دانشگاه ها در مسیرهایی قرار دارند که اولویت امروز تولید و اقتصاد ما نیست و بسیاری از پروژه ها تنها انجام می شوند که انجام شده باشند.

اگر وزارت علوم و دیگر نهادهای مرتبط، در کنار حمایت ها از فعالیت های علمی و پژوهشی، به هدایت و جهت دهی آنها نیز اقدام کنند نتایج بسیار درخشان تر و برجسته تر خواهند بود.