یادداشت/
گروه سیاسی «خبرگزاری دانشجو»- آرش براری؛ وقتی تعریف انسان از یک موضوعی درست و جامع نباشد طبیعتا نمیتواند درباره آن به نتیجه گیری درستی برسد و همواره در مواجه با آن موضوع دچار سردرگمی میشود.در واقع این تعریف صحیح و جامع است که میتواند شناخت درستی از یک حقیقت را به انسان بدهد.بر فرض مثال دو نفر وقتی میتوانند شناخت خوبی از همدیگر داشته باشند که خوب به هم معرفی شده باشند یعنی هردو از فرد مقابل یک تعریف همه جانبه در زمینه های مختلف از قبیل خلقیات،سلائق و... داشته باشند.
این نکته را میتوان در تمام زمینه ها شرح و بسط داد و از آن بعنوان یک شاخص استفاده کرد. به قول بزرگان «باید تعریفمان را از هرچیزی درزندگی درست کنیم.»
یکی از آن تعاریف که باید اصلاح شود و مورد بحث ما میباشد مسئله «تکلیف گرایی» میباشد .چندی پیش مقام معظم رهبری در دیدار صمیمی که با جامعه دانشجویی کشور داشتند به تبیین این موضوع پرداختند و مانیز سعی میکنم که با استفاده از همان فرمایشات تا حد امکان به اصلاح تعریف تکلیف گرایی بپردازیم و تکلیف خودمان را با تعریف تکلیف گرایی روشن کنیم.
مقام معظم رهبری در این دیدار پس از طرح سوالی توسط یکی از دانشجویان درباره رابطه تکلیف گرایی و دنبال نتیجه بودن در این‌باره تصریح کردند: « امام فرمودند: ما دنبال تکلیف هستیم. آیا این معنایش این است که امام دنبال نتیجه نبود؟ چطور میشود چنین چیزى را گفت؟ امام بزرگوار که با آن شدت، با آن حدّت، در سنین کهولت، این همه سختى‌ها را دنبال کرد، براى اینکه نظام اسلامى را بر سر کار بیاورد و موفق هم شد، میشود گفت که ایشان دنبال نتیجه نبود؟» ایشان در ادامه این بحث متذکر شدند که حتما تکلیف‌گرایی معنایش این است که انسان در راه رسیدن به مطلوب به تکلیفش عمل کند .
پس تا اینجای بحث یکی از تعاریف غلط از تکلیف گرایی مشخص شد و آن این است که نباید اینگونه فرض شود که موظفیم فقط به تکلیف خود عمل کنیم و نتیجه کار اهمیتی ندارد.
رهبری با اشاره به همین نکته تصریح کردند : «مگر میشود نتیجه مهم نباشد؟ یعنی نتیجه هرچه شد ، شد؟ نه. البته آن کسى که براى رسیدن به نتیجه، برطبق تکلیف عمل میکند، اگر یک وقتى هم به نتیجه‌ى مطلوب خود نرسید، احساس پشیمانى نمیکند. خاطرش جمع است که تکلیفش را انجام داده. اگر انسان براى رسیدن به نتیجه، بر طبق تکلیف عمل نکرد، وقتى نرسید، احساس خسارت خواهد کرد؛»
همانطور که معظم له نیز فرمودند مهم این است که ما در راه رسیدن به نتیجه تا حد امکان به تکلیف خویش عمل کنیم .اگر اینگونه شد دیگر اتفاقات پیش آمده در این راه خیلی خاطر انسان را مکدر نخواهد کرد. امام خمینی (ره) نیز در همین راستا با زبانی ساده و همه فهم تعریف خود را ازتکلیف گرایی اینگونه مطرح کردند : «من یک تکلیف الهی دارم و مطابق تکلیف الهی عمل میکنم. کشته بشوم، عمل کردم به تکلیف الهی؛ پیش ببرم، عمل کردم به تکلیف الهی ام. شما تکلیف الهی دارید. متکی به خدا باشید. متکی به امام زمان ـ سلام‌اللّه علیه ـ باشید. و شما پیش می‌برید انشاءاللّه »
برای بهتر روشن شدن بهتر است کمی درباره «غایت معلوم» و «غایت مفقود» بدانیم. وقتی انسان قصد کاری را دارد طبیعتا از انجام آن هدف خاصی را دنبال میکند و برای رسیدن به آن تلاش میکند.اما این تلاش به دو شکل مختلف متجلی میشود .گاه عده ای برای رسیدن به هدف خویش میگویند که بالاخره ما به هدف خود میرسیم ولی تعریف صحیحی از نتیجه کار خود ندارند.اما برخی دیگر نه تنها به حصول نتیجه خود ایمان دارند بلکه هدف را نیز به خوبی میشناسند و به سوی آن نیل میکنند. این مثال به درک بهتر این موضوع کمک میکند : فرض کنید که شما قصد عزیمت از محل کار به منزل را دارید و در اینکه منزلی وجود دارد شکی ندارید اما از نشانی آن با خبر نیستید . حالا باید به کجا بروید ؟ آیا فقط با حرکت کردن به نیت رسیدن به منزل میتوان به مقصد رسید ؟ این همان چیزی است که از آن بعنوان «غایت مفقود» یاد میشود.اما وقتی شما محل دقیق خانه خود را میدانید و مطمئن هستید که از کدام سمت و با چه وسیله ای به آنجا برسید یعنی تلاش شما بیهوده نیست و به آن«غایت معلوم» میگویند .
با درک صحیح از غایت معلوم و غایت مفقود میتوان نتیجه گرفت که رسیدن به غایت مفقود محال است و تلاش انسان بی فایده است. مقام معظم رهبری نیز با اشاره به همین نکته ،هشت سال دفاع مقدس را نیز مظهر تکلیف گرایی دانستند و گفتند :«کسانی که وارد (میدان) میشدند احساس تکلیف میکردند ولی آیا این باعث میشد که به نتیجه کار نیندیشند ؟ اتاق جنگ نداشته باشند؟ برنامه‌ریزى و تاکتیک و اتاق فرمان و لشکر و تشکیلات نظامى نداشته باشند؟»
کوتاه سخن آنکه تکلیف گرایی یعنی انسان در هر زمانی تکلیف خود را بشناسد و با بصیرت نتیجه کار را متصور شود و در راه رسیدن به آن هدف تمام تلاش خود را بکند در این صورت اگر به آن نتیجه مطلوب نیز نایل نشد احساس خسارت نمیکند.
ارسال نظرات