مسائل روی میز طرفین به چه نحو دگرگون شده که بستر لازم برای نگارش متن فراهم آمده است؟

به گزارش گروه بین الملل «خبرگزاری دانشجو»، محمدجواد ظریف، وزیر خارجه و رئیس تیم مذاکره کننده ایران در مذاکرات با 1+5 گفته است بحث ها در مذاکرات وین 3 نهایی شده و از دور بعدی مذاکرات، نگارش متن توافق جامع آغاز خواهد شد. عباس عراقچی هم اعلام کرده است که دور بعدی مذاکرات با 1+5 اواخر اردیبهشت برگزار می شود.

مهم ترین سوال در مقطع کنونی این است که درباره مهم ترین مسائل روی میز دیدگاه های دو طرف به چه نحو دگرگون شده که بستر لازم برای نگارش متن فراهم آمده است؟

در این گزارش، بر اساس مجموعه اطلاعات و گزارش های موجود تلاش شده تصویری از آخرین وضعیت مذاکرات درباره موضوعات کلیدی ارائه شود.

1- راکتور آب سنگین اراک

با اینکه موضوع اراک در دو ماه گذشته بسیار برجسته شد و این طور به نظر می رسید که بحث درباره اراک مهم ترین محل اختلاف ایران و 1+5 است، اما اطلاعات موجود نشان می دهد در عمل، بحث در این باره بسرعت پیش رفته و راه حلی که دو طرف به آن نزدیک شده اند، این است که تمهیداتی فنی اتخاذ شود که این راکتور به میزانی بسیار کمتر از ظرفیت فعلی اش پلوتونیوم تولید کند.

این کار حداقل سه روش دارد:

اول- کاهش قدرت راکتور اراک از 40 مگاوات به عددی پایین تر

دوم- راکتور اراک به جای اورانیوم خام، از اورانیوم 5 درصد غنا به عنوان سوخت استفاده کند.

سوم- سوخت مصرف شده راکتور اراک پس از چند ماه از استخر خنک کننده خارج شود.

بنابراین به نظر می رسد دورنمای یک راه حل فنی درباره راکتور اراک آشکار شده، ولی مشکل این است که این راکتور با انجام هر یک از این تغییرات، بخشی از کارکردهای واقعی خود را از دست خواهد داد و این عملاً به محروم شدن ایران از حقوقش منجر می شود.

2- موضوع دوم تعداد ماشین های سانتریفیوژی است که ایران می تواند در طول گام نهایی حفظ کند. اطلاعات موجود نشان می دهد بسیار بعید است آمریکایی ها با تعدادی بیش از 4000 ماشین نسل اول موافقت کنند؛ چرا که در غیر این صورت، یعنی در صورتی که تعداد ماشین ها بیشتر باشد یا ایران مجاز باشد از ماشین هایی مدرن تر از P-1 استفاده کند، زمان Break out به میزانی که مدنظر آمریکاست (حداقل شش ماه) کاهش پیدا نخواهد کرد. کارشناسان می گویند از آنجایی که تیم ایرانی این منطق را که ایران نباید توان گریز غیر قابل شناسایی داشته باشد، پذیرفته، بنابراین احتمال دارد در نهایت چاره ای جز پذیرش این محدودیت نداشته باشد، اگرچه این با موضع اعلام شده این تیم مبنی بر اینکه هیچ تاسیساتی برچیده نخواهد شد، مغایرت دارد و منجر به محروم شدن ایران از حق غنی سازی صنعتی می شود.

3- مسئله سوم میزان ذخیره مواد پنج درصدی است که ایران می تواند در طول گام آخر حفظ کند. «ایرن هسته ای» اطلاعاتی از اینکه این موضوع چگونه حل شده ندارد، ولی تردیدی نیست که آمریکا خواهان کاهش اساسی ذخیره موجود (حدود 7000 کیلو) خواهد شد.

4- چهارمین مسئله حجم نظارت هایی است که بر اساس توافق جامع بر ایران تحمیل خواهد شد. شنیده های «ایران هسته ای» نشان می دهد تیم ایرانی عملاً با هیچ میزانی از بازرسی و نظارت – حتی فراتر از پروتکل - مخالفت نکرده است. به نظر می رسد آمریکایی ها خواستار اعمال یک رژیم ویژه نظارتی بر ایران بر اساس یک قطعنامه جدید شورای امنیت هستند.

5- پنجمین موضوع سرنوشت تاسیسات فردو است. ظاهراً این راه حل در شرف نهایی شدن است که فردو به یک تاسیسات تحقیق و توسعه بدل شده و ایران اجازه غنی سازی با هدف انباشت مواد هسته ای را در آن نداشته باشد.

6- موضوع ششم چگونگی لغو تحریم هاست. اطلاعات موجود نشان می دهد مذاکرات در این باره هنوز نهایی نشده، ولی در صورتی که 1+5 امتیازهای هسته ای را که درخواست کرده از ایران دریافت کند، مشکلی با تعدیل اساسی تحریم ها نخواهد داشت؛ چرا که می تواند آن را چند ماه دیگر به بهانه ای جدید مجدداً اعمال کند.

7- هفتمین مسئله بحث برانگیز روی میز این است که 1+5 خواهان حل موضوع PMD بین ایران و آژانس قبل از نهایی شدن توافق جامع است. «ایران هسته ای» کسب اطلاع کرده است که از دید ایران این موضوع به شکلی که مدنظر آمریکاست قابل مذاکره نیست و اگر غربی ها بر موضع خود پافشاری کنند، ممکن است کل مذاکرات شکست بخورد.

کارشناسان می گویند این «بسته راه حل ها» هنگام بررسی در تهران به مشکلات اساسی برخورد خواهد کرد.

منبع: ایران هسته ای