چه «معامله پنهانی» بین ایران و 1+5 برای لغو تحریم‌ها در میان است؟

گروه سیاسی «خبرگزاری دانشجو» - سجاد مصطفی پور؛  مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه موسوم به 1+5 برای سومین بار در حالی به ایستگاه وین رسیده است که مبنای مذاکرات، توافق‌نامه سوم آذر 1392 یعنی «برنامه اقدام مشترک» است، در حالی یک روز از مذاکرات وین 3 می‌گذرد طرفین بر شروع نگارش پیش‌نویس قطعنامه از دور بعدی مذاکرات که احتمالا از اردیبهشت ماه خواهد بود سخن می‌گویند ولی ابهام و سوالی که در این بین وجود دارد این است که علی رغم نزدیک شدن به زمان "توافق نهایی" نهایی ایران و 1+5، نه تنها سخنی از "لغو تحریم های" دوجانبه یا چندجانبه بین المللی ایران در میان نیست بلکه هر روز موضع گیری مقامات آمریکایی درباره تحریم های ایران در عرصه دیپلماسی و عمل تشدید نیز می شود!

با توجه به تاکیدات مکرر و صریح تیم هسته‌ای کشورمان مبنی بر اینکه «رفع همه تحریم‌های دو جانبه و چندجانبه بین‌المللی باید در گام نهایی صورت بگیرد.» ابهامات متعددی درباره مکانیزم رسیدن به پیش نویس جامع(احتمالا در اردیبهشت ماه) در اذهان ناظران مذاکرات هسته ای ایجاد شده است.

 در توضیح بیشتر این مسئله باید گفت که محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در پاسخ به سوال خبرنگاران در آذر 1392 به صراحت تاکید کرد: رفع همه تحریم‌های دو جانبه و چندجانبه بین‌المللی باید در گام نهایی صورت بگیرد.

همچنین ظریف در جمع خبرنگاران پس از مذاکرات دور دوم در وین(28 اسفند92) در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا ایده‌ها و خواسته‌های ایران برای رفع تحریم‌ها مورد پذیرش طرف مقابل بوده است و واکنش‌ها چگونه بود؟ گفت: ما دیدگاه هایمان را درباره نحوه لغو تحریم‌ها بیان کردیم که آیا در یک مرحله یا مراحل مختلف یا به طور دسته‌بندی شده لغو شوند صحبت می کنیم وگر نه در این که اصل تحریم‌ها طبق توافق ژنو باید لغو شوند شکی نیست.

اکنون که در زمان سومین دور مذاکرات هسته ای در وین قرار داریم، هم طرف ایرانی و هم گروه 1+5 صحبت از پایان مذاکرات می‌کنند و دور بعدی مذاکرات را - به گفته سیدعباس عراقچی قرار است در دهه آخر اردیبهشت در وین برگزار کنند - نقطه شروع نوشتن پیش‌نویس توافق‌نامه نهایی و جامع قرار دادند در حالی که هنوز سخنی از لغو کامل تحریم های دوجانبه یا چندجانبه ایران در میان نیست.

مروری بر مواضع صریح مقامات آمریکایی در طول چند ماه گذشته که بر «عدم لغو تحریم های ایرن» تاکید کرده اند، می تواند حقایق قابل تاملی درباره ادعای رسیدن به زمان تدوین پیش نویس جامع بین ایران و 1+5 را روشن کند.

باراک اوباما رئیس جمهور امریکا در گفتگو با «بلومبرگ ویو» درباره تحریم های ایران گفت: ایران به خاطر موضوع تحریم ها به میز مذاکره آمده است اگر چه کاهش تدریجی، محدود تحریم ها را شاهد بودیم ولی 95 درصد تحریم ها به قوت خود باقی خواهد بود.

نامه سناتورهای آمریکایی به اوباما در 18 فروردین 93 در روز اول مذاکرات وین 3 برای تجدیدنظر در توافق ژنو و تغییر ساختار تحریم ها برای افزایش فشار به ایران به بهانه قرارداد تهاتری (نفت در برابر کالا) بین ایران و روسیه نمونه دیگر تلاش مقامات آمریکایی ها بر ای نقض توافق اعلام شده ژنو و حرکت در مسیر تشدید تحریم های علیه جمهوری اسلامی ایران می توان ارزیابی کرد. 

در 12 بهمن 1392 «وال استریت ژورنال» از پشت پرده تلاش آمریکایی ها برای جلوگیری ازکاهش واقعی تحریم ها پرده برداشت و به نقل از دیوید کوهن وزیر خزانه داری آمریکا نوشت بعضاً این احساس وجود دارد که توافقنامه مقدماتی هسته ای، به تخفیف اساسی تحریم ها منجر شده در صورتی که چنین نیست، من تلاش دارم اطمینان پیدا کنم که هیچ گونه درک اشتباهی از این موضوع وجود ندارد. در ادامه همچنین درباره تلاش مقامات آمریکایی و سفرهای متعدد به کشورهای مختلف برای هشدار درباره لغو تحریم های ایران در این نوشته مسائلی مطرح شده است.

خبرگزاری رویترز در شرایطی که ششمین دوره مذاکرات ایران و 1+5 پس از توافق مقدماتی ژنو، در وین در حال برگزاری است، طی گزارشی در اقدامی فرافکنانه، برنامه موشکی ایران را مانعی بر سر حصول توافق ایران و 1+5 دانست  وبه نقل از مقامات آمریکایی نوشت:«برنامه موشکی ایران، مایه نگرانی جدی آمریکا و متحدانش است، بطوریکه واشنگتن می‌خواهد این مسئله بعنوان بخشی از توافق نهایی ایران و گروه 1+5 باشد»

نکته ای که با موارد مذکور به ذهن متبادر می شود این است که، مگر توافق ژنو یا همان «برنامه اقدام مشترک» توافقی گام به گام نبوده است و روند اعتمادسازی نباید بین طرفین در طول 6 ماه صورت بگیرد؟ در واقع مسئله اصلی این است که آمریکایی ها به دنبال حل موضوع هسته ای ایران نیستند بلکه بحران سازی با این مفروض که «ایران نباید به فناوری هسته ای دست پیدا کند» موضوعی است که در بین مقامات آمریکایی بر آن اتفاق نظر وجود دارد.

روند مذاکرات اخیر بین ایران و 1+5 هیچ نشانه مثبتی از لغو تمام تحریم های وضع شده علیه کشورمان را نشان نمی دهد و بلعکس مقامات آمریکایی و حتی طرف های اروپایی اقدامات مختلفی را طی ماه های اخیر در راستای تشدید تحریم ایران داشته اند.

حال با این اوصاف سوال اساسی از تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان این است که بر اساس کدام واقعیت عینی در میدان مذاکرات، صحبت از رسیدن به زمان تدوین پیش نویس نهایی مذاکرات هسته ای می شود.

مگر غیر از این است که بنابر اظهارنظر صریح جناب آقای ظریف، رسیدن به توافق نهایی با 1+5 «منوط به لغو تمام تحریم ها است» اما در طرف مقابل مقامات آمریکایی لغو کامل تحریم ها را منوط به حل شدن موضاعات و پرونده های ادعایی دیگر در حوزه های موشکی، دفاعی، حقوق بشر ایران و ... علاوه بر پرونده هسته ای اعلام کرده اند.

و این مسله زمانی جالب‌تر و قابل تامل‌تر می شود که مدنظر داشته باشیم مذاکرات اخیر هسته‌ای بین ایران و 1+5 بنابر تاکید 2 طرف منحصر در موضاعات هسته‌ای بوده و هیچ بحثی درباره سایر موارد ادعایی مقامات آمریکایی و اروپایی مانند موضع موشک های بالستیک ایران و ... نشده است.

حال اینکه چگونه در این دور از مذاکرات هسته ای در وین، صحبت از نزدیک شدن به زمان تدوین پیش‌نویس نهایی می شود(؟!) سوالیست که بی پاسخ مانده و باید منتظر ماند و دید که چطور ادعای لغو تمام تحریم ها علیه ایران در میدان دیپلماسی و پای میز مذاکرات «با چه بها و معامله ای» در توافق جامع عملی خواهد شد.